Zapalenie stawu kolanowego (kolana) – objawy, leczenie, przyczyny

Budowa i funkcje stawu kolanowego

Staw kolanowy to największy staw w ludzkim organizmie. Zbudowany jest z kłykci kości udowej, kłykci kości piszczelowej oraz rzepki. Pomiędzy kłykciami, które pokryte są chrząstką stawową, znajdują się łąkotki (boczna i przyśrodkowa). Staw wzmocniony jest przez więzadła (więzadło krzyżowe przednie i tylne, poboczne piszczelowe, poboczne strzałkowe, więzadło rzepki). Czynnymi stabilizatorami stawu są mięśnie uda i podudzia.

Staw kolanowy to staw zawiasowy, w którym wykonywamy jest ruch zgięcia i wyprostu oraz ruchy rotacyjne, który możliwe są tylko, kiedy kolano jest ugięte (ale nie w zgięciu maksymalnym). Ruchy te są niezbędne, ponieważ potrzebne są prawie do każdej czynności wykonywanej w ciągu dnia.

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny stanu zapalnego w stawie kolanowym

Stan zapalny stawu kolanowego może być przyczyną wad wrodzonych (kolana szpotawe, koślawe), urazem czy kontuzją kolana lub chorobami – dna moczanowa, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów. Stan zapalny w stawie kolanowym może obejmować takie struktury jak: błona maziowa, kaletki, ciało tłuszczowe Hoffy. Najczęściej spowodowany jest on urazem – pośrednim lub bezpośrednim.

Czynniki ryzyka zapalenia kostno-stawowego w stawie kolanowym:

• otyłość,
• podeszły wiek,
• przebyty uraz lub uszkodzenie kolana (uraz),
• przebyte operacje stawu kolanowego (artroskopia stawu kolanowego),
• płeć żeńska.

Zapalenie błony maziowej w stawie kolanowym

Zapalenie błony maziowej może występować w każdym stawie, jednak w stawie kolanowym występuje ono dość często. Spowodowane jest urazem, zarówno ostrym jak i przewlekłym (mikrourazy, niestabilność więzadłowa).

Objawy zapalenia błony maziowej w stawie kolanowym:

• obrzęk,
• wysięk,
• ocieplenie skóry w okolicy stawu,
• ograniczenie ruchomości w stawie.

W tym przypadku leczenie polega na usunięciu przyczyny wysięku. Należy usunąć płyn z jamy stawowej oraz zastosować opatrunek uciskowy na staw. Wykonuje się zabiegi fizykoterapeutyczne, aby zmniejszyć obrzęk. Lekarz może również podać do jamy stawowej steryd w celu zmniejszenia stanu zapalnego. Przy braku poprawy leczenia, wykonuje się biopsję błony maziowej (pod kontrolą artroskopu). Leczenie operacyjne zapalenia błony maziowej polega na jej wycięciu – zabieg ten nazywa się synowektomią.

Zapalenie kaletki maziowej w stawie kolanowym

Kaletka maziowa jest to torebka łącznotkankowa wypełniona płynem maziowym i wysłana błoną maziową. Znajduje się ona w okolicach, które w szczególny sposób są narażone na urazy oraz w miejscach, gdzie mięsień lub ścięgno przebiega nad kością lub torebką stawową. W okolicy kolana znajduje się kilka kaletek, w których może rozwinąć się stan zapalny, powodując ból kolana. Zapalenie stawu kolanowego może być przyczyną urazu lub może dojść do zapalenia aseptycznego, czyli nieinfekcyjnego.

Objawy zapalenia kaletki maziowej w stawie kolanowym:

• ból kolana, który nasila się podczas ucisku i ruchu;
• wysięk do jamy kaletki;
• obrzęk;
• ocieplenie skóry nad kaletką.

Leczenie polega na usunięciu płynu z kaletki. Podaje się leki przeciwzapalne (doustnie lub miejscowo, np. w formie żelu). Kiedy to nie skutkuje, można podać w miejsce bólu glikokortykosteroidy. Należy pamiętać o odciążeniu stawu. Ostateczną formą leczenia jest leczenie operacyjne, podczas którego usuwa się kaletkę maziową.

Zapalenie ciała Hoffy

Ciało tłuszczowe to struktura znajdująca się pod więzadłem właściwym rzepki. Może dochodzić do jej przerostu i/lub obrzęku. Spowodowane jest urazem bezpośrednim albo sumowaniem się mikrourazów.

Objawy choroby Hoffy:

• ból nasilający się przy prostowaniu stawu kolanowego,
• obrzęk przedniej okolicy stawu,
• uwypuklenie skóry po obu stronach więzadła właściwego rzepki.

W leczeniu zapalenia Hoffy stosuje leki przeciwzapalne oraz zabiegi z zakresu fizykoterapii. Należy ograniczać przeprost kolana, ponieważ w tym ustawieniu ciało tłuszczowe jest drażnione i jest to ruch bolesny. W wyjątkowych sytuacjach konieczne jest usunięcie części przerośniętego ciała tłuszczowego i błony maziowej, która je otacza.

Zapalenie stawu rzepkowo-udowego

Zapalenie stawu rzepkowo-udowego, zwane jest „kolanem kinomana”. Główną przyczyną powstawania zapalenia jest brak równowagi mięśniowej (osłabiona przyśrodkowa część mięśnia czworogłowego uda) i przykurcze więzadłowe, co powoduje przechylanie się rzepki do boku i jej nieprawidłowe obciążanie. Jest to schorzenie charakterystyczne dla osób, które prowadzą siedzący tryb życia i ich kolana są większość czasu ugięte. Może występować również u kobiet chodzących w butach na wysokich obcasach, ponieważ kolana nie są wtedy całkowicie wyprostowane i staw rzepkowo-udowy jest cały czas obciążany.

Wpływ na występowanie „kolana kinomana” ma też budowa kolana – osoby, u których przyczep więzadła na kości piszczelowej jest ustawiony bocznie są częściej narażone na tego typu zapalenie.

Objawy zapalenia stawu rzepkowo-udowego:

• ból kolana występujący podczas długiego siedzenia ze zgiętymi kolanami;
• ból podczas zginania kolan (np. podczas wchodzenia po schodach);
• trzeszczenie wewnątrz kolana nasilające się przy jego zginaniu;
• ból lokalizuje się z przodu kolana albo po bocznej stronie rzepki; ustępuje po przyjęciu pozycji stojącej i zrobieniu kilku kroków.

W przypadku szybkiego rozpoznania i rozpoczęcia leczenia odpowiednia rehabilitacja pozwoli zwalczyć stan zapalny w stawie rzepkowo-udowym. Polega ona przede wszystkim na wzmacnianiu osłabionych mięśni, np. głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda oraz rozciąganiu mięśni przykurczonych. Należy unikać sytuacji, w których staw jest nadmiernie obciążony – chodzenie po schodach, robienie przysiadów, pływanie „żabką”. W zwalczaniu stanu zapalnego pomóc mogą leki przeciwzapalne oraz fizykoterapia. Stosuje się także kinesiotaping. Jeśli leczenie zachowawcze nie przyniesie rezultatów, należy rozważyć leczenie operacyjne. Głównie wykonuje się artroskopię stawu.