Róg skórny – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Czym jest róg skórny?

Róg skórny (łac. cornu cutaneum) to skórny twór zbudowany ze zwartej keratyny, białka tworzącego górną warstwę skóry, związany z nadmiernym rogowaceniem naskórka. Może mieć nawet kilkanaście milimetrów średnicy i kilkadziesiąt centymetrów długości. W historii medycyny wymienia się przypadek perskiej kobiety, u której róg skórny wykształcił się na czole i miał 25 cm długości. Znacznie częściej wytwór taki będzie miał jednak kilkanaście milimetrów wysokości.

Rogi skórne najczęściej tworzą się na:

• twarzy (szczególnie na nosie),
• odsłoniętych częściach kończyn (przedramionach, grzbietach rąk),
• owłosionej skórze głowy.

Czynnikiem sprzyjającym ich powstawaniu jest długotrwałe drażnienie.

Rogi skórne są barwy żółtobrunatnej, chropowate, wyniosłe ponad powierzchnię skóry, tworzą charakterystyczny róg, zbudowany z mas keratyny (białka wytwarzanego przez komórki naskórka, m.in. w celu ochrony przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi). Naciek podstawy obecny jest w różnym stopniu, silny, jeśli u osób starszych róg skórny przechodzi już w nowotwór.

Rogi skórne są bezobjawowe. Nie towarzyszą im pieczenie, swędzenie czy ból. Jeżeli osiągną znaczne rozmiary, mogą zostać przypadkowo uszkodzone, co prowadzi do wytworzenia stanu zapalnego wokół zmiany, co wiąże się z zaczerwienieniem, obrzękiem i bólem. Często ich wzrost może być bardzo szybki.

Dlaczego powstają rogi skórne?

Róg skórny jest szczególną odmianą rogowacenia słonecznego – powstaje przede wszystkim w miejscach silnie wyeksponowanych na promieniowanie słoneczne, np. na małżowinach usznych, wargach lub nosie, ale też na twarzy, rękach i ramionach. Niekiedy jednak wykwit powstaje w miejscach niewidocznych, np. na prąciu.

Mechanizm powstawania rogu skórnego nie jest jednak do końca poznany. Przypuszcza się, że może mieć związek z wirusem brodawczaka ludzkiego, jak również przewlekłym osłabieniem odporności w wyniku przyjmowania leków immunosupresyjnych. Do pewnego stopnia powstanie rogu skórnego jest uwarunkowane genetycznie.

Róg skórny pojawia się osób starszych (przedział 60-80 lat) oraz o jasnej karnacji. Najczęściej występuje u osób z fototypem skóry I i II według klasyfikacji dermatologa Thomasa Fitzpatricka. Zmiany te mogą pojawić się również u dzieci, ale w ich przypadku mają podłoże zapalne i nie przechodzą w nowotwór. Rozwój rogu skórnego częściej obserwuje się w miejscu blizn i oparzeń, gdzie tkanka skórna została już kiedyś uszkodzenia.

W literaturze zwraca się uwagę, że do wykształcenia się rogu skórnego może prowadzić:

• wirus brodawczaka ludzkiego (HPV);
• wirus Molluscum contagiosum (MCV);
• rinosporydioza – rzadka choroba ziarninowa błony śluzowej;
• występowanie naczyniaka;
• choroba Besniera-Boecka-Schaumanna, tzw. sarkoidoza.

Czy róg skórny to stan przednowotworowy?

W większości przypadków (około 60%) róg skórny nie ma związku z procesem nowotworzenia. Zmiany złośliwe występują najczęściej po 70. roku życia, częściej u mężczyzn. Około 20 proc. rogów skórnych zawiera utkanie komórkowe, świadczące o przemianie w nowotwór złośliwy – najczęściej w raka kolczystokomórkowego skóry. Lokalizacja rogu skórnego na prąciu wiąże się z 33 proc. ryzykiem występowaniem raka kolczystokomórkowego. O złośliwym charakterze zmiany może świadczyć wrażliwość oraz ból u podstawy wykwitu.

Wczesna diagnostyka rogu skórnego jest niezwykle istotna dla oceny charakteru zmiany oraz określenia optymalnego sposobu jej leczenia.

Jak rozpoznać, czy róg skórny jest nowotworem złośliwym?

Rozpoznanie stanów przedrakowych jest możliwe przede wszystkim na podstawie badania biopsyjnego. Lekarz pobiera próbkę z obrębu objętego zmianą i przekazuje ją do badań histopatologicznych. Histopatolog ocenia otrzymany materiał pod mikroskopem i wydaje opinię co do jego charakteru.

Kiedy warto odwiedzić lekarza w przypadku pojawienia się rogu skórnego?

Samo wystąpienie zmiany dermatologicznej nie musi jeszcze skłaniać do wizyty u specjalisty. Dermatologa warto odwiedzić w sytuacji, kiedy róg powiększa się w szybkim tempie, towarzyszy mu zmiana zabarwienia skóry, dolegliwości bólowe lub zmarszczenie i stwardnienie tkanki u podstawy.

Jak wygląda leczenie rogu skórnego?

Leczenie rogu skórnego polega na wykorzystaniu tzw. lasera ablacyjnego CO2 lub lasera YAG. Zabieg polega na precyzyjnej emisji wiązki świetlnej w miejsce występowania zmiany. Laser aplikowany jest w znieczuleniu, więc pacjent nie odczuwa żadnego bólu. W miejscu działania lasera nie dochodzi do krwawienia, ponieważ naczynia krwionośne od razu zamykają się pod wpływem temperatury.

To również wygodny zabieg, ponieważ nie wymaga żadnej rekonwalescencji i na następny dzień można wrócić do codziennych obowiązków. Zaleca się jedynie ograniczenie ekspozycji na intensywne promieniowanie słoneczne lub stosowanie kremów z silnym filtrem UV. Należy też powstrzymać się przed korzystaniem z solarium oraz basenów wykorzystujących chlorowaną wodę, aby nie dopuścić do powstania podrażnień. Przy leczeniu rogu skórnego nie zaleca się także krioterapii.

Zabieg polegający na usunięciu rogu skórnego powinien być wykonany przez dermatologa. Przeprowadza się go w znieczuleniu miejscowym, więc dolegliwości związane z zabiegiem, jak i czas rekonwalescencji, są skrócone do minimum. Obecnie cena zabiegu waha się od 200 zł do ponad 800 zł w zależności od renomy kliniki przeprowadzającej zabieg. Zmiana jest usuwana wraz z marginesem otaczającym ją tkanek.

Od czego należy odróżnić róg skórny?

Diagnostyka różnicowa powinna być przeprowadzona zarówno na etapie wywiadu z pacjentem, jak i oceny histopatologicznej. Należy w niej uwzględnić przede wszystkim:

• brodawki niegenitalne;
• guz Pilomatricoma;
• onychoheterotopię, czyli występowanie tkanki paznokcia w innym miejscu niż do tego przeznaczone;
• raka kolczystokomórkowego skóry;
• chorobę Bowena;
• czerniaka.

Prawidłowa diagnostyka zmiany stawia przez dermatologiem spore wyzwanie, ponieważ rogi skórne, zwłaszcza te niewielkie, często przypominają innego rodzaju narośla.

Rogi skórne z reguły nie niosą ze sobą niebezpieczeństwa. Niemniej jednak trzeba pamiętać, że mogą stanowić zapowiedź raka skóry. W przypadku zmian, które szybko rosną, pacjenci mogą odczuwać też dyskomfort związany z uciskaniem zmiany podczas codziennych czynności.

współpraca: lek. Hanna Cholewa