Hydroksyzyna – co to za lek, jak działa, czy uzależnia, jakie ma skutki uboczne?

Hydroksyzyna – co to jest?

Hydroksyzyna – jak działa?

Hydroksyzyna działa hamująco na niektóre ośrodki podkorowe układu nerwowego, dzięki czemu łagodzi uczucie lęku oraz zmniejsza stan napięcia wewnętrznego, a także osłabia napięcie mięśniowe. Nie hamuje przy tym czynności kory mózgowej.

Właściwości uspokajające leku znajdują zastosowanie w leczeniu bezsenności – hydroksyzyna skraca czas zasypiania i wydłuża całkowitą długość snu, poprawiając jego jakość. W Polsce jednak problemy ze snem nie są wskazaniem do leczenia hydroksyzyną.

Działanie przeciwhistaminowe leku znajduje zastosowanie w łagodzeniu świądu towarzyszącemu atopowemu zapaleniu skóry lub pokrzywce u dzieci oraz dorosłych.

Hydroksyzyna wykazuje również łagodne działanie przeciwwymiotne oraz przeciwbólowe i przeciwwydzielnicze.

Wskazania do stosowania hydroksyzyny

Leki zawierające hydroksyzynę są stosowane w różnych krajach europejskich i – w zależności od kraju – różne są wskazania do ich zastosowania. W Polsce substancja ta jest według ulotki zalecana do stosowania w następujących przypadkach:

• leczenie objawowe lęku u dorosłych;
• leczenie objawowe świądu związanego z pokrzywką u dorosłych, młodzieży i dzieci.

Hydroksyzyna – dawkowanie leku

Hydroksyzyna jest dostępna w postaci: tabletek o różnych dawkach, syropu oraz ampułek do iniekcji. Podanie w postaci zastrzyku (domięśniowo) stosuje się tylko w warunkach szpitalnych, w stanach nagłych oraz gdy utrudnione jest zastosowanie doustne.

Hydroksyzynę można kupić w aptece jedynie na receptę. W zależności od producenta lek można dostać pod nazwą Atarax, Hydroxyzinum Espefa i Hydroxyzinum VP.

Dawkowanie hydroksyzyny różni się w zależności od przyczyny leczenia oraz wieku pacjenta.

W leczeniu lęku u dorosłych stosowana dawka to 50 mg/dobę w 2-3 dawkach podzielonych.

W leczeniu świądu u dorosłych oraz dzieci i młodzieży o masie ciała powyżej 40 kg stosowana dawka hydroksyzyny to 25 mg, 3 do 4 razy na dobę. Maksymalna dawka dobowa wynosi 100 mg.

U dzieci o masie ciała poniżej 40 kg stosuje się dawkowanie zgodnie z zasadą 1-2 mg/kg mc. (masy ciała) na dobę w dawkach podzielonych.

U osób w podeszłym wieku oraz pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby należy zastosować odpowiednio dobrane przez lekarza mniejsze dawki leku.

Jak szybko działa hydroksyzyna?

Działanie uspokajające leku w tabletkach odczuwalne jest po około 30-45 minutach po podaniu, a działanie antyalergiczne – po około 1 godzinie. Hydroksyzyna podana w postaci syropu działa na objawy pobudzenia i lęku już po upływie 5-15 minut. Okres półtrwania leku wynosi od 7 do 10 godzin, ale może też być dłuższy. Oznacza to że po ok. 10 h wysycenie organizmu lekiem zmniejsza się o połowę. Im wyższa wartość okresu półtrwania, tym lek wolniej jest usuwany z organizmu.

Hydroksyzyna – przeciwwskazania, działania niepożądane

Jak każdy lek, hydroksyzyna ma ściśle określone przeciwwskazania i środki ostrożności, których należy przestrzegać i skonsultować z lekarzem. Są one szczegółowo opisane w ulotce dla pacjenta. Lek ma również sporo skutków ubocznych, na które należy zwrócić uwagę. Poniżej opisane są jedynie najważniejsze z nich. Każdorazowo przed zastosowaniem leku konieczne jest zapoznanie się z ulotką przeznaczoną dla pacjenta.

Hydroksyzyna a zaburzenia rytmu serca

Ważnym przeciwwskazaniem do zażywania hydroksyzyny są zaburzenia rytmu serca. Jednym ze stwierdzonych skutków ubocznych po hydroksyzynie jest wydłużenie odstępu QT w elektrokardiogramie oraz zaburzenia rytmu serca typu torsade de pointes (odmiana częstoskurczu komorowego). Wykazano, że stosowanie hydroksyzyny może wywołać zaburzenia rytmu serca w sytuacji, gdy jednocześnie istnieją inne czynniki ryzyka, takie jak zaburzenia elektrolitowe, stwierdzona choroba serca czy przyjmowanie innych leków kardiologicznych.

W przypadku wystąpienia objawów sercowych (nierównomierne bicie serca, duszności) należy przerwać stosowanie leku i niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Stosowanie hydroksyzyny w ciąży

Hydroksyzyna nie jest wskazana dla kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią, ponieważ w dużym stopniu przenika przez łożysko oraz do mleka matki. Stężenie hydroksyzyny w organizmie płodu osiąga większe wartości niż w organizmie matki. Stosowanie hydroksyzyny w ciąży może skutkować takimi zaburzeniami u noworodka, jak: hipotonia, zaburzenia ruchowe, niedotlenienie czy zatrzymanie moczu. W przypadku konieczności stosowania hydroksyzyny w okresie laktacji, karmienie piersią należy przerwać, aby uniknąć poważnych działań niepożądanych u dziecka.

Hydroksyzyna – najczęstsze skutki uboczne

Bardzo często obserwowanym skutkiem ubocznym stosowania hydroksyzyny jest silna senność, osłabienie uwagi oraz spowolnienie reakcji, szczególnie na początku stosowania leku. Dlatego podczas zażywania hydroksyzyny należy unikać prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Inne działania niepożądane obserwowane podczas stosowania hydroksyzyny to:

• często: ból głowy, zmęczenie, suchość w jamie ustnej;
• niezbyt często: pobudzenie, bezsenność, splątanie i zawroty głowy, drżenie, mdłości, gorączka;
• rzadko: reakcje nadwrażliwości, omamy, zaburzenia ruchowe i drgawki, zaburzenia akomodacji oka, niedociśnienie tętnicze, zaparcia, wymioty, zatrzymanie moczu, zmiany wartości enzymów wątrobowych w badaniach krwi, zaburzenia rytmu serca, zmiany skórne;
• bardzo rzadko: wstrząs anafilaktyczny, skurcz oskrzeli, nadmierne pocenie się.

Przedawkowanie hydroksyzyny

Przyjęcie zbyt dużej dawki hydroksyzyny może być groźne dla zdrowia, szczególnie w przypadku dzieci, które są bardziej podatne na jej działanie w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Przedawkowanie hydroksyzyny wywołuje objawy, takie jak: wymioty, tachykardia, gorączka, nadmierna senność, zaburzenia odruchu źrenicznego, drżenie, splątanie lub omamy.

W dalszej kolejności może dojść do zaburzeń świadomości, depresji oddechowej, drgawek, spadku ciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, a w ostateczności – do śpiączki i zapaści krążeniowo-oddechowej.

W przypadku przedawkowania hydroksyzyny należy niezwłocznie kontaktować się z pogotowiem ratunkowym. Lekarz może zlecić płukanie żołądka lub podanie węgla aktywnego oraz stałe monitorowanie czynności serca i ciśnienia tętniczego.

Czy hydroksyzyna uzależnia? Czy jest bezpieczna?

Badania wykazały, że hydroksyzyna jest lekiem skutecznym i bezpiecznym, można podawać ją nawet małym dzieciom – syrop już od 12. miesiąca życia, tabletki u dzieci powyżej 5 lat. Nie powoduje zaburzeń funkcji poznawczych i nie uzależnia. Nie powoduje też objawów odstawienia.

Jednak ze względu na skutki uboczne stosowania hydroksyzyny zalecenia medyczne mówią jednak o stosowaniu jej w jak najmniejszej skutecznej dawce i przez jak najkrótszy czas.

Należy też pamiętać, że lek działa jedynie objawowo, dlatego nawet mimo zachodzącej poprawy, warto szukać przyczyny leczonych problemów.