Skutki palenia papierosów

Dlaczego papierosy szkodzą?

Palenie papierosów to jedna z najpopularniejszych na świecie form uzależnienia. Aktualnie szacuje się, że prawie 1/3 dorosłej populacji aktywnie pali wyroby tytoniowe niszcząc w ten sposób nie tylko własne zdrowie, ale wpływając także na osoby w najbliższym otoczeniu. Bierne palenie także wywołuje bowiem negatywny wpływ na organizm. Skutki biernego palenia tytoniu nie są jednak łatwo mierzalne i nie zostały ujęte w dokładnych statystykach. Bez względu zatem na formę, zarówno aktywne, jak i bierne palenie papierosów wywołuje niekorzystny wpływ na pojedyncze komórki, pracę poszczególnych narządów zaburzając istotnie działanie wybranych układów i tym samym funkcjonowanie organizmu ludzkiego jako całości.

Papierosy i wyroby tytoniowe zawierają nikotynę, która jest substancją niezwykle silnie uzależniającą. Oddziałuje ona na niemal wszystkie komórki organizmu w błyskawicznym tempie już w kilka sekund po zapaleniu papierosa. Odpowiada za rozwój uzależnienia nie tylko fizycznego, ale i psychicznego od wyrobów tytoniowych.

Negatywny wpływ nikotyny wynika głównie z kilku mechanizmów jej działania:

• uwalniania noradrenaliny z zakończeń nerwowych i rdzenia nadnerczy,
• uwalniania i wzrostu stężenia kortyzolu,
• zwiększenia napięcia mięśni gładkich oraz dodatkowego zwiększenia częstości skurczów mięśnia sercowego.

Poza nikotyną, o szkodliwości palenia decyduje fakt powstawania dymu tytoniowego, który zawiera ponad 4000 substancji o silnym działaniu drażniącym i toksycznym dla ludzkiego organizmu. Podczas procesu palenia, na skutek wzrostu temperatury, wszystkie te substancje ulegają dodatkowym przemianom chemicznym, co potęguje ich niekorzystne działanie.

Bez względu na związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy nałogiem tytoniowym a wystąpieniem danego schorzenia, warto pamiętać, że palenie papierosów jest czynnikiem istotnie wpływającym na skrócenie czasu życia. Prowadzone współcześnie analizy pokazują, że różnica czasu życia między osobą niepalącą a palaczem to niemal 15 lat! Warto zatem szybko i zdecydowanie podjąć próbę zerwania z nałogiem tytoniowym.

Skutki palenia papierosów – choroby serca

Ze względu na mnogość substancji toksycznych zawartych w wyrobach tytoniowych oraz dymie powstającym na skutek ich palenia, liczba potencjalnych chorób odtytoniowych jest niezwykle długa. Negatywne skutki zdrowotne palenia papierosów można, dla łatwiejszego usystematyzowania, podzielić na kilka głównych grup, z których najważniejszą są choroby nowotworowe i choroby układu krążenia.

• Choroby układu krążenia wywołane paleniem papierosów to szeroka lista schorzeń sercowych i naczyniowych. Po zapaleniu papierosa dochodzi do gwałtownego wzrostu ciśnienia tętniczego krwi, skurczu naczyń wieńcowych oraz przyśpieszenia akcji serca, co istotnie zwiększa zapotrzebowanie mięśnia serca na tlen.
• Na skutek wzrostu ciśnienia tętniczego może zatem dojść do zawału mięśnia serca, zwłaszcza przy współistnieniu nawet niewielkich zmian miażdżycowych.
• Dodatkowo, palenie papierosów może działać arytmogennie (czyli zaburzać rytm pracy serca i powodować arytmie serca) wywołując groźne komorowe zaburzenia rytmu serca, co istotnie zwiększa zagrożenie wystąpienia nagłej śmierci sercowej.
• Ponadto, z każdym wypalonym papierosem dochodzi do zmian w obrębie ściany naczyń krwionośnych na skutek strukturalnego i czynnościowego uszkodzenia śródbłonka naczyniowego.
• Zachodzą również niekorzystne przemiany w zakresie parametrów lipidowych krwi oraz układzie hemostazy (czyli procesów związanych z procesem krzepnięcia krwi). Następuje bowiem modyfikacja cząsteczek cholesterolu LDL (o niskiej gęstości zwanym „złym”), co prowadzi do powstania blaszki miażdżycowej przy jednoczesnym zmniejszeniu stężenia i modyfikacji cząsteczek cholesterolu HDL (tzw. „dobrego” o wysokiej gęstości).
• Wzrasta także ryzyko powstania zakrzepów z uwagi na wzrost syntezy (czyli procesu powstawania) tromboksanu i jednoczesne zmniejszenie produkcji przeciwzakrzepowej prostacykliny, zwiększenie stężenia fibrynogenu oraz nasilenie sklejania się (adhezji) płytek krwi.

Wszystkie wspomniane zmiany w obrębie układu krwionośnego powstające na skutek palenia papierosów istotnie wpływają na częstość wystąpienia choroby niedokrwiennej serca oraz zawału mięśnia serca u palaczy w porównaniu z osobami niepalącymi (aż 5-ciokrotnie w grupie wieku 39-45 lat, 3-krotnie wśród osób w wieku 50-59lat i 2-krotnie w grupie palaczy w wieku 60-79lat). Warto uświadomić sobie, że prawie 80% palaczy papierosów, u których wystąpił zawał mięśnia serca między 30 a 50 roku życia mogło go uniknąć, gdyby nie paliło wyrobów tytoniowych.

Ponadto, palenie tytoniu istotnie przyczynia się do rozwoju chorób naczyń obwodowych (np. choroby Bϋrgera czyli zakrzepowo-zarostowego zapalenia żył). W dużym stopniu odpowiada za rozwój nadciśnienia tętniczego krwi i jednocześnie w wyraźny sposób utrudnia jego prawidłowe leczenie. Zwiększa także istotnie szanse wystąpienia udaru mózgu.

Choroby układu oddechowego jako skutek palenia papierosów

Choroby układu oddechowego wywołane paleniem papierosów to nie tylko choroby nowotworowe, ale wszystkie schorzenia prowadzące do upośledzenia wymiany gazowej w pęcherzykach płucnych. Każdy wypalony papieros powoduje niezwykle silne podrażnienie nabłonka wyściełającego drogi oddechowe prowadząc do jego niekorzystnych zmian. Dochodzi wówczas do przemiany dojrzałych komórek nabłonka rzęskowego (migawkowego) naturalnie pozwalającego na usuwanie zanieczyszczeń z dróg oddechowych w komórki nabłonka płaskiego czyli tzw. metaplazji.

Jest to proces niekorzystny, gdyż powstający nabłonek płaski nie wspomaga usuwania toksyn, co skutkuje ich zatrzymaniem w organizmie. Zwiększa to częstość występowania infekcji górnych dróg oddechowych. W dłuższej perspektywie prowadzi to rozwoju wielu chorób w obrębie układu oddechowego tj:.

• przewlekłe zapalenie oskrzeli,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
• rozedma płuc.

Palenie papierosów istotnie wpływa także na zmysł powonienia zaburzając rozpoznawanie zapachów oraz smaków. Warto także pamiętać, iż na skutek biernego palenia (np. u dzieci) zwiększa się ryzyko wystąpienia astmy oskrzelowej.

Palenie a choroby nowotworowe

Nowotwory wywołane paleniem papierosów to nie tylko nowotwory układu oddechowego. Im dłużej trwają badania nad karcinogennym wpływem palenia papierosów, tym bardziej wydłuża się lista chorób nowotworowych, których wystąpienie wykazuje silny związek z nałogiem tytoniowym.

Bezsprzecznie jest to:

• rak krtani,
• rak płuca,
• rak gardła,
• rak przełyku,
• rak jamy ustnej,
• rak nerek (miedniczek nerkowych),
• rak pęcherza moczowego.

Nieco mniej silny związek przyczynowo – skutkowy między nałogowym paleniem wyrobów tytoniowych a chorobami nowotworowymi występuje w przypadku raka żołądka, raka w obrębie nosa, raka wątroby, raka miąższu nerek czy białaczek.

Palenie a problem z płodnością

Palenie papierosów może także mieć wpływ na funkcje seksualne u mężczyzn obniżając potencję i przyczyniając się do problemów z erekcją. Skutkiem palenia u kobiet jest jest zmniejszenie ich płodności oraz przyśpieszenie dodatkowo w wejście w okres menopauzy. W przypadku zapłodnienia, palenie papierosów w ciąży negatywnie wpływa jej przebieg i rozwój płodu, gdyż substancje toksyczne obecne w dymie tytoniowym przedostają się do łożyska.

Może zatem wystąpić m.in.: poronienie, krwawienia z dróg rodnych, odklejenie łożyska czy przedwczesny poród. Dodatkowo istotnie wzrasta ryzyko urodzenia noworodka niedotlenionego o niskiej masie urodzeniowej, który na dalszych etapach rozwoju będzie bardziej podatny na występowanie infekcji czy zaburzenia psychofizyczne. Palenie papierosów w ciąży w dużym stopniu zwiększa również ryzyko wystąpienia zgonów okołoporodowych.

Pozostałe skutki palenia papierosów

• Zmiany skórne wywołane paleniem papierosów – palenie wyrobów tytoniowych znacznie przyśpiesza proces starzenia komórek, co uwidacznia się w wyglądzie skóry. Nałóg tytoniowy prowadzi bowiem do znacznego niedotlenienia i niedokrwienia komórek skóry, a ponadto wpływa na obniżenie wytwarzania, odpowiedzialnych za nawilżenie skóry, kolagenu oraz stężenia estrogenów. Tzw. „twarz tytoniowa” czy „twarz palacza” to skóra poszarzała, cienka, sucha, z dużą ilością popękanych drobnych naczynek głównie w okolicy nosa i policzków, z licznymi zmarszczkami. Ponadto, palenie papierosów zaostrza przebieg wielu schorzeń skórnych np. łuszczycy, trądziku.
• Choroby układu pokarmowego wywołane paleniem papierosów – w trakcie palenia papierosów, w efekcie działania dostarczanej do organizmu nikotyny, dochodzi do wzrostu wydzielania soku żołądkowego, co w połączeniu ze zmniejszonym przepływem krwi przez błonę śluzową przyczynia się do powstania choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Dodatkowo, spowalnia to procesy gojenia już istniejących wrzodów, znacznie zaburzając proces ich leczenia.
• Zaburzenia widzenia wywołane paleniem papierosów – narząd wzroku również podlega negatywnemu działaniu palenia papierosów. Palacze są bowiem bardziej narażeni na ryzyko wystąpienia zaćmy (katarakty) niż osoby niepalące. Częściej także dochodzi u nich do rozwoju schorzeń plamki żółtej oka.