Osteotomia – na czym polega, wskazania, przeciwwskazania, rehabilitacja

Co to jest i na czym polega osteotomia?

Zabieg osteotomii najczęściej stosowany jest w przypadku zwyrodnienia stawu kolanowego. Aby prawidłowo ocenić dokładny stan stawu, należy zabieg poprzedzić wykonaniem artroskopii (badanie pozwalające na ocenę stawu od środka, bez konieczności wykonywania rozległej operacji). Lekarz wykonujący osteotomię wykorzystuje monitor rentgenowski, aby cały czas kontrolować przebieg zabiegu.

Efekty osteotomii to głównie znaczna poprawa kształtu kości, wydłużenie lub jej skrócenie, poprawa mechaniki stawu, a nawet korekcja osi kończyny. Jest to dobre rozwiązanie dla pacjentów, którzy zmagają się z bólem spowodowanym zwyrodnieniami.

Dobrze wykonana osteotomia pozwala odłożyć w czasie założenie endoprotezy, a nawet całkowicie jej uniknąć, dając również możliwość szybkiego powrotu do zdrowia bez większych powikłań pozabiegowych. Osteotomia polega na zastosowaniu biopłytki (implantu), który jest w pełni kompatybilny z tkanką kostną i nie wymaga usunięcia po zagojeniu, a także zapewnia dużą stabilność stawu.

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

Kwalifikowanie pacjentów do wykonania osteotomii

Aby osteotomia zakończyła się sukcesem, niezbędny jest wnikliwy i ostrożny dobór, kwalifikacja pacjenta oraz poprawne wykonanie zabiegu. Najlepszy pacjent, u którego zabieg może być przeprowadzony, to:

• osoba szczupła,
• aktywna sportowo,
• z małymi bądź umiarkowanymi zmianami zwyrodnieniowymi,
• z zaburzoną osią kończyny dolnej,
• między 30. a 50. rokiem życia,
• z bólem w stawie rzepkowo-udowym,
• bez dodatkowych objawów niestabilności ze strony więzadeł,
• z zachowaną stabilnością stawu kolanowego, pełnym jego wyprostem i lekkim zgięciem.

Głównym celem osteotomii kolana u takich pacjentów jest przede wszystkim redukcja bólu, który czasem przyczynia się do zniesienia jakiejkolwiek aktywności, znaczna poprawa funkcji stawu kolanowego i całej kończyny oraz możliwość stworzenia warunków do podjęcia zaawansowanej aktywności sportowej.

Zabieg ten również pozwala na jednoczasową rekonstrukcję kilku uszkodzonych struktur, takich jak więzadła, łąkotki czy chrząstki stawowe.

Jakie są wskazania i przeciwwskazania do osteotomii?

Osteotomia jest zabiegiem, którego nie można wykonać u każdego pacjenta. Aby był wykonany, trzeba prezentować obraz kliniczny, dla którego osteotomia będzie konieczna. Głównymi wskazaniami do osteotomii są:

• szpotawe ustawienie kończyny dolnej;
• dolegliwości bólowe w stawie rzepkowo-udowym;
• umiarkowane bądź łagodne zmiany zwyrodnieniowe najczęściej w przyśrodkowym przedziale stawu kolanowego;
• pacjent przed 50. rokiem życia, który planuje zachować aktywność fizyczną na odpowiednim poziomie;
• niezniszczona chrząstka, która znajduje się w przyśrodkowym przedziale stawu kolanowego
• stan, gdy zabieg poprzedza rekonstrukcję więzadeł czy implantację chrząstki i łąkotek.

Należy liczyć się z tym, że istnieją kryteria doboru pacjentów do zabiegu osteotomii stawu kolanowego. Nie każdy pacjent te kryteria będzie spełniał i – tym samym – nie będzie mógł być poddany zabiegowi. Do najważniejszych przeciwwskazań do osteotomii zalicza się:

• wiek pacjenta powyżej 60. roku życia;
• rozległe zmiany zwyrodnieniowe (konieczna endoprotezoplastyka);
• przykurcz zgięciowy stawu kolanowego – powyżej 10 stopni;
• duży stopień uszkodzenia chrząstki stawowej;
• wcześniejsze zabiegi meniscektomii (usunięcie uszkodzonego fragmentu łąkotki);
• współistniejącą chorobę reumatoidalną, cukrzycę, osteoporozę lub ciążę;
• nikotynizm;
• otyłość (BMI powyżej 35).

Rehabilitacja po zabiegu osteotomii kolana

Aby rehabilitacja po zabiegu osteotomii przyniosła pożądany efekt, ćwiczenia należy rozpocząć już w drugim dniu po zabiegu. W usprawnianiu najbardziej zależy na tym, aby powrócił pełny zakres ruchu, możliwość pełnego obciążenia oraz pełna kontrola nerwowo-mięśniowa.

W zależności od stanu i rodzaju wykonania zabiegu, okres odciążenia wynosi od 6 do 8 tygodni. Mogą wystąpić małe powikłania osteotomii w postaci obrzęków – należy wtedy wykonywać drenaż limfatyczny, który pozwoli na redukcję obrzęku.

Rehabilitacja po osteotomii jest bardzo istotna i podczas tworzenia programu postępowania rehabilitacyjnego szczególną uwagę należy zwrócić na:

• likwidację bólu kolana i kończyny,
• zmniejszenie wysięku i obrzęku,
• odtworzenie odpowiedniego, prawidłowego zakresu ruchów w stawie oraz ruchomość rzepki,
• zwiększenie elastyczności tkanek, które są przykurczone,
• przywrócenie czucia głębokiego i powierzchownego,
• wytworzenie właściwej siły, masy i kontroli mięśniowej,
• wytworzenie i utrzymanie odpowiedniego balansu mięśniowego w obrębie kończyn dolnych.

Osteotomia jest refundowana w ramach NFZ, zabieg można przeprowadzić także prywatnie. Cena osteotomii może sięgnąć jednak nawet 10 tysięcy złotych.