Gonartroza – zwyrodnienie kolana – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny gonartrozy

Obecnie znamy wiele czynników predysponujących do choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego. Do powszechnie znanych czynników wpływających na rozwój choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego zaliczamy: nadwagę i otyłość oraz powtarzające się przeciążenia stawu kolanowego.

Często choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego rozwija się wtórnie do urazu:

• uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego i tylnego;
• uszkodzenia łąkotek stawu kolanowego;
• złamania przezstawowe w obrębie stawu kolanowego.

Kolejnymi czynnikami przyczyniającymi się do choroby zwyrodnieniowej stawów są zmiany zapalne w obrębie stawu kolanowego (reumatoidalne zapalenie stawu).

Zaburzenia osi kończyny dolnej w znaczącym stopniu przyczyniają się do rozwoju gonartrozy. Na rozwój choroby zwyrodnieniowej kolana wpływ mają również czynniki genetyczne. Udowodniony został także fakt, iż u kobiet częściej rozwija się choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych. Gdy u pacjenta pojawiają się wyżej wymienione czynniki, dochodzi do stopniowego uszkadzania chrząstki stawowej w stawie kolanowym. Uszkodzenie i ubytki chrząstki w stawie kolanowym powodują narastanie objawów choroby zwyrodnieniowej stawu.

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

Objawy gonartrozy – jakie są objawy zwyrodnienia kolana?

W wyniku progresji choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego pacjenci mogą doświadczać następujących objawów:

• wyraźnie odczuwalne osłabienie stawu;
• narastające ograniczenie zakresu ruchów w stawie;
• trzaski w kolanie;
• stopniowy zanik mięśni uda kończyny dolnej;
• poszerzony zarys stawu objętego chorobą;
• objawy stanu zapalnego w obrębie stawu (zapalenie stawu kolanowego);
• wyczuwalna, z tyłu kolana, okrągła torbiel;
• przykurcz zgięciowy stawu kolanowego;
• zaburzenie osi kończyny dolnej;
• ból kolana – ból w stawie kolanowym; początkowo pojawia się po wysiłku fizycznym, lecz w bardziej zaawansowanej postaci choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego także w spoczynku.

Leczenie gonartrozy – jak leczyć zwyrodnienie kolana?

Podstawowym założeniem leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego, najbardziej istotnym dla pacjentów, jest eliminacja dolegliwości bólowych. W celu uzyskania efektu przeciwbólowego można wdrożyć doustne przyjmowanie leków przeciwbólowych (meloksykam, diklofenak). Leki wprowadza się również bezpośrednio do chorego stawu na drodze iniekcji dostawowej.

Preparaty wprowadzane dostawowo mają na celu zmniejszenie stanu zapalnego w stawie kolanowym oraz polepszenie właściwości płynu stawowego. Niestety sterydy są wciąż chętnie podawanymi lekami w formie iniekcji dostawowych. Należy zachować rozwagę, decydując się na dostawowy zastrzyk ze sterydami. Pomimo dobrego działania przeciwbólowego trwającego klika tygodni, leki z tej grupy wywierają szkodliwe działanie na chrząstkę stawową.

Zamiast sterydów do stawu kolanowego można podać kwas hialuronowy bądź płytkopochodne czynniki wzrostu. W początkowym stadium choroby ulgę powinno przynieść długotrwałe przyjmowanie preparatów zawierających siarczan chondroityny lub siarczan glukozaminy.

Rehabilitacja w zwyrodnieniu stawu kolanowego

W procesie leczenia zwyrodnienia kolana niezwykle ważna jest rehabilitacja. Przeprowadzana odpowiednio przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę może zatrzymać proces rozwoju choroby. Zabiegi łagodzą też dolegliwości bólowe.

W ramach fizjoterapii wykorzystuje się:

• krioterapię;
• leczenie ciepłem;
• pole magnetyczne (magnetoterapia);
• ultradźwięki.

Skutecznym sposobem leczenia dokuczliwych objawów gonartrozy jest masaż leczniczy. Sprzyja rozluźnieniu mięśni, a przez to, redukuje ból. Zwiększa ich elastyczność i zapobiega powstawaniu przykurczów oraz zrostów.

Proces leczenia zwyrodnienia kolana wymaga aktywnego uczestnictwa pacjenta. Zaleca się regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających osłabione grupy mięśniowe. Pozwalają one na ukształtowanie odpowiednich wzorców ruchowych. Wskazany jest tak zwany stretching. Pomocna może być także technika określana jako pilates.

W leczeniu gonartrozy fizjoterapeuci coraz częściej korzystają ze sposobu zwanego kinesiologytapingiem. To technika polegająca na nalepianiu plastrów, które wpływają korygująco na powięź, co jest w stanie zmniejszyć, a nawet znieść, dolegliwości bólowe. Przy zwyrodnieniu stawu kolanowego ma to jednak działanie krótkotrwałe i wyłącznie wspomaga leczenie poprzez uśmierzenie bólu.

Zwyrodnienie kolana – operacja

Leczenie operacyjne gonatrozy skupia się na trzech rodzajach zabiegów operacyjnych, należą do nich:

• artroskopia stawu kolanowego;
• osteotomie;
• alloplastyka połowicza i całkowita stawu kolanowego.

Artroskopia stawu kolanowego objętego chorobą zwyrodnieniową może umożliwić usunięcie części przyczyn powodujących dolegliwości bólowe. W trakcie artroskopii usuwa się uszkodzone części łąkotek, ciała wolne, niewielkie fragmenty oddzielonej chrząstki stawowej. Artroskopia przynosi korzystne rezultaty, jeżeli jest przeprowadzona u chorego, u którego zmiany zwyrodnieniowe są w początkowym stadium.

Osteotomia stawu kolanowego polega na wycięciu klina kostnego w kości piszczelowej (wycięcie klina ma na celu odciążenie części stawu objętej chorobą zwyrodnieniową) i,następnie, ufiksowanie części piszczelowej stawu przy użyciu specjalnych płytek. Osteotomia pozwala na odciążenie chorego przedziału stawu kolanowego. Rezultatem tego działania jest opóźnienie konieczności wszczepienia endoprotezy stawu kolanowego. Pacjent musi spełnić szereg warunków, aby zostać zakwalifikowanym do operacji tego typu, ponieważ nie należy przeprowadzić jej u każdego.

Endoproteza stawu kolanowego

Postępowaniem operacyjnym, które obecnie jest preferowane w zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych stawu kolanowego, jest całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego. Liczba wykonywanych zabiegów endoprotezoplastyki stawu kolanowego stale rośnie. Wszczepienie protezy stawu kolanowego to operacja polegającą na zastąpieniu zniszczonych powierzchni stawowych protezą. Protezy stawu kolanowego wykonywane są najczęściej z metalu. Metalowymi częściami są komponenty udowe i piszczelowe. Pomiędzy częścią udową a piszczelową mocowana jest wkładka polietylenowa stanowiąca powierzchnię umożliwiającą ruch w sztucznym stawie. W zależności od sposobu mocowania elementu udowego i piszczelowego protezy dzielimy na cementowe i bezcementowe.

Ważnym elementem stanowiącym nieodzowną cześć procesu leczniczego pacjenta z protezą stawu kolanowego jest rehabilitacja pooperacyjna. Zaczyna się on już w pierwszej dobie po operacji. Pacjenci zaczynają wtedy, pod kontrolą rehabilitanta, wykonywać ćwiczenia napinania mięśni uda. W kolejnych dniach chorzy uczeni są samoobsługi: siadania na łóżku, opuszczania nóg i, w końcu, chodzenia o kulach. Pacjenci powinni chodzić o kulach przez około trzy miesiące po operacji. W zależności od stanu chorego, i jego postępów w usprawnianiu, prowadzenie samochodu jest możliwe po upływie 4–8 tygodni od zabiegu operacyjnego.

Na rezultat końcowy leczenia operacyjnego choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego składa się nie tylko prawidłowo wykonany zabieg operacyjny, ale również prawidłowa postawa chorego zarówno przed, jak i po operacji.