Zerwanie więzadła w kolanie – przyczyny, objawy, leczenie

Budowa stawu kolanowego

Kolano jest stawem, na które działa bardzo dużo obciążeń, przez co narażone jest na częste występowanie urazów. Oprócz tego, że kolano pozwala na wykonywanie różnorodnych ruchów, spełnia również funkcję podporową dla ciała. Na jego budowę składają się między innymi struktury pasywne, w których skład wchodzą więzadła i to właśnie one ulegają najczęściej uszkodzeniom.

Połączenie kości piszczelowej, udowej i rzepki tworzy staw kolanowy. Kłykcie (boczny i przyśrodkowy) o powierzchni walcowatej, które znajdują się na dalszym końcu kości udowej, łączą się z piszczelą, a od przodu tworzą z rzepką powierzchnię styku. Na bliższym końcu piszczeli znajdują się dwa kłykcie, boczny i przyśrodkowy, a między nimi widoczna jest wyniosłość międzykłykciowa.

Wszystkie elementy stawu kolanowego są połączone więzadłami, które stabilizują staw i sprawiają że działa on poprawnie.

Najważniejszymi więzadłami w kolanie są:

• krzyżowe przednie (ACL),
• krzyżowe tylne (PCL),
• poboczne przyśrodkowe – piszczelowe (MCL),
• poboczne boczne – strzałkowe (LCL),
• więzadło rzepki.

Wymienić należy również dwie znajdujące się łąkotki, boczną (ML) i przyśrodkową (MM). Przez półksiężycowaty kształt z jednej strony (zewnętrznej) są grubsze, natomiast po wewnętrznej cieńsze. Zbudowane są z trzech części: czerwonej, różowej oraz białej. Najlepiej leczy się uszkodzenie części czerwonej łąkotki. Główne funkcje, jakie do nich należą, to: propriocepcja (czucie głębokie), poszerzenie panewki oraz rozkładanie ciężaru ciała.

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

Rola więzadeł w kolanie

Główną funkcją więzadeł w stawie kolanowym jest ograniczenie kierunku ruchu oraz jego zakresu. Poszczególne więzadła spełniają następujące funkcje:

• ACL (więzadło krzyżowe przednie) – jego zadaniem jest zablokowanie nadmiernej ruchomości kości piszczelowej do przodu względem kości udowej;
• PCL (więzadło krzyżowe tylne) – jego zadaniem jest zablokowanie nadmiernej ruchomości kości piszczelowej do tyłu względem kości udowej.

Wraz z łąkotkami więzadła krzyżowe ograniczają również rotację w stawie kolanowym:

• MCL (więzadło poboczne przyśrodkowe – piszczelowe) – najbardziej napięte jest w wyproście, blokuje nadmierną rotację do zewnątrz, przy okazji jest synergistą (współdziała) więzadła krzyżowego przedniego. W wyniku rehabilitacji włókna jego są w stanie się odbudować;
• LCL (więzadło poboczne boczne – strzałkowe) – przeciwdziała szpotawości kości strzałkowej, jest również synergistą więzadła krzyżowego tylnego;
• Więzadło rzepki – przenosi siły idące z mięśnia czworogłowego uda oraz prostuje staw kolanowy.

Sprawdź również: Ból kolana – co robić, jakie badania?

Mechanizm urazu więzadeł

Więzadła podczas wyprostu stawu kolanowego są napięte, dzięki czemu kolano jest w miarę stabilne, natomiast zgięcie powyżej 30^o powoduje, że dochodzi do rozluźnienia więzadeł, a funkcję stabilizacji kolana przejmują głównie mięśnie.

Stawy kolanowe podczas aktywności są narażone na działanie sił z przeróżnych kierunków, długich dźwigniach, co często prowadzi do urazu. Mechanizm urazu poszczególnych więzadeł jest różny i prezentuje się następująco:

• ACL– nadmierna rotacja wewnętrzna z towarzyszącym zgięciem kolana (kolano ucieka do przodu i przyśrodkowo). Komponenta rotacyjna może powodować dodatkowo uszkodzenie łąkotek. Dyscypliny, w których najczęściej dochodzi do uszkodzenia tego więzadła, to koszykówka i piłka nożna;
• PCL– zadziałanie dużej siły od przodu na kość piszczelową (kolano do przeprostu). Charakterystyczna dla dyscyplin, gdzie może dojść do ataku na przeciwnika od przodu nogi (amerykański futbol). Do uszkodzenia PCL dochodzi również podczas wypadków komunikacyjnych i występuje znacznie rzadziej niż uszkodzenie ACL;
• LCL– najczęściej ulega uszkodzeniu w wyniku bezpośredniego urazu na kolano od strony wewnętrznej bądź wykonania nadmiernej szpotawości stawu kolanowego;
• MCL– najczęściej ulega uszkodzeniu w wyniku bezpośredniego urazu na kolano od strony zewnętrznej kolana bądź wykonania nadmiernej koślawości stawu kolanowego.

Czytaj również: Zwichnięcie rzepki – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja, rehabilitacja, powikłania

Objawy uszkodzenia więzadeł w kolanie

Objawy uszkodzenia więzadeł w kolanie są następujące:

• ból stawu kolanowego pod wpływem zadziałania dużych obciążeń bądź przy wykonywaniu aktywności fizycznej
• „uciekanie” stawu kolanowego, czyli brak jego stabilizacji połączone czasem z dolegliwościami bólowymi
• blokowanie się stawu kolanowego i ograniczenie zakresu jego ruchomości
• zaraz po uszkodzeniu więzadła może dojść do:
  • opuchnięcia stawu kolanowego,
  • pojawienia się krwiaka,
  • poszerzenia obrysu szpary stawu,
  • wypadnięcia funkcji,
  • stanu zapalnego w obrębie kolana.

Postępowanie przy uszkodzeniach więzadła kolanowego

W pierwszej kolejności zaraz po uszkodzeniu więzadła kolanowego, należy szybko zareagować i zmniejszyć objawy stanu zapalnego, który pojawi się zaraz po uszkodzeniu. Wykorzystuje się w takim przypadku powszechną metodę RICE, czyli:

• unieruchomienie, w miarę możliwości,
• schłodzenie stawu kolanowego (w którym doszło do uszkodzenia) np. lodem,
• zastosowanie ucisku,
• uniesienie kończyny.

Bezwzględnie należy się zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu bądź specjalisty, w celu postawienia dokładnej diagnozy oraz dokładnego określenia rodzaju, miejsca oraz rozległości uszkodzenia.

Klasyfikacja uszkodzeń więzadeł

Do oceny stopnia uszkodzenia więzadeł stosuje się trzy stopniową klasyfikację:

• I^o – to naciągnięcie więzadła,
• II^o – to naderwanie więzadła,
• III^o – to zerwanie więzadła.

Do postawienia ostatecznej diagnozy zazwyczaj konieczne jest wykonanie badania z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego bądź USG. Kiedy jest podejrzenie uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego, coraz częściej stosuje się artrometrię, czyli badanie, które pozwala na ocenę niestabilności przedniej w stawie kolanowym. Bywa czasem, że konieczne jest przeprowadzenie artroskopii diagnostycznej, czyli wprowadzenie w staw kolanowy optycznego układu, który pozwala na uzyskanie obrazu z wnętrza stawu. W zależności od rozległości uszkodzenia danego więzadła, podejmuje się leczenie zachowawcze z wykorzystaniem zaopatrzenia ortopedycznego i rehabilitacji bądź leczenie operacyjne z zastosowaniem rekonstrukcji.

Leczenie uszkodzeń więzadeł w kolanie

W zależności od rodzaju i rozległości uszkodzenia więzadeł, stosuje się odpowiednie leczenie. W przypadku kiedy dochodzi tylko do naciągnięcia więzadła, zastosowanie ma przeważnie leczenie zachowawcze w formie rehabilitacji oraz szybkiej reakcji zaraz po incydencie z zastosowaniem lodu, odpoczynku, ucisku i uniesienia kończyny. Naderwanie więzadła wymusza, oprócz zastosowania leczenia zachowawczego, użycie zaopatrzenia ortopedycznego w postaci stabilizatorów, w celu ustawienia kończyny w odpowiedniej pozycji tak aby więzadła mogły się zregenerować. Zabiegi operacyjne (rekonstrukcje bądź zszycie) stosuje się zazwyczaj w przypadku, gdy dochodzi do zerwania więzadła.

Rehabilitacja uszkodzeń więzadeł w kolanie

Rehabilitacja po uszkodzeniu więzadeł w kolanie obejmuje między innymi formy ćwiczeń w przypadku lekkich uszkodzeń (zazwyczaj I^o i II^o). Celem terapii, oczywiście po ustąpieniu stanu zapalnego, jest zwiększenie siły mięśniowej oraz zwiększenie zakresu ruchomości, oraz zastosowanie fizykoterapii, w celu przyspieszenia gojenia i regeneracji więzadeł.

Stosuje się również ćwiczenia propriocepcji (czucia głębokiego), trening funkcjonalny, aby zwiększyć stabilność stawu kolanowego.

W przypadku kiedy dochodzi do zerwania więzadła kolana i pacjent jest skierowany na zabieg, rehabilitacja obejmuje dwa okresy. Pierwszy okres to ćwiczenia, które mają przygotować pacjenta do zabiegu i przyczynić się do szybszego powrotu do sprawności po nim. Celem w tym okresie jest uzyskanie pełnej, w miarę możliwości pacjenta, ruchomości w stawie, wzmocnienie mięśni, ich uelastycznienie w formie stretchingu (rozciągania), a także zwiększenie obwodów mięśniowych.

Rehabilitacja, którą wykonuje się po zabiegu ma na celu uruchomienie pacjenta przez kończynę operowaną i zastosowanie wielu środków fizjoterapii, w celu jak najszybszego powrotu pacjenta do pełnej sprawności oraz zapobieganiu powikłaniom, jakie mogą wystąpić po zabiegu.