Rwa kulszowa a zapalenie korzonków. Podobieństwa i różnice

Co to jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa to ból promieniujący z lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa, pośladka, przez tylną powierzchnię uda i podudzia, aż do stopy. Rwie kulszowej poza promieniującym bólem może towarzyszyć również uczucie drętwienia lub kłucia. Czasem napad rwy kulszowej jest tak bolesny i silny, że może uniemożliwiać poruszanie. Poza dolegliwościami bólowymi rwa kulszowa może spowodować osłabienie siły mięśniowej oraz zaburzenia czucia o charakterze mrowienia wzdłuż kończyny dolnych. Silna rwa kulszowa może również utrudniać lub wręcz uniemożliwić oddawanie moczu i stolca. Rwa kulszowa może występować nawet u 40% społeczeństwa, a co roku dotyka około 1-2% populacji. [1] [2]

Przyczyną rwy kulszowej jest ucisk lub podrażnienie nerwu kulszowego albo jego gałęzi. Nerw kulszowy to największy nerw w ciele człowieka, powstający z połączenia korzeni nerwowych wychodzących z kanału kręgowego w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa.

Wyróżniane są dwa rodzaje rwy kulszowej:

• ostra (trwająca do 8 tygodni),
• przewlekła, która może wymagać fizjoterapii, a w niektórych przypadkach nawet operacji.

Rwa kulszowa najczęściej spowodowana jest uciskiem krążka międzykręgowego, potocznie nazywanego dyskiem. Inne przyczyny rwy kulszowej to m.in.: [3]

• dysfunkcja krążka międzykręgowego na poziomie L4, L5 lub S1 kręgosłupa;
• stan zapalny tkanek w okolicach nerwu kulszowego;
• choroby kręgosłupa – zwyrodnienia, kręgozmyk, zesztywnienie stawu;
• zwiększone napięcie mięśnia gruszkowatego – zespół mięśnia gruszkowatego;
• zaburzenia funkcji stawu krzyżowo-biodrowego. [4] [5]

Zobacz też: Ganglion na stopie

Inne rzadsze przyczyny rwy kulszowej to: ciasnota kanału kręgowego, urazy powodujące uszkodzenie nerwu, nowotwory oraz choroby ogólnoustrojowe wpływające na nerwy, np. cukrzyca. [6]

Na wystąpienie rwy kulszowej najbardziej narażone są osoby w wieku powyżej 30. roku życia, z nadwagą, prowadzące mało aktywny, siedzący tryb życia oraz wykonujące zawód wymagający częstego podnoszenia ciężkich przedmiotów. Kolejną grupą osób, którą szczególnie często dotyka rwa kulszowa, są kobiety ciężarne, szczególnie w II i III trymestrze. Spowodowane jest to uciskiem rozwijającego się płodu na nerw kulszowy oraz zmianami hormonalnymi powodującymi zmniejszenie napięcia więzadeł kręgosłupa. [7] [8]

Przeczytaj też: Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego

Czym jest zapalenie korzonków?

Potocznie nazywane „korzonki” to nerwy rdzeniowe lub ich korzenie, wychodzące z kręgosłupa pomiędzy jego kręgami przez otwory międzykręgowe. Są to struktury bardzo delikatne i wrażliwe, dlatego tak często powodują dolegliwości bólowe. Ból towarzyszący zapaleniu korzonków wynika z ucisku na korzeń nerwowy, który być spowodowany m.in.:

• przemieszczeniem się krążka międzykręgowego;
• zmianami reumatycznymi i zwyrodnieniowymi kręgosłupa;
• skoliozą;
• nowotworami.

Zapalenie korzonków może być spowodowane uszkodzeniem, przeciążeniem, a nawet zwykłym przeziębieniem.

Wśród innych przyczyn zapalenia korzonków wymienia się również:

• infekcje wirusowe i bakteryjne,
• nadmierny stres,
• nadwyrężenie mięśni pleców,
• przeciążenie kręgosłupa,
• szybkie, gwałtowne podniesienie ciężkiego przedmiotu.

Głównym objawem zapalenia korzonków jest paraliżujący, nagły ból pleców. Może on promieniować zarówno do kończyn górnych, jak i dolnych, w zależności, gdzie doszło do ucisku na korzenie nerwowe. W przebiegu zapalenia korzonków mogą występować również zaburzenia czucia, problemy z oddawaniem moczu, stolca, przykurcz mięśni przykręgosłupowych, a nawet skrzywienie kręgosłupa na skutek bólu.

To też może Cię zainteresować: Jakie ćwiczenia na rwę kulszową?

Co odróżnia rwę kulszową od zapalenia korzonków?

Podstawową różnicą między zapaleniem korzonków a rwą kulszową jest to, że zapalenie korzonków może dotknąć każdą część kręgosłupa i rdzenia kręgowego. Rwa kulszowa to tylko jeden z rodzajów zapalenia korzeni nerwowych i jak sama nazwa wskazuje – dotyczy jedynie nerwu kulszowego oraz jego gałęzi, powodując dolegliwości bólowe tylko w obrębie kończyn dolnych. Charakterystycznym objawem rwy kulszowej jest objaw Lasègue’a – ból narasta przy podnoszeniu kończyny dolnej podczas leżenia na plecach.

Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?

Kolejną charakterystyczną cechą rwy kulszowej jest występowanie tzw. bólu postrzałowego, lumbago. Jest to ostry, napadowy ból kręgosłupa z przykurczem mięśni tylnej części uda.

Zapalenie korzonków, choć najczęściej dotyczy niższych partii kręgosłupa, może pojawić się również w górnej części ciała – stawie ramiennym czy karku. Wszystko zależy od tego, na jakim poziomie kręgosłupa doszło do zapalenia korzeni nerwowych. Jeśli ból promieniuje od pachwiny poprzez przednią część uda do kolana, jest to rwa udowa, zaś kiedy doszło do ucisku na korzenie nerwowe w odcinku szyjnym – jest to rwa ramienna (barkowa).

Podobieństwa między rwą kulszową a zapaleniem korzonków

Zarówno rwa kulszowa, jak i zapalenie korzonków spowodowane jest nieprawidłowościami nerwów rdzeniowych, ich korzeni i/lub struktur je otaczających. Podstawowym podobieństwem są objawy bólowe. Zarówno w przypadku rwy kulszowej, jak i zapalenia korzonków, ból jest nagły, promieniujący do całej kończyny (w zależności od tego, którego nerwu dotyczy proces zapalny), przez niektórych opisywany jako „kłujący”, „rozdzierający” i „ciągnący”. Co więcej, zarówno ból wynikający z zapalenia korzonków, jak i rwy kulszowej nasila się nawet przy najmniejszych ruchach kręgosłupa – w trakcie chodzenia, kaszlu czy kichania.

Jak leczyć rwę kulszową? Leczenie rwy kulszowej

W przypadku napadu bólu promieniującego do kończyny dolnej zastosowanie ma leczenie przeciwbólowe, przeciwzapalne, jak również odciążenie kręgosłupa. Co więcej, ból towarzyszący rwie kulszowej można leczyć za pomocą maści oraz schładzając bolesne miejsce.[9] W aptekach dostępne są również plastry na rwę kulszową o działaniu przeciwbólowym i rozgrzewającym/chłodzącym oraz maści na rwę kulszową zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Rwa kulszowa może być również leczona za pomocą zastrzyków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwobrzękowych. Najbardziej skutecznie są te podawane nadtwardówkowo do kręgosłupa.

Wiele osób cierpiących na rwę kulszową zadaje sobie pytanie – leżeć czy chodzić? Początkowo, przez okres około 1-2 dni należy leżeć, w zależności od nasilenia bólu. Po tym czasie należy jak najbardziej zacząć chodzić, spacerować i stopniowo zwiększać aktywność fizyczną.[10] W przypadku przewlekłej rwy kulszowej poza stosowaniem leków przeciwbólowych pomocna będzie kinezyterapia, terapia manualna i fizykoterapia.

Niezwykle ważne jest także podjęcie wczesnej rehabilitacji, aby nie dopuścić do rozwoju schorzenia. Nieleczona rwa kulszowa może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu. Leczenie operacyjne rwy kulszowej rozważane może być, kiedy występuje osłabienie mięśni kończyny dolnej (np. opadanie stopy), utraty czucia i/lub zaburzenie funkcjonowania zwieraczy.[11] Konieczne jest ono jednak jedynie u od 2 do 10% pacjentów.

Czytaj również: Plastry rozgrzewające – działanie, zastosowanie, środki ostrożności

Jak leczyć zapalenie korzonków?

Terapia zapalenia korzonków wygląda tak samo jak w przypadku rwy kulszowej – podstawę stanowi odpoczynek, rozluźnianie napiętych mięśni (poprzez np. ciepłe okłady) oraz leczenie dolegliwości bólowych. Leki bez recepty na ból korzonków to m.in. paracetamol, ibuprofen, naproksen i diklofenak. W terapii przeciwbólowej mają zastosowanie również tabletki na zapalenie korzonków bez recepty o działaniu rozkurczowym i obniżające napięcie mięśniowe. Leczenie zapalenia korzonków powinno obejmować również fizjoterapię, która zmniejszy stan zapalny, delikatne masaże, terapię manualną oraz kinesiotaping. W przypadku występowania niedowładów i zaburzeń czucia, konieczna może okazać się operacja, aby nie doszło do porażenia mięśni.