Trójcykliczne (trójpierścieniowe) leki przeciwdepresyjne – TLPD

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

Leki TLPD stanowią w głównej mierze pochodne dibenzoazepiny. Należą do antydepresantów starej generacji i najczęściej stosowane są w depresji o dużym nasileniu, w chorobie dwubiegunowej lub zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych. To także leki stosowane wtedy, gdy antydepresanty z innych grup, jak np. inhibitory selektywnego wychwytu serotoniny (SSRI) nie zapewniają oczekiwanych efektów terapeutycznych.

Czytaj również: Depresja lękowa – przyczyny i objawy

Do najważniejszych trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych należą:

• amitryptylina;
• klomipramina;
• imipramina;
• nortryptylina;
• doksepina;
• opipramol;
• dezypramina.

Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne – działanie

Sposób działania TLPD polega na nieselektywnym hamowaniu wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, jednak bardzo często podkreśla się, że ich dokładny mechanizm działania nie został do tej pory jeszcze wyjaśniony. Wiadomo, że niektóre z nich hamują także w pewnym stopniu wychwyt dopaminy. Wzrost stężenia wspomnianych neuroprzekaźników w szczelinie synaptycznej wpływa na zwiększoną aktywację układu serotoninergicznego i noradrenergicznego.

Poza tym TLPD oddziałują także na kanały sodowe oraz szereg innych receptorów, m.in. receptory histaminowe, muskarynowe i adrenergiczne, co niestety wiąże się z występowaniem określonych działań niepożądanych.

Pełne efekty działania TLPD pojawiają się zwykle po kilku tygodniach rozpoczęcia ich przyjmowania. W przypadku kiedy po 2 miesiącach przyjmowania TLPD brak poprawy, należy rozważyć zmianę leku.

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne – wskazania do stosowania

Choć TLPD klasyfikowane są jako leki przeciwdepresyjne i stosowane są w różnych rodzajach depresji, ich szeroka rozpiętość terapeutyczna pozwala na wykorzystywanie także w leczeniu innych dolegliwości związanych z zaburzeniami psychicznymi. Należą do nich: lęk, nerwica, choroba afektywna dwubiegunowa, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, dystymia, zespoły natręctw, fobie, bulimia, neuropatie.

Czytaj również: Depresja maskowana – kiedy się ją rozpoznaje

Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne – działania niepożądane

Liczne działania niepożądane związane ze stosowaniem trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych są skutkiem ich aktywności antycholinergicznej, antyadrenergicznej i antyhistaminowej. Najczęstsze efekty uboczne stosowania TLPD to:

• wzmożona senność;
• otępienie;
• zaburzenia koncentracji;
• suchość błon śluzowych;
• zaburzenia rytmu serca;
• trudności w oddawaniu moczu;
• zaburzenia potencji;
• zaburzenia w oddawaniu moczu;
• przyrost masy ciała;
• zmiany skórne;
• ośrodkowy zespół antycholinergiczny.

Nie trudno sobie wyobrazić, że występowanie tak licznych działań niepożądanych znacząco wpływa ma obniżenie komfortu życia chorego. Dlatego też z czasem, w miarę pojawiania się nowych środków o działaniu przeciwdepresyjnym, TLPD zeszły na drugi plan w leczeniu zaburzeń depresyjnych.

Mimo to, w niektórych przypadkach to właśnie trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne okazują się najskuteczniejsze. W takich sytuacjach, jeśli pojawią się nasilone działania niepożądane chory powinien skonsultować się z lekarzem. Nie należy samodzielnie odstawiać leku, ani zmieniać jego dawek. Ponieważ rozpiętość pomiędzy dawką terapeutyczną a toksyczną niektórych TLPD, np. amitryptyliny jest bardzo mała, istnieje stosunkowo duże niebezpieczeństwo zatrucia przy zażywaniu zbyt dużych dawek.

Jednym z najpoważniejszych działań związanych z przedawkowaniem TLPD są zaburzenia rytmu serca. Jest to wynikiem blokowania kanałów sodowych odpowiadających za depolaryzację komórek. Efektem takiego działania jest wydłużenie potencjału czynnościowego w komórkach serca, co może prowadzić do migotania komór, a w efekcie nawet zgonu.

Przeczytaj też: Bulimia – przyczyny, objawy, leczenie

Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne - przeciwwskazania

Główne przeciwwskazania do stosowania trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych to:

• Jaskra;
• Zaburzenia rytmu serca;
• Choroba niedokrwienna serca, stan po zawale serca;
• Znaczne nadciśnienie i niedociśnienie;
• Przerost gruczołu krokowego.

Ponieważ TLPD metabolizowane są głównie w wątrobie, ich stosowanie u osób w wieku podeszłym wymaga podawania mniejszych dawek i monitorowania stężenia leku w ustroju. Ma to związek ze spadkiem zdolności metabolicznych wraz z wiekiem. Dlatego też TLPD w wieku podeszłym stosowane są raczej rzadko.

TLPD nie powinny być łączone z inną grupą leków przeciwdepresyjnych, jakimi są inhibitory monoaminooksydazy (I-MAO). Połączenie takie może prowadzić do wystąpienia gorączki, drgawek, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.

Podczas terapii trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi, podobnie jak innymi antydepresantami, nie zaleca się spożywania alkoholu, ponieważ grozi to nasileniem działania leku i występowaniem m.in. pogłębionej sedacji.