Zespół mięśnia gruszkowatego – objawy, leczenie, rehabilitacja rwy gruszkowatej

Czym jest zespół mięśnia gruszkowatego?

Bóle dolnego odcinka kręgosłupa oraz pośladków najczęściej są objawem rwy kulszowej, kojarzonej z pojęciem „wypadnięcie dyska”. Niestety, nie zawsze jego powodem jest ucisk korzeni nerwowych przez krążek międzykręgowy, gdyż rwa kulszowa może oznaczać różne inne zespoły, które doprowadzają do zapalenia lub podrażnienia nerwu kulszowego.

Istnieje teoria, że jednym z nich jest tajemnicze schorzenie pod nazwą zespół mięśnia gruszkowatego, które nieleczone może spowodować znaczny dyskomfort, dolegliwości bólowe oraz ograniczenie sprawności fizycznej.

Mięsień gruszkowaty leży pomiędzy tylną powierzchnią kości krzyżowej a krętarzem większym kości udowej, czyli mniej więcej umieszczony jest głęboko w pośladku. Odpowiada on za złożone ruchy stawu biodrowego. W mięsień gruszkowaty wnika nerw kulszowy.

Zespół mięśnia gruszkowatego oznacza nadmierne jego napięcie lub skrócenie, które zaburzają funkcjonowanie nerwu kulszowego i wywołują pewne objawy bólowe. Dochodzi do ucisku i zmniejszenia krążenia oraz odżywiania nerwu, co przyczynia się do jego uszkodzenia i zaburzeń tkanek miękkich, które unerwia.

To też Cię może zainteresować: Rwa kulszowa czy zapalenie korzonków?

Zespół mięśnia gruszkowatego – przyczyny

Przyczyny zespołu obejmują poniższe czynniki:

• anomalia anatomiczne mięśnia gruszkowatego,
• uwarunkowania biomechaniczne mięśnia (skrócenie, osłabienie, stereotypy ruchowe),
• podrażnienie, uraz, przeciążenie lub nadmierne napięcie mięśnia bądź otaczających go tkanek,
• aktywności fizyczne, zwłaszcza bieganie (błędy treningowe, niewłaściwa technika, brak rozciągania i rozgrzewki, monotonny trening),
• siedzący tryb życia lub praca,
• nieprawidłowa postawa ciała.

Zespół mięśnia gruszkowatego – objawy

Do objawów zespołu mięśnia gruszkowatego zaliczamy:

• ból dolnego odcinka kręgosłupa oraz pośladka,
• promieniowanie bólu w dół kończyny dolnej – do łydki, a nawet stopy,
• ból spotęgowany pochylaniem się do przodu, unoszeniem nogi lub długotrwałym siedzeniem,
• zaburzenia czucia w postaci drętwienia, mrowienia lub przeczulicy,
• zaburzenia chodu, w tym utrudnione wchodzenie po schodach,
• ograniczenie ruchów stawu biodrowego, zwłaszcza rotacji,
• osłabienie mięśni pośladkowych i pogorszenie stabilizacji miednicy.

Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

Rwa gruszkowata – badania

Postawienie trafnej diagnozy jest niezwykle trudne – tylko doświadczeni fizjoterapeuci lub ortopedzi potrafią odróżnić problemy mięśnia gruszkowatego od innych dysfunkcji, takich jak m.in.: dyskopatia, schorzenia stawu biodrowego lub krzyżowo-biodrowego czy zwężenie kanału kręgowego. Badanie składa się z dokładnej oceny manualnej i palpacyjnej pacjenta oraz testów czynnościowych. Ważna jest również rozmowa z pacjentem, łącznie z analizą jego aktywności fizycznych oraz wykonywanych ćwiczeń. Warto rozszerzyć diagnostykę o rezonans magnetyczny, USG lub zbadanie przewodnictwa nerwowego.

Odpowiednie leczenie zachowawcze oraz fizjoterapia przynoszą bardzo dobre efekty. Leczenie zespołu mięśnia gruszkowatego nastawione jest na eliminację ucisku mięśnia gruszkowatego na nerw kulszowy oraz usunięcie stanu zapalnego. Leczenie obejmuje:

• unikanie przeciążeń dolnego kręgosłupa i okolicy obręczy biodrowej,
• unikanie pozycji nasilających dolegliwości bólowe,
• stosowanie w stanach ostrych właściwych, rozluźniających pozycji ułożeniowych.

Zespół mięśnia gruszkowatego – rehabilitacja i ćwiczenia

Przed rozpoczęciem fizykoterapii należy wygasić miejscowy stan zapalny i dolegliwości bólowe. Potrzebne są więc leki, część z nich można nabyć w aptece bez recepty. Farmakoterapię rozpoczyna się od takich preparatów jak: niesteroidowe leki przeciwbólowe, preparaty rozluźniające oraz – w ostrych stanach bólowych – ostrzyknięcia sterydowe.

Fizjoterapia w rwie gruszkowatej obejmuje:

• zabiegi fizykalne (elektroterapia, jonoforeza, ultradźwięki, laseroterapia, pole magnetyczne),
• ćwiczenia lecznicze – obejmują pracę nad mięśniami obręczy biodrowej oraz mięśniami stawu biodrowego, uwzględniają ćwiczenia rozluźniające, rozciągające oraz wzmacniające,
• autoterapię – niektóre ćwiczenia pacjent powinien (po odpowiednim przeszkoleniu przez terapeutę) wykonywać systematycznie i samodzielnie w domu,
• terapię manualną tkanek miękkich (masaż głęboki, relaksacja, praca na powięzi),
• poizometryczną relaksację mięśni,
• masaż funkcyjny mięśnia,
• mobilizację stawów,
• neuromobilizację (rozciąganie i napinanie nerwu kulszowego),
• taping – techniki aplikacji elastycznych plastrów, których celem jest zmniejszenie wzmożonego napięcia tkanek miękkich.

Rwa gruszkowa – operacja?

Czy operacja jest konieczna? Leczenie operacyjne rzadko jest konieczne – według specjalistów sześciomiesięczne nieefektywne leczenie zachowawcze wraz z rehabilitacją kwalifikuje do zabiegu, który polega na usunięciu anatomicznego ucisku mięśnia na nerw kulszowy. Zdarza się, że podczas zabiegu okazuje się, że przyczyną ucisku jest defekt anatomiczny – on również zostaje skorygowany.