Niestabilność kolana (stawu kolanowego) – objawy, leczenie, rehabilitacja

Urazy stawu kolanowego – jakie są przyczyny?

Staw kolanowy jest największym stawem człowieka dzięki swojej skomplikowanej budowie. W związku z tym jest szczególnie narażony na urazy, które dotyczą jego struktur wewnątrzstawowych. Najczęściej dochodzi do urazów:

• więzadeł (krzyżowych przedniego i tylnego),
• łąkotek (przyśrodkowej i bocznej),
• chrząstki stawowej powierzchni stawowych oraz stawu rzepkowo-udowego.

Urazy, przeciążenia czy uszkodzenia stawu kolanowego spowodowane nadmierną lub niewłaściwą aktywnością fizyczną, bądź brakiem przygotowania do niej, występują coraz częściej i powinny być traktowane bardzo poważnie, gdyż mogą prowadzić do niestabilności stawu kolanowego. Niestabilność stawu, czyli jego nadmierna ruchomość w stosunku do ruchomości fizjologicznej związana jest z niewydolnością jego jednego lub kilku więzadeł.

To też może Cię zainteresować: Trzaskające kolano – przyczyny, objawy, leczenie

Uszkodzenie więzadeł kolana – krzyżowego ACL i PCL

Uszkodzenie więzadeł może mieć postać: skręcenia, rozluźnienia, naderwania lub zerwania. Najczęściej dochodzi do ich uszkodzenia podczas uprawiania sportu (bieganie, sporty zimowe) przy zmniejszaniu prędkości, lądowaniu po skoku, nagłym zatrzymaniu i obrocie na nodze.

Niestabilność zależy od ilości uszkodzonych struktur więzadłowych i może pojawić się w jednej lub kilku płaszczyznach ciała. Wyróżniamy niestabilność przednią, która dotyczy uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego (ACL), które stabilizuje staw zwłaszcza w położeniach zgięciowych i zabezpiecza przesunięcie kości piszczelowej w przód.

Wymienia się również niestabilność tylną. Tu uszkodzone jest więzadło krzyżowe tylne (PCL). Występuje ona częściej, podczas urazu działa siła która przemieszcza podudzie ku tyłowi przy zgiętym kolanie.

Sprawdź również: Ból kolana – co robić, jakie badania?

Niestabilność stawu kolanowego – rodzaje

Jeżeli chodzi o staw kolanowy, wyróżnia się 5 stopni niestabilności. Stopień pierwszy oznacza, że została zachowania prawidłowa ruchomość w obrębie stawu i chory może uprawiać sport i wszelką aktywność fizyczną bez ograniczeń.

Stopień drugi informuje o nieznacznej wiotkości w stawie kolanowym. Objawia się ona bólem kolana w trakcie intensywnej aktywnoci fizycznej.

Niestabilność stawu stopnia trzeciego związana jest z powtarzającymi się podwichnięciami czy skręceniami. Często występują krwiaki lub wysięki. Pacjent może cierpieć na okresowe bóle, co znacznie ogranicza aktywność fizyczną.

Stopień czwarty oznacza już wyraźną patologię w obrębie stawu kolanowego. Pojawiają się wysięki oraz podwichnięcia. Pacjent ma problemy z wchodzeniem po schodach i nie jest zdolony do podejmowania większewgo wysiłku fizycznego. Chory często musi wspomagać się kulami.

Stopień piąty to ciężka niestabilność. Zachodzi potrzeba używania kul lub aparatu ortopodycznego. Chory nie może podejmować żadnej aktywności fizycznej.

Przeczytaj: Strzelające stawy – czy wymagają leczenia?

Niestabilność kolana – objawy

Niestabilne kolano ma różne objawy subiektywne. Opócz bólu, krwiaka i wysięku (nadmiernej ilości płynu stawowego) występuje uczucie przeskakiwania w kolanie, dyskomfortu, niepewności i niestabilności.

Występują epizody „uciekania” stawu ("uciekające" kolano) i nawracające urazy skrętne zwłaszcza podczas uprawiania sportu lub stawiania stopy na nierównym terenie. Podczas urazu objawem uszkodzenia więzadła może być lekko słyszalny trzask.

Zdarza się, że pacjent nie czuje upośledzenia stabilności stawu ze względu na silną kontrolę i obronę mięśniową. Niestabilny staw kolanowy w późniejszym okresie może spowodować zmiany zwyrodnieniowe lub uszkodzenia innych struktur wewnątrz stawu.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Niestabilne kolano – test szufladkowy i inne badania

Lekarz powinien choremu postawić diagnozę na podstawie: wywiadu, badania klinicznego i ewentualnych badań diagnostycznych. Zdjęcie RTG pozwoli wykluczyć ewentualne złamania śródstawowe, badanie USG oraz rezonans magnetyczny pozwolą zobrazować uszkodzenie więzadeł i ułatwić zaplanowanie ewentualnej operacji.

W wielu przypadkach trudno jest właściwie rozpoznać niestabilność stawu kolanowego natychmiast po urazie. Prócz występowania typowych objawów uszkodzenia, warto zrobić dodatkowe badania, gdyż nierozpoznanie uszkodzenia często prowadzi do przewlekłej niestabilności stawu kolanowego i do uszkodzeń jego pozostałych wewnętrznych struktur.

Jeśli przypadek jest trudny do zdiagnozowania trzeba rozszerzyć zakres badań o artroskopowe badanie stawu . Polega ono na wprowadzeniu do wnętrza stawu poprzez niewielkie nacięcia w jego okolicy urządzenia zwanego artroskopem. Po podaniu roztworu soli fizjologicznej możliwe jest dokładne obejrzenie stawu i w razie konieczności wykonanie zabiegu chirurgicznego poprzez wprowadzenie miniaturowych narzędzi chirurgicznych.

Badany jest także objaw Lachmanna (test szufladowy). Pozwala on stwierdzić lub wykluczyć uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego (ACL).Pacjent leży na plecach, a noga jest zgięta pod kątem 90 stopni. Stopa musi być oparta o podłoże. Lekarz chwyta nogę pod zgięciem kolanowym i przyciąga je do siebie, obserwując i wyczuwając za pomocą dotyku, w jaki sposób podudzie przemieszcza się względem uda.

Leczenie "uciekającego" kolana – rehabilitacja

Leczenie urazów więzadeł w kolanie w zależności od stopnia uszkodzenia wymaga leczenia zachowawczego lub operacyjnego. Terapię zachowawczą stosuje się w przypadku niewielkiego urazu więzadła i polega na usunięcie krwiaka, unieruchomieniu stawu kolanowego za pomocą ortezy stabilizującej, unikaniu sytuacji, w których występują objawy niestabilności i stosowaniu rehabilitacji.

Rehabilitacja kolana powinna uwzględniać:

• fizykoterapię – ważne są zabiegi działające przeciwbólowo oraz regeneracyjnie. W celu znieczulenia receptorów odczuwających ból stosuje się krioterapię, czyli leczenie zimnem. Z zabiegów regeneracyjnych, które mogą naprawić uszkodzoną część więzadła zaleca się: pole magnetyczne, laseroterapię i ultradźwięki. W celu wzmocnienia osłabionych mięśni stawu kolanowego można zastosować elektrostymulację prądami małej częstotliwości,
• kinezyterapię – uwzględnia ćwiczenia w odciążeniu, zwiększające siłę mięśni zginających oraz prostujących staw kolanowy, ćwiczenia poprawiające jogo stabilność dynamiczną oraz propriocepcję, czyli czucie stawu w przestrzeni,

W leczeniu niestabilności stawu kolanowego wykorzystuje się rónież kinesiotaping, czyli plastrowanie, polega na oklejeniu stawu kolanowego wodoodpornymi plastrami o specjalnej bardzo elastycznej strukturze, która umożliwia przepływ powietrza, rozciąga się tylko na długość i nie ogranicza ruchów. Plastry mają działanie sensoryczne poprawiające funkcjonowanie lokalne stawu. Dzięki odpowiedniej aplikacji na staw kolanowy plastry zapewnią lepszą stabilizację, usprawnią procesy gojenia oraz zmniejszą ryzyko kontuzji podczas aktywności fizycznej.

Operacja stawu kolanowego – kiedy?

Leczenie operacyjne stosuje się w przypadku całkowitego rozerwania więzadła kolana. Najczęstszym rozwiązaniem problemu uszkodzenia więzadła jest jego odtworzenie. Rekonstrukcja więzadła odbywa się za pomocą artroskopu. Do odtworzenia uszkodzonego odcinka więzadła pobiera się fragment ścięgna mięśnia półścięgnistego, smukłego lub więzadła rzepki. Często uszkodzeniu więzadła towarzyszą uszkodzenia innych struktur np. łąkotki, chrząstki stawowej czy chonodromalacja rzepki. Wykonuje się wówczas zszycie uszkodzonej łąkotki, ewentualnie w razie braku możliwości jej zszycia z powodu zbyt dużego uszkodzenia – częściowe jej usunięcie. Po usunięciu uszkodzonych fragmentów więzadła umieszcza się w jego miejscu przeszczep. Następnie płucze się staw kolanowy solą fizjologiczną, zakłada się dren ssący i szwy na rany oraz opatrunek.

Po operacji bardzo ważna jest rehabilitacja. Polega ona na kontroli bólu i obrzęku przez podawanie leków przeciwbólowych, robienie okładów z lodu, założenie ortezy stabilizującej piszczel oraz odpowiednie ułożenie operowanej kończyny dolnej. Ćwiczenia stosuje się w pierwszej dobie; są to ćwiczenia na kolano – propriocepcji oraz wzmacniające siłę mięśnia czworogłowego i mięśni zginaczy stawu kolanowego.

Później pacjent uczy się chodu z kulami bez obciążania operowanej kończyny. Po odtworzeniu wystarczającej siły mięśniowej, zakresu ruchów i funkcjonalnej stabilności stawu pacjent wraca do pełnej aktywności fizycznej średnio po 8 miesiącach rehabilitacji.

Czytaj również: Niedowład – przyczyny, rodzaje, leczenie

Niestabilność stawu kolanowego – jak zapobiegać?

Aby uniknąć problemów z niestabilnością w stawie kolanowym ważne jest utrzymywanie sprawności fizycznej na optymalnym poziomie. Często zdarzają się ponowne urazy, z powodu przeciążenia lub niedostatecznego przygotowania do pewnych aktywności fizycznych. Trzeba więc im zapobiegać i tym samym ograniczać ich skutki. Ważna jest odpowiednio długa rozgrzewka, która przygotuje struktuy mięśniowe i więzadła w kolanie do podejmowanej aktywności.

W momencie wystąpienia „lekkich” dolegliwości bólowych pojawiających się w obrębie stawu kolana, wskazana jest jak najszybsza wizyta u specjalisty.