Ból kręgosłupa lędźwiowego – objawy, przyczyny, leczenie i ćwiczenia

Ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym – przyczyny

Okolicę kręgosłupa, w której najczęściej występują dolegliwości bólowe, stanowi odcinek lędźwiowo-krzyżowy. Na ból krzyża uskarżają się najczęściej osoby starsze, jednak coraz częściej ból ten pojawia się u osób młodych. Jest on czasami na tyle silny, że wstawanie czy chodzenie sprawiają duży problem.

Istnieje wiele przyczyn pojawienia się bólu pleców w odcinku lędźwiowym, np. siedzący tryb życia, dźwiganie ciężkich przedmiotów, otyłość, brak aktywności fizycznej. Warto dbać o swój kręgosłup poprzez odpowiednie ćwiczenia, wzmacniać go, co pomoże uniknąć bólu.

Ból w dole pleców, czyli w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości bólowych u osób między 25. a 60. rokiem życia. Ból krzyża występuje u 75–85 proc. populacji.

Czytaj również: Ból brzucha i pleców

Główne przyczyny występowania bólu odcinka lędźwiowego kręgosłupa to:

• przeciążenie kręgosłupa, w tym wynik ciężkiej pracy fizycznej; nieprawidłowe wykonywanie codziennych czynności (np. dźwiganie);
• praca w pozycji siedzącej i siedzący tryb życia oraz mała aktywność fizyczna lub całkowity jej brak;
• nadwaga i otyłość;
• ciąża;
• choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa;
• dyskopatia – przepuklina w kręgosłupie (przepuklina krążka międzykręgowego), która powoduje tak zwaną rwę kulszową;
• osteoporoza;
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK);
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• wady postawy i nieprawidłowe napięcie mięśni.

Bóle krzyża – co robić?

Czynniki, takie jak: długość, nasilenie, lokalizacja oraz bodźce, które zmniejszają lub nasilają bóle krzyża, mogą być różne. Kiedy pojawi się nagły, ostry ból w dole pleców, należy przyjąć pozycję krzesełkową, tzn. położyć się na plecach z nogami ugiętymi w stawach biodrowych i kolanowych do 90 stopni. Nogi muszą być podparte, np. na krześle. W takiej pozycji kręgosłup lędźwiowy jest odciążony, to pozycja przeciwbólowa. Na ból w części lędźwiowej kręgosłupa sprawdza się także tak zwana pozycja embrionalna.

Jeżeli ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa nie jest zbyt silny i zaczyna ustępować, można wrócić do codziennych czynności, ponieważ zbyt długie leżenie nie jest wskazane. Trzeba również zwrócić uwagę, jakie czynności czy pozycje nasilają ból, po czym ich unikać. Również podczas snu ważna staje się prawidłowa pozycja. Dla osób z bólem w odcinku lędźwiowym będzie to spanie na boku z nogami ugiętymi i z poduszką czy zwiniętym kocem między nogami. Dodatkowo można stosować ciepłe okłady, które rozluźnią mięśnie nadmiernie napięte z powodu bólu.

Ból kręgosłupa lędźwiowego – leki i fizjoterapia

Skutecznym sposobem na ból kręgosłupa lędźwiowego są leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Leki na ból kręgosłupa to m. in.: meloksykam, naproksen, diklofenak i ketoprofen. Zwalczają one miejscowy stan zapalny oraz uśmierzają ból. Leki takie można stosować zarówno w formie doustnej, jak i w postaci maści. W cięższych przypadkach lekarz może zalecić przyjmowanie leków rozluźniających mięśnie. Jest to konieczne, gdy u pacjenta pojawia się rwa kulszowa, wówczas ból promieniuje do pośladka oraz łydki.

Techniką pomocniczą, oprócz odpowiednich ćwiczeń i technik manualnych wykonywanych przez fizjoterapeutę, jest fizykoterapia (np. krioterapia). Zabiegi na bóle kręgosłupa przeprowadzane są z użyciem prądu, ultradźwięków czy lampy typu sollux.

Ćwiczenia na ból kręgosłupa lędźwiowego

Warto pamiętać, że odpowiednie ćwiczenia na lędźwie stanowią ważny element w zapobieganiu bólom krzyża, a także pomagają w złagodzeniu dolegliwości bólowych. Poniżej zostały opisane przykładowe ćwiczenia, których zadaniem jest wzmocnienie mięśni przykręgosłupowych oraz mięśni brzucha. Zapewnią one lepszą stabilizację kręgosłupa, a co za tym idzie – zmniejszą ryzyko wystąpienia bólu w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa.

• Ćwiczenie 1. Leżenie tyłem, nogi ugięte w stawach kolanowych i biodrowych, rozstawione na szerokość bioder. Napnij mięśnie brzucha i wciśnij dolną część pleców w podłogę. Pod plecy można podłożyć np. zwinięty ręcznik lub małą poduszkę i naciskać na nie.
• Ćwiczenie 2. Pozycja jak w ćwiczeniu pierwszym. Do klatki piersiowej przyciągaj raz jedną, raz drugą nogę. Podczas unoszenia nogi palce stopy powinny być naciągnięte na siebie.
• Ćwiczenie 3. Pozycja jak w ćwiczeniu pierwszym i drugim. Przenieś nogi na bok, wróć do pozycji początkowej, przenieś nogi na drugą stronę.
• Ćwiczenie 4. Pozycja jak w ćwiczeniu pierwszym, drugim i trzecim. Pomiędzy kolanami umieść zwinięty koc lub ręcznik. Ściśnij koc, przytrzymaj 7-10 sekund, rozluźnij. Ściskając koc, napnij mięśnie brzucha i wciśnij odcinek lędźwiowy kręgosłupa w dół.
• Ćwiczenie 5. Leżenie tyłem, nogi wyprostowane. Zwinięty koc lub ręcznik umieść pod kolanami. Wciskaj koc lub ręcznik w podłoże, jednocześnie napnij pośladki i delikatnie unieś biodra.
• Na koniec można wykonać ćwiczenie relaksacyjne: siad na piętach, skłon i wyciągnięcie rąk jak najdalej przed siebie (ręce leżą na ziemi).

Dieta wzmacniająca kręgosłup

Leczenie bólu kręgosłupa zazwyczaj opiera się na stosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków przeciwbólowych oraz zabiegów rehabilitacyjnych. Doskonałym uzupełnieniem tego leczenia jest dieta wzmacniająca kręgosłup. Powinna opierać się na następujących składnikach:

• bogatych w wapń – jogurty, sery, śmietana, sardynki, soja, migdały;
• bogatych w białko – wołowina, ser żółty i biały, ryby, jaja;
• uelastyczniających stawy – tłuste ryby, marchewka, pietruszka, buraki;

Dodatkowo ważne są również witaminy z grupy B, A, C, D, cynk, chrom i magnez. Suplementacja składników odżywczych wspierających odpowiednią mineralizację kości i elastyczność stawów powinna być stosowana przede wszystkim u kobiet w okresie menopauzy, osób starszych oraz intensywnie uprawiających sport.

Ból kręgosłupa lędźwiowego – operacja

W przypadku pojawienia się bólu kręgosłupa lędźwiowego warto zgłosić się do lekarza, który zleci badania diagnostyczne, takie jak: RTG kręgosłupa, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa. Badania obrazowe pozwolą postawić diagnozę i stwierdzić, jakie leczenie jest konieczne u danej osoby. W pierwszej kolejności wykorzystuje się leczenie zachowawcze, które zazwyczaj przynosi satysfakcjonujące efekty.

Istnieją jednak przypadki, gdzie leczenie zachowawcze bywa nieskuteczne, a ból nie ustępuje, utrudniając codziennie funkcjonowanie. Wówczas wymagana jest konsultacja z lekarzem ortopedą lub neurochirurgiem, który zadecyduje, czy konieczne będzie leczenie chirurgiczne. Bezwzględne wskazanie do operacji stanowi, np.: nietrzymanie moczu, zaburzenia funkcji zwieraczy oraz zaburzenia seksualne.