Ból z tyłu kolana – jakie mogą być przyczyny bólu pod kolanem?

Dlaczego kolano boli?

Przyczyny bólu kolana mogą być różnorodne. Przede wszystkim mogą być związane z przeciążeniami wskutek uprawiania sportu, czy dłuższego przebywania w niedogodnej pozycji. Przeciążenia mogą dotyczyć zarówno mięśni, jak i innych tkanek miękkich, zlokalizowanych nie tylko w bezpośredniej okolicy kolana.

Powszechną przyczyną problemów z kolanami kolan są choroby przewlekłe, takie jak choroba zwyrodnieniowa, zmiany reumatyczne czy nadwaga. Inną grupę przyczyn stanowią urazy w wyniku upadków lub wypadków komunikacyjnych – są one zazwyczaj poważne i wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Wbrew pozorom ból stawu kolanowego nie dotyczy tylko osób intensywnie uprawiających sport. Mogą pojawić się również u osób przebywających długotrwale w pozycjach stojących, np. u sprzedawców czy osób pracujących przy taśmach produkcyjnych oraz u osób siedzących, zwłaszcza pracowników biurowych.

Przeciążenia mogą dotyczyć wszystkich elementów stawu: mięśni, więzadeł, torebki stawowej, chrząstki czy łąkotek lub kaletek maziowych. Odczuwa się wtedy bóle i dyskomfort oraz pojawia się stan zapalny i ograniczenie ruchomości stawu.

Mięśnie mogą ulec nadwyrężeniu, niedokrwieniu, przykurczeniu lub zapaleniu (np. może pojawić się zapalenie ścięgna mięśnia podkolanowego). Najczęściej przyczynami tych urazów są przetrenowanie, niedostateczne rozciąganie, stłuczenie lub naderwanie.

Zwłaszcza przy urazach zginaczy kolana, które znajdują się z tyłu poniżej pośladka (mięśnie dwugłowy uda, półbłoniasty i półścięgnisty) ruch zginania się ograniczony jest przez ból z tyłu stawu kolanowego. Mogą pojawić się również obrzęk i zasinienie.

Nie każda kontuzja kolana jest niebezpieczna i oznacza natychmiastową wizytę na pogotowiu, aczkolwiek długotrwałe dolegliwości bólowe lub stan zapalny kolana mogą mieć poważne konsekwencje dla naszego narządu ruchu.

Ból z tyłu kolana, z przodu i pod kolanem

Ból kolana może pojawić się w spoczynku i w czasie wykonywania ruchu. Jego lokalizacja (z przodu, z tyłu, z boku) jest zazwyczaj cenną wskazówką. Choroba ogólnoustrojowa, które jest przyczyną bólu kolana z tyłu, to przede wszystkim reumatoidalne zapalenie stawów.

Jeśli na skutek zmian reumatycznych zajęte są stawy kolanowe, dochodzi najczęściej do zaniku mięśnia czworogłowego uda i ich przykurczu zgięciowego. Z powodu bólu w kolanie chodzenie jest utrudnione. Zapalenie stawu kolanowego często powikłane jest powstaniem torbieli pod kolanem wskutek nadmiernej produkcji płynu stawowego.

Inną przyczyną bólu w stawie kolanowym może być gonartroza, czyli choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – spowodowana utratą chrząstki stawowej. Wskutek jej destrukcji i ścierania powstają narośla kostne, które ocierając się o siebie powodują ból i ograniczają ruchomość. Z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego łączy się ból, który nasila się przy dłuższym chodzeniu i utrudnia kucanie, klękanie i inne czynności wymagające zginania stawów. W zaawansowanych przypadkach pojawia się sztywność stawu oraz osłabienie mięśni.

Ból pod kolanem po bieganiu, jeździe na rowerze i na nartach

Osoby amatorsko uprawiające różne aktywności fizyczne, zwłaszcza bieganie, jazdę na rowerze, narciarstwo czy tenis, również cierpią na problemy z kolanami.

Schorzeniami zależnymi od sportu, które powodują ból w dole podkolanowym, są:

• kolano biegacza – to problem ze stawem rzepkowo-udowym wskutek zmian przeciążeniowych i mocnego przypierania rzepki do kości udowej. Ból lokalizuje się z przodu kolana, z boku rzepki i może przenosić się na tył stawu kolanowego przy aktywności z nadmiernym zginaniem stawu. Dodatkowo słychać trzeszczenie i czuć blokadę wewnątrz stawu;
• urazy mięśni – to głównie przeciążenia i mikrourazy spowodowane przetrenowaniem, brakiem porządnej rozgrzewki i małą wytrzymałością tkanek miękkich. Dotyczą głównie zginaczy stawu kolanowego. Ból lokalizuje się na tylnej powierzchni uda i schodzi niżej do stawu kolanowego. Może być widoczne zasinienie, odczuwalny dyskomfort i silne napięcie mięśni;
• urazy łąkotek, które w stawie kolanowym są dwie, to one rozkładają równomiernie obciążenia na kolanie i pełnią funkcję amortyzatorów. Uraz łąkotki może być nagły lub być wynikiem sumowania się przeciążeń. Objawami są: przewlekły ból kolana przy kucaniu i nasilający się przy aktywności i zginaniu kolana. Dodatkowo odczuwa się zablokowanie lub uciekanie kolana, pojawia się obrzęk i ocieplenie chorej okolicy.

Ból w tylnej części kolana – inne przyczyny

Ból pod kolanem pojawia się także w przebiegu chorób typowych dla tego stawu.

Jedną z nich jest torbiel podkolanowa Bakera, czyli mały, miękki, wypełniony płynem guzek pod kolanem. Powstaje on na skutek m.in. uszkodzeń torebki stawowej, przeciążeń i zapaleń. Charakterystyczny jest ból pod kolanem, który pojawia się przy zginaniu. Pojawia się również ograniczenie chodu, obrzęk kończyny, zaczerwienienie i ocieplenie skóry pod stawem kolanowym.

Ból kolana przy zginaniu jest charakterystyczny dla chondromalacji rzepki, czyli rozmiękania chrząstki stawowej, która pokrywa rzepkę. Rozwija się ona sama lub na skutek urazów, przeciążeń, nawracających stanów zapalnych lub nadmiernej aktywności fizycznej. Ból najczęściej lokalizuje się z przodu, ale może też promieniować do innych okolic stawu. Dolegliwości nasilają się podczas zginania stawu, czyli przy kucaniu, klęczeniu oraz wchodzeniu po schodach. Może pojawić się sztywność stawu kolanowego, trzeszczenie oraz uczucie niestabilności.

Zapalenie torebki stawowej – powoduje ból w stawie kolanowym najczęściej na skutek wcześniejszych urazów i unieruchomienia lub schorzeń ogólnoustrojowych (reumatyzm, cukrzyca oraz zaburzenia układu krążenia) hormonalnych i autoimmunologicznych.

Zapalenie kaletki maziowej powstaje najczęściej na skutek podrażnienia. Wówczas dochodzi do jej pogrubienia i gromadzenia się płynu maziowego w stawie. Pojawia się również tkliwość stawu, a ból może promieniować na cały staw kolanowy i wzdłuż kończyny dolnej, ruchy stawem są ograniczone.

Zdarza się tak, że właściwa przyczyna dolegliwości jest oddalona od miejsca występowania dolegliwości. W przypadku bólu stawu kolanowego powodem mogą być, np.:

• schorzenia stopy (płaskostopie, zapalenie rozcięgna podeszwowego);
• schorzenia stawu biodrowego (m.in. wady wrodzone, zespół mięśnia gruszkowatego);
• problemy z kręgosłupem (np. dyskopatia, spondyloza).