Odra – objawy, leczenie, szczepienia. Czy odra wraca?

Jak dochodzi do zakażenia odrą?

Zakażenie wirusem odry następuje drogą kropelkową. Wirus przedostaje się do organizmu przez spojówki, usta i nos. Namnaża się w błonach śluzowych, po czym wędruje do różnych organów: żołądka, wątroby, nerek czy jelit. Okres wylęgania choroby wynosi od 8 do 12 dni. Odra jest najbardziej zaraźliwa na około 5 dni przed pojawieniem się wysypki oraz przez 4 dni od momentu jej wystąpienia. Na zakażenie najbardziej narażone są niemowlęta przed pierwszym szczepieniem (między 6. a 12. miesiącem życia) oraz dzieci do 15. roku życia, które nie przyjęły jeszcze dawki przypominającej.

Objawy odry

Odra to choroba, która charakteryzuje się trzema fazami rozwoju.

• Pierwsza faza (okres nieżytowy). Następuje od 2. do 4. dnia zakażenia. Pojawiają się następujące symptomy: wysoka gorączka, katar, zapalenie spojówek, światłowstręt, suchy kaszel.
• Faza druga (okres wysypkowy). Następuje między 10. a 14. dniem od zakażenia. W jamie ustnej pojawiają się charakterystyczne białe wykwity otoczone czerwoną linią (tzw. plamki Koplika). Ponadto za uszami można zauważyć czerwoną grudkową wysypkę, która stopniowo obejmuje głowę, tułów i kończyny. Gorączka sięga nawet 41 stopni C.
• Trzecia faza (okres zdrowienia). Wysypka stopniowo ustępuje, gorączka spada, stan chorego ulega poprawie. Skóra na twarzy i tułowiu zaczyna się łuszczyć.

Odra u dorosłych charakteryzuje się podobnymi symptomami jak u dzieci, jednak przebieg choroby jest znacznie cięższy i bardziej niebezpieczny, zwłaszcza dla pacjentów z chorobami układu krążenia.

W jaki sposób leczy się odrę?

Leczenie odry jest wyłącznie objawowe. Nie istnieją żadne skuteczne leki przeciwwirusowe, które byłyby skuteczne w przypadku tej choroby. Wskazany jest wypoczynek, należy dbać o stałe uzupełnianie płynów, odpowiednią dietę. Podrażnione oczy można przemywać solą fizjologiczną oraz nakrapiać preparatami nawilżającymi. Pokój osoby chorej powinien być często wietrzony. Do zbicia wysokiej gorączki stosuje się leki przeciwgorączkowe, takie jak ibuprofen czy paracetamol. W przypadku wystąpienia nadkażeń bakteryjnych należy włączyć terapię antybiotykami.

Zobacz też: Program Szczepień Ochronnych – szczepienia zalecane i szczepienia obowiązkowe

Powikłania po odrze

Odra jest groźną chorobą zakaźną, która niesie ryzyko wystąpienia niebezpiecznych powikłań. Blisko 1/3 zachorowań przebiega z powikłaniami. W przypadku kobiet ciężarnych zachorowanie na odrę może spowodować poronienie lub przedwczesny poród.

Do powikłań należą:

• zapalenie płuc,
• biegunka,
• ostre zapalenie mózgu, mogące prowadzić do obrzęku mózgu,
• zaburzenia widzenia,
• zapalenie ucha środkowego,
• podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE).

Szczególnie niebezpiecznym powikłaniem jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE). Objawy mogą pojawić się nawet kilka lat po chorobie. Do typowych symptomów należą: sztywność mięśni, drgawki, zaburzenia mowy, otępienie oraz postępujące niedowłady. Medyna jest bezsilna wobec tego schorzenia. Podostre stwardniające zapalenie mózgu najczęściej powoduje śmierć w ciągu dwóch lat. Niekiedy choroba ma wolniejszy przebieg i pozwala przeżyć do 10 lat. Tylko u niespełna 10% pacjentów następuje samoistna poprawa.

To też może Cię zainteresować: Co warto wiedzieć o ospie?

Czy odra wraca do Polski?

Odra jest ostrą chorobą zakaźną, która wywoływana jest przez wirus Morbillivirus. Przed wprowadzeniem w Polsce obowiązkowych szczepień rocznie chorowało nawet 200 tysięcy osób, z czego od 100 do 300 pacjentów umierało. Dzięki szczepieniom Polska stała się krajem z niskim współczynnikiem zachorowań. Niestety w ciągu ostatniej dekady ponad czternastokrotnie zwiększyła się liczba przypadków, w których rodzice zrezygnowali z zaszczepienia swoich pociech. Poziom zaszczepionych dzieci spadł do poziomu poniżej 93 proc. co w konsekwencji doprowadziło do utraty zbiorowej odporności. Zgodnie z zaleceniami WHO odporność zbiorowa jest utrzymana, gdy zaszczepione jest co najmniej 95 proc. populacji. W 2019 r. w Polsce odnotowano aż 1502 przypadki odry, rok wcześniej zachorowań było 359, a w 2017 r. – 63. W drugiej połowie 2019 r. sytuacja się ustabilizowała, a teraz niepokój znów wraca. Lekarze alarmują, że odra może wrócić do Polski.

Czytaj również: Japońskie zapalenie mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, szczepionka

Szczepienia przeciw odrze

Szczepienia dzieci

Jedynym skutecznym sposobem na uniknięcie zachorowania na odrę jest przyjęcie szczepionki. Szczepienie przeciw odrze obejmuje podanie dwóch dawek skojarzonej szczepionki MMR (przeciw odrze, różyczce i śwince) w odstępie 4 tygodni. Wyniki badań naukowych wskazują, że skuteczność szczepienia po podaniu 2 dawek wynosi 98-99%, a odporność utrzymuje się do końca życia.

Szczepienie przeciw odrze jest obowiązkowe dla dzieci:

• I dawka w 13.–15. miesiącu życia;
• II dawka przypominająca w 6. roku życia (od 2019 r., zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych).

Zobacz też: Szczegółowe informacje na temat szczepień na odrę

Szczepienia dorosłych

Przechorowanie odry w dzieciństwie gwarantuje odporność na całe życie. Wszystkie osoby dorosłe, niemające wiedzy na temat przechorowania odry, powinny rozważyć szczepienie dwoma dawkami szczepionki. Z kolei osoby, które były zaszczepione tylko jedną dawką, zwłaszcza te pracujące z dziećmi, powinny przyjąć drugą dawkę szczepionki (dawka przypominająca).