Lit – jak działa, co się nim leczy, skutki uboczne

Co to jest lit?

Lit to pierwiastek chemiczny, należący do metali, który cechuje się dużą reaktywnością, co sprawia, że w środowisku występuje głównie w postaci związków chemicznych. W przemyśle lit wykorzystuje się w produkcji szkła i ceramiki, ale także w przemyśle energetycznym oraz w medycynie. W tym artykule zajmiemy się właśnie medycznym zastosowaniem litu.

Lit – działanie i właściwości

Choć dokładny mechanizm działania litu nie jest do końca poznany, to wiadomo, że pozwala on na stabilizację nastroju. Uważa się, że pozwala on na modyfikowanie stężenia jonów sodu i jonów potasu wewnątrz, jak i na zewnątrz komórek, co z kolei wpływa na pobudliwość komórek nerwowych (jony potasu i sodu warunkują potencjał czynnościowy neuronów, są nośnikami ładunku elektrycznego). Lit może więc w pewien sposób zastępować te jony.

Jak pokazuje literatura medyczna, lit może także wpływać na uwalnianie i wychwyt zwrotny niektórych neuroprzekaźników. Neuroprzekaźniki to substancje chemiczne, które mają duży wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego, pozwalają na zamianę informacji elektrycznej na chemiczną i odwrotnie. Do najważniejszych neuroprzekaźników należy m.in. noradrenalina, dopamina, kwas GABA, serotonina, acetylocholina, czy też kwas glutaminowy. Zauważono, że lit zwiększa stężenie serotoniny w niektórych obszarach mózgu, co pozwala na jego działanie przeciwdepresyjne. Z kolei ogranicza aktywność dopaminy, co może mieć wpływ na jego właściwości przeciwmaniakalne.

W jakiej postaci stosuje się lit?

Lit stosuje się w postaci soli – węglanu litu. Preparat z węglanem litu stosuje się doustnie w formie tabletek.

Dawkowanie preparatu ustala lekarz psychiatra, w zależności od schorzenia, w którym ma być wykorzystany i indywidualnej sytuacji każdego pacjenta. Pierwsze efekty leczenia są zazwyczaj widoczne po kilku tygodniach. Lit usuwany jest z naszego organizmu w ogromnej większości przez nerki, a w małej ilości (około 5%) wraz z potem.

Na co pomaga lit?

W tym akapicie zostaną omówione wskazania i schorzenia, w jakich stosowany jest lit w postaci węglanu litu. Należy tutaj wymienić:

• epizody maniakalne w chorobie afektywnej dwubiegunowej – choroba ta charakteryzuje się występowaniem zarówno epizodów depresyjnych, jak i epizodów manii lub hipomanii, pomiędzy wymienionymi tutaj epizodami występuje typowo okres remisji, epizodem maniakalnym z kolei nazywamy stan, który cechuje się między innymi takimi symptomami jak: pobudzenie psychoruchowe, gonitwa myśli, wielomówność, zmniejszona potrzeba snu, a czasami także brakiem krytycyzmu, czy zawyżoną samooceną;
• profilaktyka, zapobieganie nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej – lit poprzez stabilizowanie nastroju daje szansę na zmniejszenie liczby epizodów maniakalnych w tym schorzeniu;
• zaburzenia depresyjne nawracające – lit pozwala na ograniczenie liczby epizodów depresyjnych.

Czy lit jest szkodliwy?

Jak każda substancja w medycynie, również lit może nieść ze sobą możliwość wystąpienia pewnych działań niepożądanych. Należą do nich przede wszystkim:

• zaburzenia związane z przewodem pokarmowym na przykład wzdęcia, nudności, biegunka – mijają one typowo wraz z upływem czasu;
• zmęczenie, osłabienie siły mięśniowej;
• drżenia mięśniowe;
• zaburzenia widzenia, niewyraźna mowa, senność, zaburzenia pamięci;
• bóle głowy;
• zaburzenia rytmu serca;
• pogorszenie czynności nerek;
• zmiany skórne, w tym trądzik czy łuszczyca;
• łysienie;
• zaburzenie funkcji seksualnych;
• suchość błon śluzowych jamy ustnej;
• przyrost masy ciała;
• zaburzenia smaku;
• nasilenie odruchów ścięgnistych;
• niedokrwistość – spadek stężenia hemoglobiny, ale też leukopenia, a więc spadek liczny krwinek białych (leukocytów).

Należy mieć świadomość, że lit wpływa także na wydzielanie hormonów tarczycy i w pewnych sytuacjach może prowadzić do niedoczynności tego gruczołu. Hamuje również uwalnianie wazopresyny (hormon antydiuretyczny), co nasila produkcję i wydalanie moczu.

Lit – przeciwwskazania do stosowania

Jak w przypadku każdego leku istnieją również przeciwwskazania do stosowania litu. Są nimi między innymi:

• nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu z litem;
• zaawansowana niewydolność nerek;
• cukrzyca;
• niedawno przebyty zawał mięśnia sercowego;
• niektóre organiczne uszkodzenia mózgu;
• okres laktacji, a więc karmienie piersią;
• ciąża;
• choroba Addisona – a więc niewydolność kory nadnerczy;
• nieleczona niedoczynność tarczycy;
• niektóre nowotwory, w tym białaczki.

Należy pamiętać, że ostateczną decyzję o możliwości włączenia preparatu z litem podejmuje lekarz po dokładnej ocenie badań laboratoryjnych oraz stanu zdrowia pacjenta. Przed włączeniem leczenia węglanem litu pacjent powinien wykonać badania określające czynność tarczycy, nerek oraz mięśnia sercowego oraz oznaczyć stężenia jonów sodu i poziom glukozy we krwi.

Lit – gdzie kupić?

Na koniec trzeba podkreślić, że węglan litu w postaci tabletek do stosowania w terapii schorzeń psychiatrycznych jest lekiem na receptę. Oznacza to, że aby zakupić taki preparat w aptece pacjent musi posiadać receptę. Warto też zaznaczyć, że wprowadzenie leczenia tym pierwiastkiem wiąże się z koniecznością obserwacji pacjenta i regularnego wykonywania określonych badań laboratoryjnych. Nie należy stosować tego preparatu samodzielnie, gdyż może to wiązać się z ryzykiem wystąpienie poważnych powikłań, w tym utraty zdrowia i życia. Lit stosujemy tylko na polecenie lekarza i zgodnie z jego zaleceniami.