Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania

Artroskopia – diagnostyczna i operacyjna

Artroskopia diagnostyczna pozwala dokładnie ocenić struktury wewnątrzstawowe, określić i sprecyzować rozpoznanie oraz ustalić właściwe postępowanie lecznicze. Umożliwia również – na podstawie diagnozy – przeprowadzenie w tym samym czasie operacji naprawczych. Dzięki temu pozwala uniknąć tradycyjnego otwierania stawu i skrócić okres pobytu pacjenta w szpitalu, jak i okres powrotu do pełnej sprawności fizycznej po zabiegu.

Niestety, statystyki podają, że około 30 proc. chorych z problemami stawów kolanowych ma postawione niewłaściwe rozpoznania schorzeń. Trafność diagnozy podczas artroskopii przewyższa inne metody diagnostyczne, takie jak zdjęcie RTG, rezonans magnetyczny czy USG stawu kolanowego. Artroskopię operacyjną (zabieg kolana) stosuje się nie tylko w diagnostyce i leczeniu jego przewlekłych schorzeń, ale także w jego świeżych uszkodzeniach.

Inne zalety artroskopii stawu kolanowego w porównaniu do tradycyjnych technik operacyjnych to: możliwość dokładnej oceny struktur anatomicznych w obrębie stawu kolanowego, większa dokładność operacji (obraz oglądany przez operatora jest powiększony), mniejsza inwazyjność, znikome krwawienie, mniejsza bolesność, dobry efekt kosmetyczny (małe blizny na skórze).

Artroskopia stawu kolanowego – kiedy badanie kolana?

Wskazania do zabiegu artroskopii kolana obejmują m.in. urazy (uszkodzenia łąkotek, błony maziowej, chrząstki, więzadeł, rzepki, np. kolano biegacza czy skoczka), a także sytuacje, gdy mamy do czynienia z niestabilnością stawu.

Wskazania do artroskopii to ponadto:

• złamania śródstawowe;
• schorzenia (reumatoidalne zapalenie stawów, zmiany zwyrodnieniowe, dna moczanowa, jałowa martwica);
• obecność ciał obcych w stawie kolanowym;
• nowotwory w obrębie stawu;
• infekcje stawu;
• zmiany przeciążeniowe.

Artroskopię kolana wykonuje się również w przypadku deformacji w przebiegu wad wrodzonych, a także w procesie diagnostycznym schorzenia.

Artroskopia kolana – jak wygląda zabieg?

Artroskopię kolana, czyli wziernikowanie stawu kolanowego, wykonuje się w znieczuleniu przewodowym (od pasa w dół) lub ogólnym (zwłaszcza u dzieci) na sali operacyjnej. Pacjent układany jest w pozycji leżącej, z lekko uniesioną operowaną kończyną i kolanem ugiętym do 90°. Powyżej badanego stawu zakłada się uciskową opaskę, aby zmniejszyć ukrwienie i ryzyko krwawienia badanego stawu.

W celu wprowadzenia artroskopu do stawu wykonuje się niewielkie nacięcia skóry (3–6 mm) i tkanek podskórnych w ściśle określonych miejscach, aby przez nie bezpiecznie wprowadzić układ optyczny oraz narzędzia artroskopowe do jamy stawu. Do stawu wprowadza się również wężyk, którym podawany jest w trakcie badania roztwór chlorku sodu, który ułatwia obejrzenie wnętrza stawu przez układ optyczny.

Lepsze aparaty mają tory wizyjne, które pozwalają przenosić obraz artroskopowy na monitor. W badaniu dokonuje się oceny wszystkich struktur stawowych: chrząstki stawowej, błony maziowej, więzadeł, ścięgien mięśni przechodzących przez staw oraz łąkotek.

Po obejrzeniu stawu i postawieniu diagnozy lekarz ortopeda może wykonać zabiegi naprawcze. Zabieg może trwać do kilkudziesięciu minut. W kolanie po artroskopii umieszczany jest drenik, który odsysa zbierającą się krew. Cięcia na skórze zamykane są pojedynczym szwem. Długość leczenia szpitalnego to zwykle 2 dni.

Rehabilitacja po artroskopii kolana – rekonwalescencja

Jakie są zalecenia po artroskopii? Po artroskopii diagnostycznej pacjent powinien leżeć przez parę godzin, po kilku godzinach może wstać i chodzić, zwykle z częściowym odciążaniem operowanej nogi.

W przypadku zabiegu chirurgicznego wskazana jest rehabilitacja kolana po artroskopii, która powinna obejmować:

• unikanie forsowania i odciążanie operowanej nogi;
• utrzymywanie pozycji wyprostnej kończyny w celu uniknięcia przykurczu zgięciowego;
• stosowanie zimnych okładów;
• stosowanie fizykoterapii: zaleca się zabiegi działające przeciwbólowo i przeciwobrzękowo (krioterapia, jonoforeza z lekiem przeciwbólowym), zabiegi regeneracyjne i przyspieszające gojenie (magnetoterapia, laseroterapia) oraz wzmacniające osłabione mięśnie stawu kolanowego (elektrostymulacja prądami małej częstotliwości);
• mobilizację rzepki;
• kinesiotaping, czyli oklejenie stawu elastycznymi plastrami.

Rekonwalescencja po artroskopii kolana i powrót do pełnej aktywności możliwy jest po 2–6 tygodniach, do sportu w okresie 6–12 tygodni.

Ćwiczenia po artroskopii kolana

Istotnym elementem rekonwalescencji jest również wykonywanie leczniczych ćwiczeń po artroskopii. Na początek zaleca się ćwiczenia rozciągające, izometryczne, pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową oraz ćwiczenia odciążające staw kolanowy.

Później stosuje się ćwiczenia na kolano o działaniu wzmacniającym siłę mięśni stawu kolanowego oraz uelastyczniającym tkanki miękkie. Istotne są również ćwiczenia mające na celu poprawienie stabilizacji stawu oraz propriocepcję, czyli czucie stawu w przestrzeni. Na koniec nie należy zapominać o ćwiczeniach całej nogi, by zwiększyć siłę, kontrolę ruchu i pracy na nierównym podłożu.

Powikłania po artroskopii kolana

Po artroskopii kolana mogą wystąpić pewne powikłania, choć zdarzają się one niezwykle rzadko. Należy wymienić tu m.in. krwiaka stawu, wysięk oraz opuchliznę kolana.

Do innych powikłań zalicza się:

• infekcje (ropne zapalenie stawu);
• uszkodzenia kości;
• zakrzepicę;
• uszkodzenia chrząstki, naczyń krwionośnych lub nerwów.

Aby zapobiec powikłaniom, nie zaleca się chodzenia bez kul po artroskopii. Do pełnej aktywności należy wrócić dopiero po upływie od 4 do 6 tygodni od zabiegu. Do 12 tygodni po zabiegu nie należy również uprawiać forsujących sportów.