Fenobarbital – mechanizm działania substancji
Fenobarbital to organiczny związek chemiczny, pochodna kwasu barbiturowego, wykazująca działanie uspokajające, przeciwdrgawkowe, a w większych dawkach nasenne. Lek działa poprzez zmniejszenie pobudliwości kory mózgowej oraz struktur podkorowych, co jest efektem nasilenia hamowania synaptycznego – prawdopodobnie w wyniku oddziaływania na receptory kwasu gamma aminomasłowego (GABA).
Dodatkowo zmniejsza napięcie mięśni gładkich, ogranicza wydzielanie hormonu ACTH (adrenokortykotropina), a jednocześnie zwiększa wydzielanie hormonu antydiuretycznego (ADH). W większych dawkach hamuje również wydzielanie hormonu tyreotropowego. Fenobarbital działa hamująco na czynność ośrodka oddechowego, prowadząc do spowolnienia częstości oddechów i zmniejszenia objętości oddechowej. Ponadto nasila aktywność enzymów mikrosomalnych w wątrobie, wpływając tym samym na metabolizm innych substancji.
Wskazania do stosowania oraz dawkowanie
Wskazania obejmują padaczkę, w tym napady częściowe i uogólnione toniczno-kloniczne.
Dawkowanie i sposób podawania powinny być dobierane indywidualnie tak, aby drgawki były skutecznie kontrolowane. Zwykle uzyskanie stężenia leku w surowicy w zakresie 15–40 μg/mL sprzyja utrzymaniu kontroli napadów. Oznaczanie stężenia fenobarbitalu w surowicy krwi żylnej wykonywane jest w przy podejrzeniu zatrucia, jednak pomocne jest także przy kontrolowaniu prawidłowego dawkowania leku.
U dorosłych zwykle stosuje się dawkę od 60 mg do 200 mg na dobę, podawaną w jednej dawce na noc. W przypadku dawki powyżej 100 mg/dobę można przepisać produkt leczniczy Luminalum UNIA, 100 mg, tabletki.
U dzieci powyżej drugiego roku życia, które potrafią połknąć tabletkę, zaleca się dawkę 1–6 mg/kg masy ciała na dobę, podawaną w pojedynczej dawce lub w dawkach podzielonych. Dzieci młodsze nie powinny otrzymywać tabletek ze względu na ryzyko zadławienia.
Przeczytaj również:
Benzodiazepiny – co to, recepta, skutki uboczne, odstawienie
Przeciwwskazania do stosowania fenobarbitalu
Uczulenie na fenobarbital, inne barbiturany lub którykolwiek składnik pomocniczy preparatu.
Niewydolność układu oddechowego.
Ciężkie zaburzenia czynności wątroby.
Uzależnienie od alkoholu.
Ostre zatrucie alkoholem lub innymi substancjami działającymi depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.
Przedawkowanie fenobarbitalu
Przedawkowanie fenobarbitalu może stanowić poważne zagrożenie dla życia i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Objawy ostrego zatrucia obejmują: silne splątanie, nadmierną senność, osłabienie lub brak odruchów, zaburzenia koordynacji ruchowej, niewyraźną mowę oraz nietypowe ruchy gałek ocznych. U pacjentów mogą wystąpić również zaburzenia oddychania, spowolnienie akcji serca (bradykardia), hipotermia lub, rzadziej, gorączka.
W przypadkach ciężkiego przedawkowania może dojść do wystąpienia oddechu Cheyne’a-Stokesa, utraty odruchów, tachykardii, śpiączki, a także zespołu wstrząsowego, który objawia się bezdechem, zapaścią krążeniową i zatrzymaniem oddechu, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do śmierci.
Przewlekłe przedawkowanie fenobarbitalu objawia się z kolei zaburzeniami nastroju i zachowania – pojawia się drażliwość, dezorientacja, trudności w ocenie sytuacji oraz zaburzenia snu.
Przeczytaj również:
Stan padaczkowy (u dzieci i dorosłych) – objawy, powikłania, leczenie
Postępowanie i leczenie
Leczenie zatrucia fenobarbitalem polega głównie na terapii podtrzymującej, mającej na celu utrzymanie podstawowych funkcji życiowych pacjenta. Należy zapewnić drożność dróg oddechowych, w razie potrzeby zastosować wspomagane oddychanie i tlenoterapię. Aby ograniczyć wchłanianie leku, wykonuje się płukanie żołądka oraz podaje węgiel aktywowany; można również wywołać wymioty. W dalszym postępowaniu stosuje się wymuszoną diurezę z alkalizacją moczu, co przyspiesza wydalanie leku z organizmu. Niezbędne jest stałe monitorowanie funkcji oddechowych, krążeniowych oraz parametrów życiowych pacjenta do momentu ustabilizowania stanu klinicznego.
Częste działania niepożądane po stosowaniu fenobarbitalu
Senność.
Pobudzenie.
Dezorientacja.
Hiperkineza.
Depresja.
Ataksja.
Koszmary nocne.
Nerwowość.
Omamy.
Bezsenność.
Niepokój.
Bóle i zawroty głowy.
Nieprawidłowości w myśleniu.
Przeczytaj również:
Leki na padaczkę – lista – stosowanie, działanie, skutki uboczne
Interakcje z innymi lekami
Fenobarbital (Luminalum) może wchodzić w liczne interakcje z innymi preparatami, dlatego przed rozpoczęciem leczenia należy poinformować lekarza o wszystkich stosowanych lekach, również tych dostępnych bez recepty. Luminalum wpływa na działanie wielu substancji, w tym leków przeciwzakrzepowych, przeciwzapalnych, uspokajających, nasennych, przeciwdepresyjnych, przeciwpadaczkowych, a także środków stosowanych w chorobach serca, nadciśnieniu, chorobach tarczycy czy astmie. Może również osłabiać skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych oraz niektórych antybiotyków. Ze względu na ryzyko interakcji leczenie fenobarbitalem wymaga ścisłej kontroli lekarskiej i ewentualnego dostosowania dawek innych leków.
Lek Luminal z fenobarbitalem
Luminal to lek należący do grupy barbituranów, którego substancją czynną jest fenobarbital. Charakteryzuje się długim czasem działania i właściwościami przeciwdrgawkowymi, uspokajającymi oraz nasennymi. Od ponad wieku znajduje zastosowanie w leczeniu wielu typów napadów padaczkowych, w tym toniczniczno-klonicznych i częściowych, a także w stanach nagłych, takich jak status epilepticus, szczególnie gdy inne preparaty zawodzą.
Przeczytaj również:
Padaczka skroniowa – co to jest, rodzaje, objawy, leczenie, dziedziczność, dieta
Luminal dla dzieci
Luminal (fenobarbital) znajduje zastosowanie w leczeniu padaczki u dzieci, szczególnie w przypadkach napadów uogólnionych toniczno-klonicznych oraz napadów częściowych, gdy inne leki przeciwpadaczkowe nie są skuteczne. U najmłodszych pacjentów preparat może być również stosowany w terapii drgawek gorączkowych lub w leczeniu stanów padaczkowych, zwłaszcza w warunkach szpitalnych.
Dawka leku jest ustalana indywidualnie, w zależności od wieku, masy ciała i reakcji organizmu na leczenie. Ze względu na wrażliwość rozwijającego się układu nerwowego, stosowanie Luminalu u dzieci wymaga szczególnej ostrożności i stałej kontroli lekarskiej. Długotrwała terapia może wpływać na funkcje poznawcze, nastrój oraz rozwój psychoruchowy dziecka, dlatego konieczne jest regularne monitorowanie stężenia leku we krwi oraz obserwacja ewentualnych działań niepożądanych.
