Tolerancja na alkohol – definicja
Tolerancja na alkohol oznacza proces, w trakcie którego organizm przyzwyczaja się do spożywania alkoholu.
Zgodnie z definicją wysoka tolerancja na alkohol to sytuacja, w której kolejne ekspozycje na napoje z etanolem wywołują mniejsze i słabsze efekty, a w celu uzyskania tego samego rezultatu co poprzednio, konieczne jest podawanie coraz większych dawek.
Za tę tolerancję odpowiada wiele czynników – od tych genetycznych, po masę ciała, osobnicze różnice w enzymach metabolizujących alkohol aż po drobne (ale istotne) elementy, takie jak rodzaj spożywanego posiłku w trakcie picia alkoholu. Faktem jest więc, że niektóre osoby mają po prostu indywidualne uwarunkowania biologiczne i aby odczuły działanie i obecność alkoholu w organizmie, muszą wypić więcej.
Jednakże tolerancja na alkohol może powstać w wyniku długotrwałego spożywania alkoholu i zaadaptowania się organizmu poprzez przyspieszenie metabolizmu i zmiany w układzie nerwowym.
Obserwuje się, że osoby z małą wrażliwością na alkohol mają większą skłonność do uzależnienia. Jest to spowodowane tym, że aby osiągnąć zamierzony efekt, taka osoba musi przyjmować większe dawki alkoholu. To wiąże się nie tylko z większym ryzykiem uzależnienia i wystąpienia choroby alkoholowej, ale również uszkodzeniem narządów i innymi konsekwencjami zdrowotnymi.
Przeczytaj również:
Objawy zatrucia nikotyną – czy paląc papierosy można się zatruć?
Tolerancja na alkohol – od czego zależy?
Sophie K. Elvig i in. w artykule z 2021 omawiającym problem tolerancji na alkohol wymieniają szereg czynników, które mogą ją modulować i kształtować. Według badaczy wpływ na tolerancję alkoholu mają:
czynniki genetyczne;
płeć;
ilość i częstość spożywania alkoholu;
zmiany w komórkach nerwowych;
receptory dla neuroprzekaźników;
enzymy neutralizujące alkohol.
Amerykańska instytucja zajmująca się szeroko pojętym alkoholizmem – National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism – wymienia również inne czynniki, które mogą mieć wpływ na tolerancję na alkohol. Są to:
środowisko, w którym się spożywa alkohol – czy jest to miejsce znane nam czy nie;
towarzystwo – czy spożywamy alkohol w znanym gronie czy może z nowymi osobami;
regularność spożywania alkoholu;
pochodzenie etniczne.
Ciekawym zagadnieniem jest różnica w tolerancji na alkohol w zależności od populacji.
Azjaci ze względu na powszechna mutację w genie kodującym jeden z enzymów metabolizujących alkohol w organizmie – ALDH2 – często borykają się z wysoką wrażliwością, a nawet z nadwrażliwością na alkohol.
Upojenie alkoholowe w tej populacji wywołują nawet niewielkie dawki alkoholu. Wśród Europejczyków taka mutacja jest raczej niespotykana, co wiąże się z lepszą tolerancją alkoholu. W polskich badaniach stwierdzono, że obecność genu ADH1B i ADH1C jest powszechna wśród mężczyzn uzależnionych od alkoholu. Może to sugerować, że u Polaków mogą dominować genotypy sprzyjające większej tolerancji na alkohol, co umożliwia picie większych ilości bez natychmiastowych efektów, a tym samym zwiększa ryzyko uzależnienia.
Uważa się również, że tolerancja zależna jest również od:
rodzaju i ilości posiłku, który spożywa się równocześnie z alkoholem;
historii alkoholizmu u rodziców.
Przeczytaj również:
Zespół abstynencyjny (odstawienny) – objawy, ile trwa, leczenie
Wysoka tolerancja na alkohol
O wysokiej tolerancji na alkohol mówimy wtedy, gdy człowiek spożywający wysokoprocentowy napój, aby osiągnąć stan upojenia alkoholowego, musi wypić znacznie więcej niż przeciętnie. Taka osoba może mówić, że „alkohol na nią nie działa”. Wysoka tolerancja nie jest równoznaczna z odpornością na szkodliwe działanie alkoholu. Nawet jeśli ktoś po spożyciu alkoholu zachowuje „trzeźwy umysł”, to nie oznacza, że alkohol nie uszkadza jego organizmu i nie prowadzi do uzależnienia. Na podstawie badań wiemy, że osoby, które często piją alkohol wykształcają na niego większą tolerancję. Dlatego też niska wrażliwość na alkohol może być sygnałem rozwijającego się uzależnienia.
Wysoka tolerancja na alkohol może wynikać z:
szybszego metabolizmu i lepszego działania enzymów;
zmian na poziomie komórkowym – np. dotyczącym rozmieszczenia receptorów dla neuroprzekaźników;
predyspozycji genetycznej;
predyspozycji rodzinnej – uważa się, że dzieci alkoholików mają zwykle wyższą tolerancję na alkohol i co za tym idzie większą tendencję do nadmiernego spożywania alkoholu, a tym samym – do uzależnienia;
płci męskiej;
zwiększonej masy ciała;
spożywania białkowo-tłuszczowych posiłków przed lub podczas picia alkoholu;
niespożywania alkoholu na pusty żołądek.
Przeczytaj również:
Wpływ alkoholu na psychikę – jak picie alkoholu oddziałuje na umysł człowieka?
Niska tolerancja na alkohol
Niska tolerancja na alkohol oznacza natomiast sytuację, gdy już niewielka ilość alkoholu powoduje stan upojenia alkoholowego, a efekt działania alkoholu jest dużo silniejszy i trwalszy niż u większości osób po tej samej dawce. Niska tolerancja na alkohol może wynikać z wielu czynników:
warianty enzymów metabolizujących alkohol: niektóre odmiany genu ADH mogą wpływać na tempo metabolizmu alkoholu i tym samym na większą wrażliwość organizmu na alkohol; na przykład mutacja genu ALDH2 powszechna u Azjatów powoduje nietolerancję alkoholu;
niska masa ciała;
płeć żeńska;
choroby przewlekłe, choroby metaboliczne;
przyjmowane leki;
rzadkie spożywanie alkoholu.
Przeczytaj również:
Miękkie narkotyki - co to, różnice od twardych, uzależnienie
Jak zmienia się tolerancja na alkohol wraz z wiekiem?
Ze względu na wiele zmian, które zachodzą w starzejącym się organizmie człowieka, tolerancja na alkohol maleje wraz z wiekiem.
Jest to spowodowane wieloma czynnikami, wśród których najważniejszym jest wolniejszy metabolizm. Prowadzi on do wolniejszego rozkładania alkoholu przez enzymy, dlatego też dłużej pozostaje on w organizmie, a skutki jego działania są dłuższe, a nawet silniejsze.
Nie bez znaczenia w zwiększonej wrażliwości na alkohol są także choroby, z którymi borykają się starsze osoby, czy też przyjmowane leki, z którymi alkohol może wchodzić w interakcje.
Przeczytaj również:
Morfina – działanie, uzależnienie, przedawkowanie
Nagłe obniżenie tolerancji na alkohol – przyczyny
Jeśli tolerowałeś alkohol w przeszłości, a teraz już po niewielkiej ilości alkoholu obserwujesz u siebie:
ból głowy;
zaczerwienienie twarzy,
zaczerwienienie szyi;
nudności, wymioty;
bóle brzucha;
warto zasięgnąć porady lekarza, bo taka nagła zmiana tolerancji może być objawem wielu poważnych chorób. Do najczęstszych czynników, które mogą powodować nagłą zmianę tolerancji na alkohol lub do niej się przyczyniać, zalicza się:
rozwijające się choroby przewlekłe, np. dotyczące przewodu pokarmowego (celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna);
zaostrzenie choroby przewlekłej;
alergia na składniki napoju alkoholowego;
zmiany hormonalne, menopauza;
przyjmowane leki - antybiotykoterapia, doustne leki przeciwcukrzycowe (np. metformina);
stres;
zmęczenie;
nieprawidłowa dieta.
