Strychnina – czym jest i jak działa?
Strychnina to organiczny związek chemiczny – alkaloid o wzorze sumarycznym C21H22N2O2 – który naturalnie występuje w nasionach pewnego gatunku wiecznie zielonego drzewa o oryginalnej nazwie – kulczyba wronie oko. Drzewo to rośnie w dużej liczbie w Ameryce Południowej, Afryce oraz Azji. Strychnina w czystej postaci ma formę bezbarwnych, bardzo drobnych, kryształków, słabo rozpuszczalnych w wodzie. Mogą one zostać zaabsorbowane nie tylko drogą pokarmową, ale również przez nos czy oczy. Czy strychnina ma smak? Tak. Jej kryształki są bardzo gorzkie, dlatego strychnina wyczuwalna jest nawet w bardzo dużym rozpuszczeniu.
Strychnina wykazuje właściwości silnie toksyczne. Za śmiertelną uznaje się już dawkę w granicach 30–120 mg, jednak w niewielkich ilościach strychnina może korzystnie, pobudzająco wpływać na nasz organizm.
Choć strychnina jako trucizna znana jest już od wieków, jej dokładną formę i właściwości odkryto i opisano dopiero w 1946, a pierwszej syntezy totalnej dokonano w 1954 roku, co uhonorowano Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii.
Przeczytaj również:
Arsen – co to jest? Właściwości, objawy zatrucia
Zastosowanie strychniny
Ze względu na swoje właściwości fizyczne i chemiczne, a także działanie toksyczne, strychnina jest wykorzystywana między innymi jako:
substancja do podziału mieszanin w procesach chemicznych,
trutka na gryzonie i ptaki.
Niegdyś była stosowana również jako składnik niektórych leków wykorzystywanych w leczeniu zaburzeń krążenia oraz oddychania. W preparatach tych występowała w formie azotanu, w bardzo niewielkich dawkach (0,25–3mg), jednak ze względu na przypadki przedawkowania nie jest już dostępna w tej formie. Jednym z takich leków był Cardiamid-Coffein, kolejnym – preparat witaminowy Asconerin.
Obecnie w celach terapeutycznych strychnina stosowana jest wyłącznie w wyjątkowych przypadkach, w warunkach szpitalnych i pod ścisłą kontrolą lekarską.
Dzieje się tak głównie ze względu na fakt, iż dawki lecznicze są bardzo zbliżone do dawek trujących. Jak strychnina wpływa na nasz organizm? Między innymi:
wspomaga wydzielanie soków trawiennych,
pobudza czynność jelit,
zwiększa napięcie mięśni,
podnosi ciśnienie krwi,
przyspiesza pracę serca,
pobudza układ nerwowy.
Maksymalna dopuszczalna dawka pozwalająca uniknąć wystąpienia poważnych działań niepożądanych, wynosi 10–15 mg strychniny, choć nawet ona może powodować przykurcze mięśni i czasowe problemy z poruszaniem się.
Leki ze strychniną – przeciwwskazania
Strychnina kategorycznie nie powinna być stosowana jako środek terapeutyczny u osób z chorobami serca oraz układu oddechowego. Nie może być także stosowana w ciąży oraz okresie laktacji, jak również u dzieci poniżej 2. roku życia.
Przeczytaj również:
Zatrucie rtęcią – objawy, badania, leczenie
Zatrucie strychniną
O zatruciu strychniną mówimy w przypadku spożycia jej w dawce powyżej 30 mg, choć u niektórych osób objawy zatrucia mogą wystąpić już przy mniejszych dawkach. Już po kilkunastu minutach mogą pojawić się symptomy wynikające z porażenia ośrodkowego układu nerwowego, takie jak:
trudności z oddychaniem, a co za tym idzie – niedotlenienie,
bolesne skurcze mięśni i drgawki,
problem z przełykaniem śliny,
łzawienie oczu,
zaczerwienienie spojówek,
kwasica metaboliczna,
nadmierna sztywność mięśni,
zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej,
hipertermia,
utrata przytomności.
Symptomy te przyjmują postać powtarzających się napadów, z których każdy trwa około minuty. Jeżeli pomoc medyczna nie zostanie udzielona natychmiast, śmierć następuje zwykle w trakcie jednego z napadów (od kilku do kilkunastu godzin po dostaniu się trucizny do organizmu.
Jeżeli chodzi o działania medyczne w przypadku zatrucia strychniną, są one podobne do tych, które mają miejsce przy zatruciu rtęcią. Za najbardziej skuteczne uznaje się stosowanie leków hamujących toksyczne działanie strychniny oraz płukanie żołądka –zwłaszcza jeżeli wniknęła ona do naszego organizmu drogą pokarmową.
Czy można kupić strychninę?
Tak, strychninę można kupić między innymi w sklepach z odczynnikami chemicznymi, zakupy te są jednak ściśle kontrolowan
