Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja, rehabilitacja, ćwiczenia, powikłania

Urazy łąkotek – przyśrodkowej i bocznej

Łąkotki w kolanie (niekiedy nieprawidłowo nazywane przez pacjentów łękotkami w kolanie) są chrzęstno-włóknistymi strukturami o kształcie półksiężyców lub miseczek do 6–7 mm, które położone są pomiędzy kością udową i piszczelową oraz są integralną częścią stawu kolanowego. Pokrywają 2/3 powierzchni stawowej i tworzą zagłębienia, na których opierają się kłykcie kości udowej.

Łąkotki są kluczowym elementem kolana; dzięki swojej budowie zachowują się jak wypełnione płynem gąbki, więc dokładnie dopasowują się do kształtu powierzchni stawowych. Dzięki temu umożliwiają równomierny rozkład obciążeń, absorpcję wstrząsów, stabilizację oraz smarowanie, odżywianie i ochronę chrząstki stawowej.

Zwłaszcza podczas ekstremalnych wysiłków, kiedy kolano przyjmuje na siebie obciążenia wynoszące wielokrotność masy ciała, łąkotki zabezpieczają chrząstkę przed ścieraniem.

Zobacz też: Ganglion na stopie – jak leczyć?

Zazwyczaj mamy do czynienia z takimi zaburzeniami, jak:

• uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej – znajduje się ona po wewnętrznej stronie stawu kolanowego, ma większy wymiar na długość niż szerokość; na całym swoim obwodzie jest ściśle zrośnięta z torebką stawową, więc jej ruchomość jest mniejsza, co czyni ją bardziej narażoną na urazy;
• uszkodzenie łąkotki bocznej – znajduje się ona po stronie zewnętrznej, ma bardziej owalny kształt niż łąkotka przyśrodkowa, jej długość i szerokość są porównywalne, pokrywa większą powierzchnię kości piszczelowej, jest luźno związana z torebką stawową, więc jest bardziej ruchoma i mniej podatna na uszkodzenia.

Z wiekiem spada ilość komórek w strukturze łąkotek oraz zmniejsza się ich unaczynienie, a wzrasta zawartość włókien kolagenowych, co powoduje większą podatność na uszkodzenia i zużywanie.

To też może Cię zainteresować: Trzaskające kolano – przyczyny, objawy, leczenie

Uszkodzenie łąkotki – przyczyny

Uszkodzenia czy pęknięcia łąkotek zdarzają się często i wymagają leczenia ortopedycznego. Najczęściej dotyczą ludzi młodych, uprawiających sport. Do uszkodzenia łąkotki dochodzi również u osób starszych – na skutek procesów zwyrodnieniowych. Uszkodzona łąkotka działa niepoprawnie i powoduje ból kolana. Konieczna jest wizyta u specjalisty, gdyż urazów łąkotki nie wolno lekceważyć.

Do przyczyn uszkodzenia łąkotek zaliczamy:

• silne urazy zgięciowo-skrętne stawu kolanowego (podczas uprawiania sportu, zwłaszcza piłki nożnej, jazdy na nartach; często połączone jest to z uszkodzeniami więzadeł),
• przeciążenia (sport lub długie wymuszone pozycje: klęczenie, kucanie),
• zmiany zwyrodnieniowe,
• torbiele wewnątrz stawu.

Do przyczyny kontuzji łąkotki zalicza się też zaburzenia w jej strukturze.

Sprawdź również: Rwa kulszowa czy zapalenie korzonków?

Uszkodzenie łąkotki – objawy

Typowe objawy uszkodzenia łąkotki, po których można rozpoznać uszkodzenie łąkotki, to m.in. nagły, ostry ból kolana, później nasilający się podczas chodzenia i klękania. Chory skarży się na trudności z poruszaniem się i chodzeniem. Pacjent często przyjmuje wymuszoną pozycję stawu w lekkim zgięciu.

Wśród innych objawów uszkodzonej łąkotki wymienia się:

• obrzęk stawu,
• słyszalne trzaski w kolanie,
• nadmierne ucieplenie,
• uczucie blokowania lub usztywnienia kolana,
• ograniczony ruch wyprostu oraz zgięcia,
• ból łąkotki (odczuwany jako dolegliwości w stawie kolanowym),
• „uciekanie kolana” (niestabilność).

Dochodzi również do zmiany obrysu stawu kolanowego.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Uszkodzona łąkotka – leczenie

Łąkotka może się samoistnie wygoić. Zależy to od miejsca, w którym została uszkodzona. Uszkodzenie łąkotki – jej zewnętrznej strefy ma szansę na samoistne wygojenie, ponieważ jest ona dobrze ukrwiona. Niestety, większość uszkodzeń łąkotek dotyka jej wewnętrznej, gorzej ukrwionej części, która nie ma zdolności do samoistnej naprawy.

Uszkodzone łąkotki są diagnozowane poprzez odpowiednie badanie fizykalne oraz opis mechanizmu urazu. W przypadku wątpliwości można wykonać badanie USG stawu kolanowego lub rezonans magnetyczny. Ostatecznym potwierdzeniem jest artroskopia.

Po rozpoznaniu uszkodzenia łąkotki należy podjąć decyzję, czy wymaga ona leczenia zachowawczego, czy usunięcia bądź naprawy. Pewne typy uszkodzeń są stabilne i nie wymagają żadnego leczenia, ponieważ wygoją się same. Leczenie uszkodzonej łąkotki (leczenie zachowawcze) obejmuje: farmakoterapię, chłodzenie, odpoczynek i odciążenie chorego stawu oraz rehabilitację.

To też może Cię zainteresować: Czym jest zespół niezgrabnego dziecka?

Operacja łąkotki – przebieg i zalecenia po zabiegu

W leczeniu operacyjnym łąkotki stosowana jest artroskopia stawu kolanowego . Podczas artroskopii oceniamy wielkość oraz miejsce uszkodzenia. Czasy, kiedy uszkodzone łąkotki usuwano w całości, minęły. Teraz wiadomo, że po takim postępowaniu ryzyko zmian zwyrodnieniowych jest siedem razy większe. Dlatego priorytetem jest zachowanie maksymalnie dużej części łąkotki.

Obecnie artroskopowo wykonuje się poniższe działania.

• Usunięcie uszkodzonego fragmentu łąkotki – usuwa się część, która wystaje poza jej obrys, a pozostałą część przycina się i wygładza. Unika się usuwania połączenia łąkotki z torebką stawową, co ma związek z przenoszeniem obciążeń. Usunięcie łąkotki powinno być rozważane jako ostateczność, ze względu na pełnione przez nią funkcje. Całkowite wycięcie zniszczonej struktury wykonuje się tylko do jej nowego przeszczepu.
• Naprawa zniszczonej łąkotki – zabieg przeprowadza się poprzez szycie uszkodzonego fragmentu i zawiązanie szwów na torebce stawowej. Można również uszkodzone fragmenty zespolić przy pomocy kotwiczek biowchłanialnych, zszywek lub staplerów, które mocowane są na torebce stawowej.
• Przeszczep łąkotki – stosowany w celu zastąpienia brakującej łąkotki. Używa się do tego macierzy kolagenowych, przeszczepów ścięgien i polimerów syntetycznych. Jednak brakującą łąkotkę najlepiej zastępuje ta pobrana od ludzkiego dawcy, co wymaga znalezienia odpowiedniej łąkotki w banku tkanek. Głównym wskazaniem do przeszczepu jest utrata łąkotki przy zachowaniu zdrowej powierzchni chrzęstnej. Zaleca się, aby przeszczep wykonać jak najszybciej po uszkodzeniu, by nie dopuścić do rozwoju zmian zwyrodnieniowych.

Zobacz też: Masaż tajski – na czym polega?

Po operacji łąkotek zaleca się unieruchomienie na okres od 3 do 6 tygodni w zgięciu 30 stopni oraz podjęcie natychmiastowej rehabilitacji. Warto wykonać badanie USG w celu skontrolowania gojenia się naprawionej łąkotki. Po zdjęciu unieruchomienia pełną sprawność ruchową pacjent odzyskuje po około 3 miesiącach od zabiegu.

Zwlekanie z zabiegiem operacyjnym może spowodować większe uszkodzenia łąkotek, zwłaszcza kiedy towarzyszą temu uszkodzenia więzadeł i wynikająca z tego niestabilność. W takiej sytuacji „używanie” niestabilnego kolana może prowadzić do dalszych uszkodzeń łąkotek oraz chrząstki.

Czytaj również: Zwichnięcie rzepki – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja, rehabilitacja, powikłania

Łąkotka – rehabilitacja

Rehabilitacja uszkodzonej łąkotki powinna obejmować profilaktykę przeciwobrzękową po zabiegu. Wskazane jest odpowiednie ułożenie chorej kończyny, chłodzenie okolicy kolana oraz zastosowanie zastrzyków przeciwzakrzepowych, a także unikanie forsowania i odciążenie chorej kończyny po zabiegu przez co najmniej 2 tygodnie. Najlepiej zaopatrzyć się w stabilizator, który ogranicza bądź uniemożliwia wykonywanie ruchów zgięcia i wyprostu stawu, odciąża staw kolanowy i stabilizuje rzepkę.

W rehabilitacji uszkodzonych łąkotek stosowane są także inne metody.

• Fizykoterapia – ważne są zabiegi działające przeciwbólowo oraz regeneracyjnie. W celu przeciwobrzękowym i zmniejszenia ciepłoty stawu stosuje się krioterapię, czyli leczenie zimnem. Z zabiegów, które regenerują oraz przyspieszają gojenie, zaleca się: magnetoterapię, laseroterapię i ultradźwięki. Jeśli konieczne jest wzmocnienie osłabionych mięśni stawu kolanowego, można zastosować elektrostymulację prądami małej częstotliwości.
• Mobilizacja rzepki.
• Masaż tkanek miękkich – zmniejsza on występujące w tych strukturach wzmożone napięcie oraz poprawia ich ukrwienie oraz odżywienie.

Ponadto w rehabilitacji łąkotki wykorzystuje się kinesiotaping, czyli plastrowanie, który polega na oklejeniu kolana specjalnymi plastrami. Zaaplikowane w odpowiedni sposób na chory staw kolanowy, zapewnią one lepszą stabilizację, usprawnią procesy gojenia oraz zmniejszą ryzyko kontuzji podczas aktywności fizycznej.

To też może Cię zainteresować: Kinezyterapia – co to jest?

Uszkodzenie łąkotki – ćwiczenia

W leczeniu urazów łąkotki wykorzystuje się również kinezyterapię, czyli wykonywanie leczniczych ćwiczeń na łąkotkę. Warto zacząć od delikatnych ćwiczeń kolana bez obciążania chorego stawu, ćwiczeń w odciążeniu na podwieszkach, izometrycznych, rozciągających oraz pobudzających stymulację nerwowo-mięśniową.

Stopniowo terapeuta wprowadza ćwiczenia oporowe, aby wzmocnić siłę mięśniową, zwłaszcza mięśnia czworogłowego uda, ćwiczenia poprawiające elastyczność tkanek miękkich oraz stabilizację i propriocepcję, czyli czucie stawu w przestrzeni.

Później prowadzimy ćwiczenia całej kończyny dolnej, zwiększające siłę, kontrolujące ruch i pracę, poprawiające dynamikę ruchów (najlepiej metodą PNF). Ostatnim elementem terapii powinien być trening funkcjonalny, obejmujący wykonywanie ćwiczeń dynamicznych w pełnym obciążeniu (biegi, skoki).

Uszkodzona łąkotka – jakie są powikłania po urazie?

Zabiegi operacyjne zawsze obarczone są pewnymi powikłaniami. Pacjenci po częściowym usunięciu łąkotki odczuwają mniejszy dyskomfort, ale ciągle istnieje możliwość uszkodzenia jej pozostawionej części. Po usunięciu całej łąkotki pole kontaktu chrząstki pokrywającej kości udową i piszczelową zwiększa się, co powoduje rozwój niewydolności więzadeł oraz zmian zwyrodnieniowych.

Jednak nieleczone, zestarzałe uszkodzenie łąkotki również przyspiesza ich powstawanie, co więcej, powoduje ból i utrudnia normalne funkcjonowanie. Dlatego ważne jest zachowanie jak największej powierzchni łąkotki, aby uzyskać korzystniejsze wyniki funkcjonalne.

Po zabiegu należy pamiętać o systematycznym wykonywaniu ćwiczeń zachowujących właściwy balans mięśniowy, unikaniu sportu i sytuacji mogących ponownie uszkodzić pozostałą część łąkotki, zapobieganiu nadwadze (co spowolni tempo zmian zwyrodnieniowych kolana).