Wysypka na brzuchu i wysypka na plecach – jakie są przyczyny wysypki na tułowiu?

Agnieszka Dziubosz lekarz 7 listopada 2016

Wysypka na ciele – na plecach i na brzuchu, zwłaszcza swędząca, to objaw powodujący znaczny dyskomfort, a przy tym występujący w przebiegu wielu chorób. Wysypkę na klatce piersiowej, plecach i na brzuchu najczęściej można spotkać w schorzeniach alergicznych, chorobach zakaźnych i związanych z nieprawidłową pracą gruczołów łojowych. Wygląd wysypki decyduje o rozpoznaniu i leczeniu.

Spis treści

Wysypka na ciele – jakie mogą być przyczyny?
Choroby wirusowe przebiegające z wysypką na skórze
Swędząca wysypka na ciele pochodzenia wirusowego
Choroby bakteryjne przebiegające z wysypką na ciele
Wysypki na ciele nieinfekcyjne
Jakie mogą być przyczyny wysypki na brzuchu i na plechach?
Plamy na plecach i na brzuchu
Bąble, pęcherzyki i grudki
Wysypka na brzuchu i na plecach – jakie mogą być objawy?
Jak leczyć wysypkę na ciele?

Wysypka na ciele – jakie mogą być przyczyny?

Wysypka na skórze to jeden z częstszych objawów chorobowych, częsta przyczyna zgłaszania się pacjentów (zwłaszcza dzieci) do lekarza. Wysypki kojarzone są zwykle z chorobami zakaźnymi (przede wszystkim wirusowymi), jednak należy pamiętać, że część zmian skórnych ma podłoże nieinfekcyjne. Kluczem do prawidłowego rozpoznania jest dokładne badanie podmiotowe i przedmiotowe.

Wysypki na ciele są objawem wielu chorób – zarówno infekcyjnych, jak i nieinfekcyjnych. W celu postawienia prawidłowego rozpoznania, konieczne jest dokładne zebranie wywiadów (m.in. dopytanie o początek choroby, ewentualne objawy zwiastunowe, dynamikę zmian, kolejność szerzenia się zmian, charakter wykwitów, świąd, bolesność, obecność podobnych objawów u osób z otoczenia pacjenta itd.) oraz badanie przedmiotowe.

Choroby wirusowe przebiegające z wysypką na skórze

Różyczka. Pojawienie się wysypki na skórze poprzedza okres objawów zwiastunowych (1–5 dni), takich jak: pogorszenie samopoczucia, rozbicie, gorączka, objawy nieżytu górnych dróg oddechowych. Wysypka typowa dla różyczki ma postać plamisto-grudkowych, różowych wykwitów pojawiających się najpierw na twarzy, a następnie na tułowiu i kończynach. Wysypce na ciele towarzyszy powiększenie węzłów chłonnych karkowych, szyjnych i zamałżowinowych.
Rumień zakaźny. Rumień zakaźny to choroba wywoływana przez parwowirus B19. Charakterystycznym objawem rumienia zakaźnego jest czerwony rumień na policzkach, który nadaje twarzy wygląd “twarzy spoliczkowanej”. Następnie na ciele, zwłaszcza na kończynach, pojawiają się rumieniowa, girlandowata wysypka, która zaostrza się w trakcie gorączki.
Rumień nagły (trzydniówka). Charakterystyczny przebieg rumienia nagłego wywołanego przez wirusa HHV-6 obejmuje gorączkę (zwykle wysoką) utrzymującą się zwykle 3 dni (stąd inna nazwa choroby – trzydniówka) oraz wysypkę na ciele, która pojawia się po ustąpieniu gorączki. Wysypka ma postać drobnych wykwitów plamisto-grudkowych. Wysypce mogą towarzyszyć objawy nieżytowe ze strony górnych dróg oddechowych oraz powiększenie węzłów chłonnych.
Odra. Wysypka na skórze w przebiegu odry to ciemnno-czerwone plamki i grudki pojawiające się i ustępujące w następującej kolejności: głowa, tułów, kończyny. Osutka pojawia się po okresie nieżytowym objawiającym się suchym kaszlem, katarem, zapaleniem spojówek, gorączką. Charakterystycznym objawem poprzedzającym pojawienie się osutki są tzw. plamki Koplika – szarobiałe grudki na błonie śluzowej policzków.Wysypka pozostawia po sobie przebarwienia podobne do cętek lamparda. Szczepienie przeciwko odrze znajduje się w kalendarzu szczepień obowiązkowych, dlatego aktualnie w Polsce zachorowania obserwuje się sporadycznie.
Opryszczka. Opryszczka to choroba wywołana przez wirusa HSV. Wykwitem charakterystycznym dla opryszczki jest pęcherzyk. Najbardziej typową formą opryszczki jest opryszczka wargowa. Wirus opryszczki może powodować także opryszczkę narządów płciowych, opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, zespół Kaposiego (rozsiane zmiany pęcherzykowe, głównie w okolicach naturalnych otworów, przede wszystkim u dzieci z atopowym zapaleniem skóry).

Choroby wirusowe przebiegające z wysypką w większości przypadków nie mają leczenia przyczynowego. Zaleca się wyłącznie postępowanie objawowe.

Swędząca wysypka na ciele pochodzenia wirusowego

Ospa wietrzna. Typowa wysypka dla ospy wietrznej – choroby wywołanej przez wirusa VZV – jest wysypką polimorficzną (wykwity sa różne – plamki, grudki, krosty, pęcherzyki), pojawiającą się rzutami, jednoczasowo na ciele pacjenta obserwuje się wykwity na różnych stadiach. Wysypka rozpoczyna się od głowy i tułowia, następnie szerzy się na kończyny. Zmiany pojawiają się także na błonach śluzowych.
Półpasiec. Podobnie jak ospa wietrzna, wywoływany jest przez wirusa VZV. Charakterystycznymi wykwitami dla półpaśca są pęcherzyki, które mają tendecję do układania się w linie wzdłuż jednego lub kilku dermatomów. Pojawienie się pęcherzyków często poprzedza nerwoból lub przeczulica.
Wysypki enterowirusowe. Enterowirusy, do których zaliczamy wirusy Coxackie i echowirusy, często powodują choroby przebiegające z wysypką na ciele. Najbardziej znaną z nich jest choroba dłoni, stóp i jamy ustnej. Wykwitami charakterystycznymi dla tej choroby są pęcherzyki na rumieniowym podłożu, które pękają, tworząc bolesne owrzodzenia. Ponadto, enterowirusy mogą powodować wysypki przypominające ospę wietrzna, rumień zakaźny, plamicę Schönleina-Henocha, zakażenie meningokokowe.

Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?

Choroby bakteryjne przebiegające z wysypką na ciele

Płonica (szkarlatyna). Jest to choroba zakaźna wywoływana przez paciorkowce grupy A. Choroba przebiega z gorączką (zwykle wysoką), bólem gardła, czasem wymiotami i bólami brzucha. Wysypka jest drobna (wielkość łepka od szpilki), plamista, z tendencją do zlewania się w rumieniowe plamy, różowa, skóra jest szorstka (przypomina papier ścierny). Charakterystyczne dla płonicy są: trójkąt Fiłatowa (trójkąt na twarzy pomiędzy fałdami nosowymi a brodą wolny od wysypki) oraz linie Pastii (wybroczyny układające się linijnie w obrębie fałdów skórnych). Płonica wymaga leczenia antybiotykiem. Lekiem z wyboru są penicyliny.
Liszajec zakaźny. Jest to bakteryjna choroba skóry objawiająca się tworzeniem wykwitów pęcherzowych, które mają tendencję do sączenia i pękania, dając nawarstwiające się strupy w kolorze miodowym. W zależności od rozległości zmian, stosuje się antybiotyk miejscowo lub ogólnie. Zaleca się także stosowanie ciepłych okładów.
Zakażenia meningokokowe. To agresywne infekcje z nagłym początkiem, wysoką gorączką, którym może towarzyszyć kilka rodzajów wysypek na skórze. Może to być wysypka plamkowa, wysypka w postaci ognisk krwotocznych, często zlewających się, z ogniskami martwicy, a także wysypka pęcherzowa. Zakażenia meningokokowe powinny być leczone antybiotykiem: cefalosporyną III generacji lub penicylinami.

Wysypki na ciele nieinfekcyjne

Plamice naczyniowe. Plamiste zmiany skórne mogą być spowodowane przez wynaczynienie krwi do skóry. Jedną z bardziej znanych skaz naczyniowych jest plamica Schönleina-Henocha. Krwotoczne wykwity, które mogą się zlewać w większe ogniska, pojawiają się przede wszystkim na wyprostnych powierzchniach kończyn dolnych i pośladkach. W przebiegu plamicy Schönleina-Henocha mogą pojawić się także objawy ze strony stawów, układu moczowego, układu pokarmowego.
Pokrzywka. Charakteryzuje się pojawianiem na skórze bąbli jak po oparzeniu pokrzywą, najczęściej jako odpowiedź alergiczna np, na pokarmy, leki, ukąszenie owada. Zmianom skórnym towarzyszy silny świąd. Pokrzywka zwykle szybko ustępuje samoistnie, jednak zdarza się, że wymaga leczenia. Stosuje się wówczas leki przeciwhistaminowe i glikokortykotreroidy.

Jakie mogą być przyczyny wysypki na brzuchu i na plechach?

Zmiany na skórze pod postacią plam, pęcherzy, grudek zazwyczaj świadczą o chorobie skóry, ale mogą pojawiać się także w przebiegu zaburzeń ogólnoustrojowych (czyli dotyczących całego organizmu). Zmiany mogą występować pojedynczo, jak i w formie rozsianej na skórze – tworząc osutkę, popularnie określaną jako wysypka.

Do najczęstszych przyczyn wysypki na brzuchu i na plecach należą:

choroby alergiczne skóry, takie jak pokrzywka, osutki polekowe, wyprysk kontaktowy,
choroby zakaźne – obejmujące zarówno choroby charakterystyczne dla wieku dziecięcego (m.in. ospę, odrę czy gorączkę trzydniową), jak również kiłę,
fotodermatozy,
schorzenia gruczołów łojowych i potowych: potówki, trądzik pospolity,
schorzenia ogólnoustrojowe – wysypka na całym ciele może pojawić się w przebiegu takich chorób, jak np. rumień zakaźny, rumień nagły, opryszczka, różyczka.

Wygląd wykwitów skórnych może być zarówno charakterystyczny dla danej choroby, jak i niespecyficzny, czyli podobny w kilku schorzeniach. Wtedy w postawieniu rozpoznania ważne są informacje udzielone w trakcie wywiadu przez pacjenta oraz objawy towarzyszące.

To też Cię może zainteresować: Pęcherze, pęcherzyki i bąble na skórze – co mogą oznaczać?

Plamy na plecach i na brzuchu

Wysypka na brzuchu i plecach może być jednopostaciowa, gdy wszystkie zmiany są jednego typu lub wielopostaciowa – obok siebie występują różne rodzaje wykwitów, na przykład pęcherzyki i plamy.

Plamy na brzuchu i plecach to ograniczone zmiany zabarwienia skóry, które nie są wyczuwalne dotykiem. Występują między innymi w przebiegu łupieżu różowego Giberta – łagodnej i samoistnie ustępującej choroby, którą rozpoczyna pojawienie się pojedynczej, lekko złuszczającej się i powiększającej zmiany rumieniowej. Dopiero kilka dni później pojawia się wysypka na nogach i na rękach, na szyi.

Swędząca wysypka o charakterze rumieniowych plam, zwykle symetryczna, charakterystyczna jest także dla osutek polekowych, występujących między innymi po penicylinach, sulfonamidach czy karbamazepinie.

Jasnoróżową, plamistą wysypkę można także spotkać w przypadku kiły.

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną pojawienia się krost na głowie?

Bąble, pęcherzyki i grudki

Bąble to wyniosłe zmiany w kolorze bladoróżowym lub porcelanowobiałym, którym bardzo często towarzyszy świąd oraz rumień. Mogą się ze sobą zlewać, mają nagły początek, ale równie szybko ustępują bez pozostawienia śladu. Charakterystyczne są dla grupy chorób zwanej pokrzywkami, które często mają podłoże alergiczne.

Pęcherzykami określa się zmiany wyniosłe ponad powierzchnię skóry, wypełnione płynem surowiczym, których wielkość zwykle nie przekracza 1 cm. Do najczęstszych schorzeń przebiegających z pęcherzykową wysypką na klatce piersiowej, brzuchu oraz plecach należą te wywoływane przez Herpes virus varicellae, czyli ospa wietrzna oraz półpasiec.

Czytaj również: Rumień wielopostaciowy – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie, profilaktyka

W przypadku ospy charakterystyczna jest ewolucja zmian wysiewających się w kilku rzutach, a więc i wielopostaciowość wysypki. Wysypka występuje na całym ciele.

Natomiast w półpaścu osutka pęcherzykowa lokalizuje się w obrębie jednego lub dwóch dermatomów (czyli obszarów skóry zaopatrywanych przez pojedynczy nerw). Zmiany nie przekraczają linii środkowej, występują zatem po jednej stronie ciała.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Wysypka na brzuchu i na plecach – jakie mogą być objawy?

Świąd skóry – to objaw, który najczęściej towarzyszy wysypce na plecach. Występuje zarówno w przypadku ospy wietrznej, pokrzywki, jak i w osutkach polekowych.
Ból – poprzedzający pojawienie się zmian skórnych jest charakterystyczny dla półpaśca. Towarzyszy mu uczucie pieczenia skóry, mrowienia, parestezje. Konsekwencją schorzenia może być neuralgia, czyli utrzymujący się nawet przez wiele lat zespół bólowy w obrębie obszaru unerwianego przez uszkodzony nerw.
Infekcja górnych dróg oddechowych – często poprzedza wystąpienie wysypki, zwłaszcza w chorobach zakaźnych wieku dziecięcego, takich jak odra, ospa oraz choroba piąta, czyli rumień zakaźny.
Gorączka – charakterystyczna trzydniowa gorączka przed pojawieniem się (po normalizacji temperatury) drobnogrudkowo-plamistej wysypki najczęściej świadczy o rumieniu nagłym, zwanym gorączką trzydniową.
Światłowstręt – z towarzyszącym zapaleniem spojówek, a przed wystąpieniem gruboplamistych i zlewnych zmian skórnych sugeruje odrę, w której charakterystyczne jest także otrębiaste łuszczenie się naskórka przy ustępowaniu osutki.

To też może Cię zainteresować: Jakie schorzenia wywołują plamy na skórze?

Jak leczyć wysypkę na ciele?

Pojawienie się wykwitów skórnych to wskazanie do wizyty u lekarza. Wywiad, badanie fizykalne oraz dostępne w dermatologii metody diagnostyczne (np. diaskopia czy badanie w lampie Wooda) to podstawy do postawienia trafnej diagnozy i wdrożenia skutecznej terapii.

W przypadku wysypki u dziecka, zwłaszcza chorób zakaźnych wieku dziecięcego stosuje się leczenie objawowe, czyli preparaty przeciwgorączkowe, przeciwbólowe oraz odpowiednie nawodnienie. Przy istniejących wskazaniach u chorych na ospę wietrzną i półpasiec podaje się acyklowir – doustnie lub w razie potrzeby dożylnie.

Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?

Leczenie wysypki alergicznej polega na podawaniu leków przeciwhistaminowych, zaleca się także stosowanie wapnia, który zmniejszając przepuszczalność naczyń krwionośnych, wykazuje działanie przeciwobrzękowe, przeciwalergiczne oraz przeciwzapalne. Istotne jest także ustalenie czynników uczulających i wyeliminowanie ich.

współpraca: lek. Agnieszka Zaremba-Wilk

Bibliografia

W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.

R. J. Nowicki, S. Majewski, „Dermatologia i choroby przenoszone drogą płciową”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019, s. 251-263
Z Adamski, A. Kaszuba, „Dermatologia dla kosmetologów”, Wydawnictwo Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2011, s. 63-76, 249, 404
Broszura informacyjna w pdf, „Lekarz specjalista dermatologii i wenerologii”, dostęp online dnia 18.07.2023 r. pobrana ze strony: praca.gov.pl

Opublikowano: 07.11.2016;

Oceń:

4.7

Agnieszka Dziubosz

Lekarz

Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. W czasie studiów kreatywnie angażowała się w działalność Studenckich Kół Naukowych, między innymi z chorób wewnętrznych oraz pediatrii. Brała czynny udział w Studenckich Konferencjach Naukowych. W zakresie medycyny przede wszystkim interesuje się gastroenterologią.