Trzaski w kolanie – przyczyny, objawy i leczenie trzeszczących oraz strzelających kolan

Przeciążenie stawu kolanowego – co to jest?

Prawdą jest, że staw kolanowy to jeden z najbardziej przeciążanych stawów. Wykorzystujemy go nie tylko do poruszania się (chodzenia, biegania), ale również w trakcie skakania, wstawania, siadania, klękania i wszelkich innych ruchów kończyn dolnych. Wydawać by się mogło, że kolano jest prostym w budowie stawem z zakresem ruchomości ograniczającym się do zgięcia i wyprostu. Nic bardziej mylnego.

Staw kolanowy to największy i uznawany za najbardziej skomplikowany staw ludzkiego ciała. Tworzą go pokryte chrząstką stawową powierzchnie stawowe kości udowej, piszczelowej i rzepki. Ponadto na kłykciach kości piszczelowej mieszczą się włókniste łąkotki (przyśrodkowa i boczna). Wewnątrz i w okolicy stawu kolanowego przyczepiają się więzadła, które biernie stabilizują kolano oraz wiele ścięgien mięśni kończyny dolnej, które stabilizują je czynnie. Poza ruchem zgięcia i wyprostu, które są kombinacją toczenia i ślizgu, w stawie kolanowym dochodzi do ruchów rotacyjnych.

Częstym problemem, z którym pacjenci zgłaszają się do ortopedy, są trzaski w kolanie w trakcie jego ruchu. Która struktura stawu kolanowego może je wywoływać? Istnieje kilka teorii wyjaśniających to zjawisko.

Zobacz też: Ganglion na stopie – przyczyny, objawy, leczenie

Trzeszczące kolano – skąd się biorą trzaski w kolanie?

Jedną z przyczyn trzeszczenia w kolanie są zmiany zwyrodnieniowe, czyli degeneracja chrząstki stawowej. Proces chondromalacji chrząstki rozpocząć się może na skutek:

• urazu kolana,
• zbyt dużego obciążenia (sport, nadwaga),
• podeszłego wieku,
• choroby ogólnoustrojowej (RZS – reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca),
• zmian hormonalnych (głównie przez niedobór estrogenów).

Niszczejąca chrząstka powoli zaczyna się wycierać i pękać. Chrząstka stawowa wyścieła zakończenia kości, pełni funkcję amortyzującą, przenosi obciążania, tłumi wibracje. Ponadto, dzięki ruchowi w stawie, błona maziowa chrząstki wytwarza maź stawową (płyn stawowy), która „naoliwia” i smaruje stawy. Na skutek procesu zwyrodnieniowego chrząstki, urazu kolana, przeciążenia lub braku ruchu, ilość wytwarzanej mazi stawowej się zmniejsza. Wówczas w stawie kolanowym zaczyna brakować poślizgu, ruch jest mniej płynny. Często zmniejszona ilość mazi stawowej objawia się odczuwalnym trzaskaniem w kolanie w trakcie ruchu. Często jest to objaw niebolesny, jednak dla pacjentów nieprzyjemny.

To też może Cię zainteresować: Rwa kulszowa czy zapalenie korzonków?

Jedną z metod leczenia trzasków w kolanie jest tzw. wiskosuplementacja, czyli zaaplikowanie w formie zastrzyku do wnętrza kolana stężonego kwasu hialuronowego, który odżywia i nawilża chrząstkę. Zabieg wykonuje lekarz ortopeda. Zalecane jest kilkukrotne podanie kwasu. Ponadto lekarze często polecają pacjentom przyjmowanie suplementów diety zawierających siarczan chondroityny lub glukozaminy, kwas hialuronowy i kolagen, które mogą wspomóc odżywienie stawu.

Sprawdź również: Czym jest zespół niezgrabnego dziecka?

Trzeszczące kolana a napięcie mięśni

Wokół stawu kolanowego przyczepia się wiele ścięgnistych zakończeń mięśni, odpowiadających za ruch i stabilizację czynną kolana. Mięśnie te od strony skóry przykryte są powięzią, czyli włóknistą tkanką łączną, która otacza mięśnie od zewnątrz, dzięki czemu synchronizuje ich pracę, a w formie przegrody międzymięśniowej odgradza je od siebie.

Wskutek urazu, nadmiernej aktywności fizycznej lub zbyt dużych obciążeń, dochodzi do wzmożonego napięcia mięśni i powięzi oraz włóknistych troczków rzepki, które są przedłużeniem głowy bocznej i przyśrodkowej mięśnia czworogłowego i odpowiadają za kontrolę ruchów rzepki. To nadmierne napięcie wpływa na ustawienie rzepki oraz jej tor ruchu w trakcie zginania i prostowania kolana. Rzepka ściągana przez zbyt napiętą powięź nie porusza się płynnie w rynience stawu rzepkowo-udowego, co może być odczuwalne dla pacjenta jako chrupanie w kolanie, a nawet bolesny trzask w kolanie. Może pojawić się także ból w kolanie.

W takiej sytuacji najlepiej zgłosić się do fizjoterapeuty, który oceni napięcie tkanek, ustawienie i tor ruchu rzepki. Dobierze odpowiednie ćwiczenia rozciągające i wzmacniające oraz technikę pracy na tkankach, która rozluźni napięte struktury.

Przeczytaj też: Masaż tajski – na co pomaga?

Zjawisko kawitacji a trzaski w kolanie

Trzecią teorią opisującą przyczyny trzasków w kolanie jest tzw. zjawisko kawitacji. Kawitacja jest zjawiskiem fizycznym, w którym dochodzi do nagłej zmiany ciśnienia cieczy z wytworzeniem pęcherzyków wypełnionych gazem (tzw. kawern).

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

W stawie kolanowym, jak już zostało wspomniane wcześniej, znajduje się lepki płyn maziowy. W trakcie ruchu dochodzi do przemieszczania się względem siebie powierzchni stawowych, co wywołuje różnicę ciśnienia w przedziałach stawu kolanowego. Okolica stawu o niższym ciśnieniu zasysa płyn maziowy. Zanim dojdzie do jego przemieszczenia, powstaje pęcherzyk wypełniony parą lub gazem. W trakcie ruchu pęcherzyk pęka, czemu towarzyszy słyszalny dla otoczenia dźwięk trzasku. Zjawisko to często występuje po dłuższym bezruchu i dotyczyć może każdego stawu. Objaw ten nie jest nieprawidłowy i nie wymaga leczenia.