Czym jest kwas gamma-aminomasłowy (GABA)?
GABA (kwas gamma-aminomasłowy) to organiczny związek chemiczny – aminokwas niebiałkowy – którego prekursorem jest glutaminian pod wpływem witaminy B6 przekształcany w formę aktywną GABA.
Gra on rolę jednego z najważniejszych neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym, zwiększając próg pobudliwości komórek nerwowych i osłabiając ich przewodnictwo, dzięki czemu wykazuje działanie hamujące OUN.
W wyniku wzrostu jego stężenia i wychwytywania go przez receptory GABA dochodzi do otwarcia kanałów jonowych w błonie komórkowej neuronów i napływu do ich wnętrza jonów chlorkowych. Powoduje to hiperpolaryzację błony komórkowej, a przez to ograniczenie pobudliwości komórek nerwowych oraz zahamowanie przekaźnictwa impulsów pomiędzy komórkami. Układ GABA-ergiczny działa przeciwstawnie do układu glutaminergicznego, zapewniając równowagę w ośrodkowym układzie nerwowym.
Zaburzenia tej delikatnej równowagi, które często obserwujemy wraz ze starzeniem się organizmu, mogą prowadzić do rozwoju wielu poważnych schorzeń o charakterze neurologicznym i psychiatrycznym.
GABA to związek powszechny w przyrodzie, a w organizmie człowieka największe jego stężenie odnotowuje się w układzie pozapiramidowym i w podwzgórzu.
Przeczytaj również:
Kwas hialuronowy – co to jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie, zabiegi, wskazania i przeciwwskazania, skutki uboczne
Jak działa kwas gamma-aminomasłowy?
GABA (kwas gamma-aminomasłowy) jako neuroprzekaźnik hamujący przede wszystkim wpływa wyciszająco na nasz układ nerwowy, ograniczając nadmierne pobudzenie organizmu i pomagając lepiej znosić sytuacje stresowe. Działanie kwasu gamma-aminomasłowego jest widoczne poprzez:
uspokojenie,
poprawę nastroju,
lepszą jakość snu,
obniżenie poziomu kortyzolu,
poprawę koncentracji i funkcji poznawczych,
lepszą pamięć,
większą odporność na stres,
obniżenie ciśnienia krwi,
rozluźnienie mięśni szkieletowych,
udział w kontrolowaniu wydzielania hormonu wzrostu,
szybszy wzrost masy mięśniowej,
łatwiejszą regenerację po treningu,
stymulację syntezy kolagenu i kwasu hialuronowego,
przyspieszenie gojenia się ran,
udział w kontrolowaniu wydzielania insuliny.
Dodatkowo kwas gamma-aminomasłowy działa moczopędnie oraz przeciwdrgawkowo, dlatego też bywa wykorzystywany w leczeniu padaczki i innych chorób neurodegeneracyjnych, w tym: choroby Parkinsona, Huntingtona czy stwardnienia rozsianego.
Przeczytaj również:
Kwas fulwowy – właściwości. Jak stosować?Przeciwwskazania
Objawy niedoboru kwasu gamma-aminomasłowego
W warunkach fizjologicznych w organizmie ludzkim utrzymuje się prawidłowy poziom GABA. W określonych przypadkach może jednak dochodzić do jego niedoboru. Należą do nich:
nadużywanie alkoholu,
stosowanie niektórych leków,
niedostateczne spożycie produktów mlecznych i innych będących źródłem glutaminianu,
niedobór witamin z grupy B – w tym zwłaszcza witaminy B6 biorącej udział w syntezie GABA w naszym organizmie,
nadmierne spożycie kofeiny, która obciąża układ GABA-ergiczny,
niedotlenienie,
długotrwały, silny stres,
infekcje wirusowe.
Niedobór GABA, zwłaszcza długotrwały, negatywnie wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego i objawia się:
bezsennością,
problemami z pamięcią,
zaburzeniami funkcji poznawczych,
stanami depresyjnymi,
rozdrażnieniem,
ogólnym osłabieniem organizmu,
zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy stwardnienie rozsiane.
Naturalne źródła GABA
Kwas gamma-aminomasłowy (GABA) pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu naszego organizmu na wielu płaszczyznach, warto więc zadbać o prawidłową podaż poprzez dietę jego prekursora, czyli kwasu glutaminowego. W tym celu warto spożywać takie produkty jak:
kiszonki (kapusta kiszona, kimchi, ogórki kiszone, zakwas z buraków);
białą i zieloną herbatę;
nabiał (zwłaszcza produkty fermentowane);
soję i jej przetwory;
kozłek lekarski;
brukselkę;
orzechy;
tłuste ryby;
owoce morza;
wołowinę;
drób;
zarodki pszenne;
bataty;
szpinak;
pomidory.
Przeczytaj również:
Kwas mlekowy – co to jest, gdzie występuje, zastosowanie w kosmetyce
Czy można suplementować kwas gamma-aminomasłowy?
Ze względu na działanie kwasu gamma-aminomasłowego na nasz organizm – w tym w szczególności fakt, iż korzystnie wpływa na OUN – niektórym osobom zaleca się przyjmowanie GABA w formie suplementów diety.
Najczęściej mają one formę kapsułek lub tabletek do spożycia doustnego. Na rynku dostępne są zarówno suplementy diety zawierające wyłącznie kwas gamma-aminomasłowy, jak również preparaty, w których stanowi on jeden z kilku składników mających korzystnie wpływać na funkcjonowanie naszego organizmu.
Popularnym połączeniem jest, np.: GABA z witaminą B6, chmielem czy kozłkiem lekarskim.
Jak stosować kwas gamma-aminomasłowy? Ze względu na wyciszające działanie GABA, najlepiej przyjmować go wieczorem, ok. 30–60 min przed snem. W zależności od nasilenia objawów, stopnia zróżnicowania naszej diety i składu danego preparatu, dopuszczalna, dobowa dawka kwasu gamma-aminomasłowego wynosi od 250 do 750 mg GABA. Nie należy przekraczać zalecanej porcji.
Wskazania do suplementacji GABA
Kto powinien rozważyć przyjmowanie kwasu gamma-aminomasłowego? Przede wszystkim:
osoby prowadzące intensywny tryb życia, narażone na długotrwały stres;
sportowcy;
osoby mające problemy ze snem – zarówno z jego ilością, jak i jakością snu;
osoby pracujące w systemie zmianowym;
pacjenci cierpiący na stany lękowe;
pacjenci ze schorzeniami układu nerwowego;
osoby narażone na rozwój chorób neurodegeneracyjnych;
osoby wykonujące intensywne prace umysłowe, które szczególnie wymagają prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego.
GABA – przeciwwskazania
Pomimo faktu iż kwas gamma-aminomasłowy jest substancją naturalnie występującą w organizmie człowieka, jego przyjmowanie nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem. Z tego też względu przed rozpoczęciem suplementacji GABA należy zawsze skonsultować się z lekarzem. Wśród głównych przeciwwskazań do stosowania kwasu gamma-aminomasłowego są:
alergia lub nietolerancja któregokolwiek ze składników preparatu;
przyjmowanie preparatów: psychotropowych, przeciwdepresyjnych oraz leków przeciwdrgawkowych;
zaawansowane choroby neurodegeneracyjne;
autyzm i spektrum autyzmu;
ciąża;
okres karmienia piersią.
GABA jako lek
W niektórych przypadkach, ze względu na wpływ GABA na funkcjonowanie układu nerwowego i zdolność do łagodzenia objawów niektórych chorób neurologicznych, zaleca się kurację kwasem gamma-aminomasłowym jako terapię wspomagającą prawidłowe funkcjonowanie układu GABA-ergicznego. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów ze stwierdzoną padaczką. W tym przypadku jednak indywidualne dawkowanie GABA, a także rodzaj przyjmowanego preparatu, powinno zostać ustalone przez lekarza prowadzącego.
Przeczytaj również:
Kwas mrówkowy (E236) – właściwości, zastosowanie
Jakie działania niepożądane może powodować kwas gamma-aminomasłowy?
Ze względu na fakt, iż kwas GABA dostępny jest naturalnie w naszym organizmie, jego stosowanie zwykle nie powoduje działań niepożądanych. Sporadycznie suplementacja kwasem gamma-aminomasłowym może prowadzić do wystąpienia takich skutków ubocznych, jak:
wzmożona senność,
uczucie przewlekłego zmęczenia,
zawroty głowy i zaburzenia równowagi,
problemy ze strony układu pokarmowego,
nadmierny apetyt.
W większości skutki te spowodowane są nadmierną podażą GABA i ustępują po zmniejszeniu dawki lub całkowitym zaprzestaniu jego przyjmowania.
Warto jednak pamiętać, że ze względu na fakt, iż kwas gamma-aminomasłowy wpływa na nasz organizm wyciszająco, nie należy w trakcie jego przyjmowania prowadzić pojazdów, ani obsługiwać maszyn.
