Ból szyi – czynniki ryzyka i najczęstsze przyczyny
Istnieją niemałe rozbieżności pomiędzy poszczególnymi opracowaniami dotyczące częstości występowania bólu szyi. Niemniej jednak można przyjąć, że jest to zjawisko dość powszechne i występuje rocznie nawet u 30–50% populacji ogólnej. Co więcej, na przewlekły ból szyi (tj. trwający powyżej 3 miesięcy) w pewnym okresie swojego życia, może cierpieć nawet 15% wszystkich osób. Część pacjentów skarży się na konkretną lokalizację bólu – ból szyi z prawej strony, ból szyi po lewej stronie. Szczyt występowania tej dolegliwości przypada na wiek średni, a sama dolegliwość nieco częściej obserwowana jest w grupie kobiet.
Do najistotniejszych (zarówno pod względem epidemiologicznym, jak i z uwagi na możliwość ich eliminacji) czynników ryzyka bólu szyi należy zaliczyć:
- aktywność wymagającą wykonywania powtarzalnych czynności ruchowych w odcinku szyjnym kręgosłupa,
- aktywność wymagającą długotrwałego utrzymywania głowy w jednej pozycji,
- aktywność wymagającą nadmiernego zgięcia odcinka szyjnego kręgosłupa w jakimkolwiek kierunku,
- przebyty uraz okolicy szyi lub barku,
- palenie papierosów (ze względu na negatywny wpływ dymu tytoniowego na gęstość mineralną i masę tkanki kostnej),
- pracę związaną z nieustannym napięciem (stresem) psychicznym,
- siedzący tryb życia,
- wiek powyżej 40 lat,
- współistniejące dolegliwości bólowe w dolnym (lędźwiowym) odcinku kręgosłupa.
Przeczytaj również:
Ucisk w głowie – co może być przyczyną ucisku z tyłu, z boku i z przodu głowy?
Ból szyi – zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego
Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa występuje najczęściej w jego dwóch odcinkach – szyjnym i lędźwiowym. Wiąże się ona bezpośrednio ze zwężeniem przestrzeni międzykręgowych na skutek związanego z wiekiem lub spowodowanego przeciążeniami uszkodzenia krążków międzykręgowych (pot. dysków). Powoduje to niefizjologiczny wzajemny ucisk na krawędziach sąsiadujących trzonów poszczególnych kręgów, co przekłada się na powstawanie w tych miejscach (tj. wzdłuż bocznych krawędzi trzonów) wyrośli kostnych, czyli tzw. osteofitów.
Ostatecznym skutkiem jest zwężenie otworów międzykręgowych kręgosłupa, co w konsekwencji prowadzi do ucisku na przechodzące przez nie nerwy rdzeniowe. W efekcie pacjent odczuwa silny ból szyi nasilający się podczas wykonywania ruchów. Może to być ból jednostronny – ból szyi po prawej stronie lub ból szyi z lewej strony.
Dodatkowo bólowi w okolicy szyi mogą towarzyszyć mrowienie, drętwienie oraz osłabienie siły mięśniowej w obrębie zaopatrywanej przez uciśnięte nerwy okolicy. Leczenie obejmuje postępowanie niefarmakologiczne (kinezyterapię mającą na celu zachowanie zakresu ruchomości), farmakoterapię (głównie leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne) oraz postępowanie chirurgiczne.
Przeczytaj również:
Ucisk w gardle – przyczyny, badania, leczenie
Dyskopatia szyjna – częsta przyczyna bólu w szyi
Dyskopatia w odcinku szyjnym kręgosłupa polega na uwypukleniu się bądź powstaniu przepukliny krążka międzykręgowego, co prowadzi do ucisku i podrażnienia korzeni rdzeniowych. Objawia się to u chorego silnymi dolegliwościami bólowymi w obrębie szyi, które nierzadko promieniują do rąk. Objawami towarzyszącymi są osłabienie siły mięśniowej i czucia w obrębie kończyn górnych wraz z ograniczeniem ruchomości głowy. W zależności odm lokalizacji zmian może to być ból szyi po prawej stronie lub po lewej stronie.
Postępowanie terapeutyczne w mało zaawansowanych przypadkach dyskopatii szyjnej i bólu w odcinku szyjnym polega głównie na zastosowaniu metod fizjoterapii i farmakoterapii (leki przeciwzapalne i przeciwbólowe). Leczenie zaawansowanego stadium choroby polega na operacyjnym usunięciu chorego krążka międzykręgowego (tzw. dyscektomii), zwykle metodą endoskopową i zastąpieniu go implantem sztywnym (artrodeza) lub ruchomym (artroplastyka).
Przeczytaj również:
Tętnienie i pulsowanie w uchu – co to znaczy? Jak leczyć?
Naciągnięcie i naderwanie mięśni szyi
Przyczyną bólu szyi może być naciągnięcie lub naderwanie mięśnia czworobocznego. Będące wynikiem urazu bezpośredniego lub przeciążeniowego naciągnięcie lub naderwanie mięśnia czworobocznego grzbietu objawia się dolegliwościami bólowymi podczas czynnych i biernych ruchów szyi, promieniującymi w kierunku łopatek.
Chory zwykle nie potrafi przekręcić głowy w kierunku przeciwnym do miejsca odczuwanych dolegliwości bólowych oraz pochyla ją na bok. W zależności od mechanizmu urazu może pojawić się ból szyi z lewej strony lub prawej strony.
Leczenie powinno obejmować unieruchomienie szyi w miękkim kołnierzu ortopedycznym (tzw. kołnierzu Schantza) oraz rehabilitację ruchową dopiero po ustąpieniu dolegliwości.
Przeczytaj również:
Ból pod lewą łopatką – co oznacza ból pleców pod łopatkami? Jakie ma przyczyny i jak go leczyć?
Ból szyi i choroby tarczycy
Niektóre schorzenia gruczołu tarczowego mogą objawiać się dolegliwościami bólowymi zlokalizowanymi na szyi w rzucie tego narządu. Pacjenci z ostrym infekcyjnym zapaleniem tarczycy skarżą się zwykle na ból promieniujący do uszu bądź gardła, a w badaniu fizykalnym można wyczuć małe, asymetryczne i tkliwe wole. Dość często współwystępuje gorączka, dysfagia (utrudnione połykanie) oraz rumień skóry znajdującej się nad tarczycą.
Postępowaniem z wyboru jest antybiotykoterapia na podstawie posiewu/hodowli próbki pobranej metodą biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC). Zabiegowe zdrenowanie ropnia jest konieczne w przypadku jego uwidocznienia podczas badań obrazowych (USG, TK). Ból tarczycy może również wystąpić w przebiegu:
- podostrego (ziarniniakowatego/wirusowego) zapalenia tarczycy de Quervaina,
- nowotworu złośliwego gruczołu tarczowego (w tym chłoniaka),
- krwawienia do światła torbieli tarczycy,
- innego zapalenia tarczycy (np. po amiodaronie, w przebiegu amyloidozy).
Przeczytaj również:
Szyja smartfonowa – jak wygląda? Dlaczego powstaje i jak ją leczyć?
Leczenie bólu szyi
Leczenie bólu szyi zależy od jego przyczyny, ale zawsze warto rozpocząć od oceny postawy ciała i stylu życia. W większości przypadków ból szyi wynika z przeciążenia mięśni karku, długotrwałej pracy przy komputerze lub niewłaściwej pozycji podczas snu.
Podstawą terapii jest rehabilitacja szyi, obejmująca indywidualnie dobrane ćwiczenia rozciągające i wzmacniające, które poprawiają elastyczność i stabilność odcinka szyjnego. W ostrych stanach pomocne są zabiegi fizykoterapii, takie jak ultradźwięki, laseroterapia, krioterapia czy prądy TENS, które zmniejszają stan zapalny i napięcie mięśniowe.
Nowoczesne gabinety rehabilitacyjne stosują również terapię manualną, neuromobilizację oraz terapię powięziową, które przynoszą szybką ulgę w przewlekłych dolegliwościach. W trudniejszych przypadkach lekarz może zalecić farmakoterapię (np. leki przeciwzapalne lub rozluźniające mięśnie) bądź iniekcje miejscowe. Coraz większą popularność zyskują też metody naturalne: ciepłe okłady, masaż karku, aromaterapia i techniki relaksacyjne, które wspomagają proces regeneracji.
Przeczytaj również:
Opuchnięta szyja – przyczyny obrzęku i powiększenia obwodu szyi
Domowe sposoby na ból szyi
-
Regularnie wykonuj ćwiczenia rozciągające szyję i barki.
-
Unikaj długiego siedzenia z pochyloną głową – co 30 minut zrób krótką przerwę.
-
Zadbaj o ergonomię stanowiska pracy – monitor na wysokości oczu, podparcie dla pleców.
-
Stosuj poduszkę ortopedyczną dopasowaną do krzywizny szyi.
-
Jeśli ból nie ustępuje po 7–10 dniach, skonsultuj się z fizjoterapeutą lub ortopedą.
Nowoczesne metody leczenia bólu szyi
| Metoda / terapia | Na czym polega | Kiedy się stosuje / efekty |
|---|---|---|
| Terapia falą uderzeniową (ESWT) | Zastosowanie fal akustycznych do tkanek – stymulacja regeneracji i zmniejszenie napięć | Dobre efekty w przewlekłych kontuzjach tkanek miękkich, napięciach mięśniowych |
| Terapia ultradźwiękami / fonoforeza | Przesyłanie ultradźwięków, czasem z lekiem, w głąb tkanek | Wspomagająco do ćwiczeń i fizykoterapii |
| Techniki neuromobilizacji | Delikatne ruchy nerwów w obrębie kanałów nerwowych, by poprawić ich przesuwalność | Gdy ból towarzyszy promieniowaniu lub objawy neurologiczne |
| Metoda PNF / terapia mięśniowo-powięziowa | Praca z napięciami powięzi, wzorce nerwowo-mięśniowe | Wspomagająco do ćwiczeń rehabilitacyjnych |
| Ergonomia z czujnikiem postawy (wearables) | Czip lub sensor przypomina o nieprawidłowej postawie (np. pochylonej głowie) | Przy przewlekłych problemach związanych z pracą biurową |
Ból szyi – najczęściej zadawane pytania
1. Dlaczego ból szyi pojawia się częściej w nocy lub rano?
Podczas snu stabilizacja mięśni i kręgów jest mniejsza – złe ułożenie głowy na poduszce może powodować napięcia i przeciążenia.
2. Czy laptop lub telefon mogą wywoływać ból szyi?
Tak – długotrwałe patrzenie w dół (np. przy telefonie) lub pochylanie głowy nad klawiaturą może obciążać struktury szyi i prowadzić do chronicznego bólu.
3. Jak długo trwa leczenie bólu szyi?
To zależy od przyczyny: przy przeciążeniu i napięciu mięśni może to być kilka dni do kilku tygodni. W przypadku zmian zwyrodnieniowych lub przepuklin krążków międzykręgowych proces może trwać miesiące lub wymagać leczenia przewlekłego.
4. Kiedy trzeba iść do lekarza?
Jeśli ból promieniuje do ramienia lub ręki, występują drętwienia, osłabienie siły mięśniowej, objawy neurologiczne lub ból nie ustępuje mimo leczenia domowego przez 1–2 tygodnie – należy skonsultować się z neurologiem lub ortopedą.
5. Czy rehabilitacja domowa naprawdę pomaga?
Tak – odpowiednio dobrane ćwiczenia rozciągające i wzmacniające, ergonomia przy biurku i korekta postawy mogą znacząco zmniejszyć objawy i zapobiegać nawrotom.
współpraca: redakcja Wylecz.to
