Zerwanie mięśnia – przyczyny, objawy i leczenie zerwanego mięśnia

Uszkodzenie mięśnia

Uszkodzenie jednostki mięśniowo-ścięgnistej głównie polega na:

• całkowitym lub częściowym uszkodzeniu mechanicznym mięśnia bądź jego powięzi (np. następstwo sytuacji, w której dochodzi do nadmiernego skurczu);
• całkowitym lub częściowym uszkodzeniu ścięgna bądź zerwania przyczepu, czasem z odłamkiem kości (np. w przypadku złamań awulsyjnych).

W momencie gdy dochodzi do uszkodzenia mięśnia oraz jego powięzi przez sumujące się mikrourazy bądź uraz pojedynczy, dochodzi do powstania przepukliny mięśniowej. Dotyczy ona najczęściej mięśni ud: czworogłowego, przywodziciela, dwugłowego, a także brzuchatego łydki.

Są dwa rodzaje przepuklin mięśniowych:

• prawdziwa – tkanka mięśniowa uwypukla się przez uszkodzoną powięź;
• rzekoma – powięź oraz tkanka mięśniowa ulegają rozerwaniu (w tym przypadku funkcja danego mięśnia jest uszkodzona).

Przyczyny zerwania mięśnia

Do przyczyn zerwań mięśnia należą:

• pojedynczy uraz;
• sumowanie się mikrourazów, zarówno sportowych jak i zawodowych;
• konsekwencje różnorodnych chorób (np. tężec, gruźlica);
• skutek aplikacji sterydów miejscowych (dochodzi do depolimeryzacji włókien kolagenowych, do uszkodzenia ścięgna i zwiększenia podatności na zerwania);
• przecięcia mięśni;
• stłuczenia, zmiażdżenia;
• samoistne zerwania (patologia ścięgien);
• przeciążenia fizyczne;
• gwałtowny, szybki ruch bez odpowiedniego rozgrzania mięśni;
• stosowanie anabolicznych środków.

Objawy zerwania mięśnia

Zazwyczaj na zerwania są narażone mięśnie kończyn dolnych, między innymi: mięsień brzuchaty łydki, czworogłowy uda, grupa mięśni kulszowo-goleniowych, mięsień podeszwowy, piszczelowy. Zdarza się, że do zerwań dochodzi w obrębie kończyn górnych (np. mięsień naramienny, nadgrzebieniowy, piersiowy czy dwugłowy miesień ramienia.

Objawy zerwanego mięśnia:

• charakterystyczny dźwięk „chrupnięcia” (moment zerwania),
• obrzęk,
• krwiak,
• duży ból w obrębie miejsca uszkodzenia,
• osłabienie siły mięśniowej i ograniczony lub całkowicie zniesiony ruch kończyną,
• wzrost ciepłoty skóry w miejscu uszkodzenia,
• wypadnięcie bądź ograniczenie funkcji,
• brak jakichkolwiek zmian na RTG (chyba że było z oderwaniem fragmentu kostnego).

Leczenie i możliwe powikłania zerwania mięśnia

Leczenie nieoperacyjne zerwanego mięśnia obejmuje formę unieruchomienia na okres od 5 do 14 dni, stosując suche i zimne okłady oraz leki przeciwbólowe (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne).

Leczenie operacyjne zerwanego mięśnia polega najczęściej na zszyciu mięśnia, ścięgna bądź przepukliny, a także na odtworzeniu przyczepu ścięgna. Rokowania zwykle po tego typu zabiegach są zwykle dobre.

Powikłaniem po zerwaniu mięśniowym może być:

• zbliznowacenie i zwłóknienie tkanki mięśniowej,
• rozwój pozaszkieletowych skostnień,
• skostnienia prowadzą natomiast do zwapnień.

Zapobieganie zerwaniom mięśniowym

Odpowiednia profilaktyka w znacznym stopniu może przyczynić się do zapobiegania zerwaniom mięśniowym, a także zmniejszy występowanie innych urazów. Powinno się stosować między innymi:

• rozgrzewkę, która jest dobrana odpowiednio do aktywności, którą chcemy wykonać;
• przygotowanie mięśni poprzez odpowiedni stretching, co przyczyni się do uelastycznienia mięśni;
• prawidłowy trening, który zawiera elementy zarówno koordynacji, jak i stabilizacji;
• właściwą dietę;
• odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne, które zmniejszy obciążenia działające podczas aktywności sportowej.

Postępowanie po zerwaniu mięśnia

Zaraz po urazie mięśnia należy postąpić zgodnie z metodą RICE:

• odpoczynek – natychmiastowe przerwanie jakiejkolwiek aktywności i ograniczenie ruchów, które wywołują ból;
• zimne okłady pozwolą na lepszą kontrolę obrzęku, zmniejszą ból i napięcie mięśniowe;
• można zastosować delikatny ucisk na powierzchnię, która boli;
• należy unieść kończynę, w której doszło do uszkodzenia, co pozwoli na poprawę krążenia.

„Uruchamianie” pacjenta po leczeniu właściwym:

• nie może być zbyt wczesne, z racji tego, że może dojść do uszkodzenia naczyń krwionośnych;
• nie może też być zbyt późne, aby nie doprowadzić do zrostów i zaników;
• zaczyna się, gdy obniżają się parametry bólu, obrzęku i ciepłoty;
• podczas uruchamiania dodatkowo powinno się stosować ćwiczenia izometryczne;
• przed ćwiczeniami najlepiej zastosować zimno – blokuje powstawaniu niefunkcjonalnej, twardej blizny i zapobiega zrostom.

Dalszy etap uruchamiania:

• przywrócenie jak najlepszej ruchomości i elastyczności;
• przywrócenie siły, koordynacji;
• ćwiczenia propriocepcji (czyli czucia głębokiego, które pozwalają na wykształcenie zmysłu orientacji ułożenia naszego ciała w przestrzeni);
• delikatny stretching (rozciąganie struktur mięśniowych);
• mobilizacja tkanek miękkich.

Faza treningowa:

• ćwiczenia ekscentryczne (mięsień zmienia swoją długość – wydłuża się, zachowując jednocześnie napięcie);
• trening plyometryczny (połączenie siły i szybkości w celu uzyskania maksymalnej siły mięśni w jak najkrótszym czasie);
• trening funkcjonalny (poprawa kondycji, sylwetki, trening mięśni głębokich).