Ból rzepki – co to znaczy, jakie są przyczyny, jak leczyć, kiedy operacja?

Od czego boli rzepka – chondromalacja

Chondromalacja oznacza rozmiękanie chrząstki stawowej, która pokrywa rzepkę kolanową. Chondromalacja może być konsekwencją urazów, przeciążeń lub być powiązana z martwicą kości, niewłaściwym położeniem rzepki lub słabymi mięśniami stawu kolanowego. Rzepka robi się miękka, pęka i powstają w niej szczeliny, których odsłonięcie powoduje ból pod rzepką w kolanie i nawracający stan zapalny. Utrudnione jest dłuższe siedzenie, pojawia się ból rzepki przy chodzeniu, kucaniu, klęczeniu oraz w trakcie wchodzenia po schodach.

Można również odczuwać sztywność stawu, jego blokowanie czy trzeszczenie podczas ruchów. Choroba dotyczy najczęściej ludzi młodych i – niestety – przyczynia się do powstania trwałych zmian zwyrodnieniowych, które upośledzają funkcję kolana wskutek braku odpowiedniego leczenia.

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyna bólu rzepki – złamanie

Najczęściej przyczyną jest uraz rzepki poprzez uderzenie lub upadek na ziemię. Zdarzają się również złamania przez zwichnięcie, wskutek infekcji czy chorób metabolicznych. Złamanie rzepki daje charakterystyczne objawy: nagły, ostry ból, obrzęk i krwiak, zniekształcenie obrysów rzepki oraz ograniczenie wyprostu kolana.

Z podejrzeniem urazu należy jak najszybciej udać się na pogotowie. Zdjęcie RTG lub rezonans magnetyczny potwierdzi uraz rzepki.

Leczenie obejmuje założenie gipsu na staw kolanowy na około 6 tygodni lub zabieg operacyjny, jeśli doszło do złamania z przemieszczeniem rzepki lub jej rozerwania.

To też może Cię zainteresować: Ból pod stopą – jakie mogą być przyczyny?

Ból rzepki w kolanie a zwichnięcie

Zwichnięcie oznacza przemieszczenie rzepki w kolanie z bruzdy międzykłykciowej kości udowej w nieprawidłowym kierunku, najczęściej do boku. Dotyczy to zwłaszcza dzieci, u których występują anomalia anatomiczne (np. koślawe kolana, nieprawidłowa budowa i ustawienie rzepki) czy słabe napięcie mięśni i dochodzi do jej nawykowego zwichnięcia.

Inne przyczyny obejmują m.in.: dysplazję stawu rzepkowo-udowego, wiotkość stawów czy wcześniejszy uraz stawu kolanowego. Zdarza się, że przemieszczona rzepka wraca na swoje miejsce i jest to uraz niegroźny.

Większość zwichnięć to jednak poważne urazy wymagające natychmiastowej interwencji lekarskiej. Pojawiają się wtedy charakterystyczne objawy, takie jak silny ból w rzepce, obrzęk, powiększenie zarysu stawu, krwawienie wewnątrzstawowe oraz ograniczenie ruchomości stawu. Taki uraz może również uszkodzić inne struktury (np. więzadła trzymające rzepkę) oraz spowodować oderwanie elementu kostnego lub uszkodzenia łąkotek.

Ból rzepki – przyczyną kolano skoczka

Kolano skoczka oznacza uszkodzenie więzadła rzepki w miejscu, które określamy wierzchołkiem. Wskutek sumujących się przeciążeń stawu kolanowego, związanych z częstymi wyskokami i lądowaniem na stopach, dochodzi do niszczenia struktur więzadła. Dotyczy to więc nie tylko narciarzy, ale także siatkarzy, koszykarzy czy szczypiornistów.

Oprócz charakterystycznego bólu pod rzepką w okolicy wierzchołka pojawia się obrzęk i ograniczenie funkcji kolana. Dolegliwości bólowe, w zależności od stopnia przeciążenia więzadła rzepki są delikatne, lekko lub mocniej nasilone i występują początkowo po aktywności fizycznej, a następnie już w trakcie. Zaawansowane zmiany powodują silny ból rzepki przy zginaniu kolana, a więc również podczas takich czynności jak wchodzenie po schodach, klękanie czy kucanie.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Ból w rzepce a kolano biegacza

Kolano biegacza to potoczne określenie dolegliwości stawu rzepkowo-udowego, które mają związek z jego zmianami przeciążeniowymi. Wskutek mocnego przypierania rzepki do kości udowej dochodzi do naciskania na pokrywającą staw chrząstkę. Inne przyczyny zmian zwyrodnieniowo-przeciążeniowych stawu rzepkowo-udowego mogą obejmować np. przykurcze tkanek miękkich czy niewłaściwe ustawienie rzepki. Powstają bóle z przodu i z boku rzepki, nasilające się przy aktywności, w której nadmiernie zginamy kolano.

Dotyczy to zwłaszcza biegaczy, kolarzy, piłkarzy oraz tenisistów. Prócz dolegliwości bólowych słychać trzeszczenia w stawie rzepkowo-udowym, czuć blokadę jego ruchów, dochodzi do osłabienia mięśnia czworogłowego oraz obrzęku stawu, zwłaszcza po przeciążeniach.

Rzepka w kolanie – badanie

Warto udać się do lekarza specjalisty, który przeprowadzi dokładny wywiad z pacjentem, wykona badanie manualne stawu kolanowego oraz ewentualnie zleci badania dodatkowe. Badanie określi rodzaj i dokładną lokalizację bólu w okolicy rzepki, obecność płynu w stawie oraz ruchomość stawu.

Dodatkowe badania kolana (np. USG, rezonans magnetyczny czy tomograf) w pełni ocenią uszkodzenia w stawie. Ostatecznym potwierdzeniem wielu dolegliwości, w tym np. chondromalacji rzepki jest artroskopia, która – dzięki wprowadzeniu do wnętrza stawu specjalnej rury z układem optycznym – daje możliwość dokładnej oceny struktur wewnątrz stawu.

Rzepka kolanowa – ćwiczenia, rehabilitacja, fizjoterapia

W początkowym okresie dolegliwości, kiedy ustanie ostry stan zapalny, zaleca się intensywną fizjoterapię, aby dolegliwości nie rozwinęły się. Fizjoterapia może obejmować:

• fizykoterapię – zabiegi przeciwbólowe i przeciwzapalne (krioterapia) oraz zabiegi regeneracyjne i przyspieszające gojenie (magnetoterapia, laseroterapia, ultradźwięki, fala uderzeniowa, przezskórna elektroliza);
• lecznicze ćwiczenia na rzepkę – poprawią one ruchomość stawu, wzmocnią, rozciągną oraz uelastycznią mięśnie, poprawią stabilizację oraz skorygują biomechanikę w stawie rzepkowo-udowym;
• masaż tkanek głębokich i terapia punktów spustowych – zmniejszą napięcie tkanek miękkich oraz poprawią ukrwienie;
• mobilizację rzepki – poprawia jej ruchomości;
• kinesiotaping – zapewni lepszą stabilizację, usprawni procesy gojenia oraz zmniejszy ryzyko kontuzji podczas aktywności fizycznej;
• farmakoterapię – leki poprawiające metabolizm chrząstki stawowej podawane doustnie lub do jamy stawu;
• PRP – iniekcja do stawu osocza bogatopłytkowego, które jest skuteczną metodą regeneracji uszkodzonych tkanek miękkich.

Czytaj również: Co to jest entezopatia? Jakie daje objawy i jak ją leczyć?

Operacja rzepki – kiedy jest konieczna?

Natychmiastowej interwencji medycznej wymaga zwichnięcie oraz złamanie rzepki. Nastawieniu towarzyszy często punkcja stawu w celu usunięcia krwiaka lub zszycie uszkodzonych troczków rzepki. Po interwencji chirurgicznej staw jest unieruchamiany w gipsie lub ortezie na 3–5 tygodni. Inne uszkodzenia rzepki lub zmiany przeciążeniowo-zwyrodnieniowe leczy się w pierwszej kolejności zachowawczo poprzez fizjoterapię.

Ostatecznym leczeniem chondromalacji jest artroskopowe usunięcie uszkodzonej warstwy chrząstki lub jej odtworzenie za pomocą przeszczepów powierzchni chrzęstno-kostnych lub komórek z hodowli.

Uszkodzony staw rzepkowo-udowy można zastąpić endoprotezą. Zaniedbanie uszkodzonej rzepki może prowadzić do wielu powikłań, wśród których można wymienić: zwichnięcia nawykowe, uszkodzenie innych struktur stawu czy zaniki mięśniowe.

Ból rzepki – domowe sposoby

W okresie ostrych dolegliwości bólowych zaleca się unikać obciążenia bolącego kolana. Niektórzy specjaliści zalecają zabezpieczenie stawu miękką ortezą stabilizującą, bandażem elastycznym (jeśli występuje obrzęk kolana) czy plastrami do kinesiotapingu.

Można stosować miejscowe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne w postaci żelu lub maści na kolano. Niektórzy specjaliści zalecają również podanie kortykosteroidu w bolące miejsce. Jeśli występuje obrzęk, zaleca się wykonywanie domowej krioterapii za pomocą kawałków lodu z zamrażarki lub specjalnych termożeli zakupionych w aptece.