Stany zapalne pochwy to jedne z najczęstszych infekcji intymnych. Mogą mieć one podłoże bakteryjne, grzybicze, wirusowe bądź pierwotniakowe. Grzybica pochwy to dolegliwość występująca powszechnie – niemal 75 proc. kobiet co najmniej raz przechodzi kandydozę pochwy. Jest to infekcja o tyle specyficzna, że u jej podłoża leży zarówno transmisja czynnika zakaźnego, jak i zaburzenie flory bakteryjnej pochwy i rozwijająca się wtórnie infekcja grzybicza.
Przyczyny drożdżycy pochwy są bardzo zróżnicowane. Do namnażania grzyba Candida albicans najczęściej dochodzi na skutek zaburzenia fizjologicznej flory bakteryjnej pochwy. W warunkach prawidłowych pochwa zasiedlana jest przez bakterie – pałeczki kwasu mlekowego, które utrzymują kwaśne pH pochwy i uniemożliwiają namnażanie chorobotwórczych drobnoustrojów. Ponadto w pochwie występują inne bakterie – Gardnerella vaginalis, Mycoplasma czy Ureaplasma. Zaburzenie flory bakteryjnej sprzyja namnażaniu grzyba Candida. A do zaburzenia bakteryjnego mikrośrodowiska pochwy przyczyniają się następujące czynniki:
- antybiotykoterapia,
- stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej, wkładki wewnątrzmacicznej,
- ciąża i menopauza – sprzyjające zaburzeniom hormonalnym,
- cukrzyca,
- zaburzenia odporności,
- nieprawidłowa higiena intymna, nadużywanie środków myjących, noszenie obcisłej bielizny z nieprzewiewnych materiałów,
- otyłość,
- przewlekła steroidoterapia,
- wczesny wiek inicjacji płciowej,
- seks analny i oralny,
- częste zmiany partnerów seksualnych i brak zabezpieczenia w postaci prezerwatywy,
- współżycie podczas menstruacji,
- dieta obfitująca w cukier.
Możliwa jest także aktywna transmisja Candida albicans na drodze stosunku seksualnego z zakażonym partnerem. Dochodzi wtedy do rozwoju stanu zapalnego pochwy z towarzyszącą grzybicą sromu (grzybicą warg sromowych).
Objawy infekcji pochwy spowodowanej przez Candida albicans są charakterystyczne. Pojawia się świąd warg sromowych oraz swędzenie pochwy, któremu towarzyszyć może pieczenie, a nawet ból. Okolice intymne mogą być zaczerwienione i opuchnięte. Pojawia się charakterystyczny drożdżowy zapach z pochwy, związany z występowaniem nietypowych upławów. W przebiegu zakażenia grzybiczego pochwy występują serowate upławy o gęstej konsystencji. Są to białe upławy, niekiedy dość obfite. Inne objawy kandydozy pochwy to ból podczas stosunku, a także dyskomfort podczas oddawania moczu. Objawy dysuryczne obejmują ból i pieczenie w trakcie mikcji. Niekiedy zauważyć można zmiany skórne zlokalizowane na zewnętrznych narządach płciowych; mają one postać pleśniawek lub drobnych, białych pęcherzyków. Zdarzają się infekcje grzybicze pochwy przebiegające bezobjawowo.
Rozpoznanie grzybicy pochwy opiera się na ocenie pH i mikroskopijnej ocenie wydzieliny z pochwy. Za rozpoznaniem kandydozy przemawia pH pochwy poniżej 4,5 oraz obecność w wydzielinie spor lub strzępków grzyba. Nie ma znaczenia diagnostycznego hodowla mikologiczna – wykazać może ona bowiem obecność Candida albicans fizjologicznie zasiedlającego pochwę i nie powodującego stanu zapalnego.
Leczenie grzybicy pochwy wymaga stosowania leków przeciwgrzybiczych, które mogą występować w postaci maści, globulek dopochwowych czy leków stosowanych doustnie. Najczęściej leczenie kandydozy sromu i pochwy rozpoczyna się od stosowania kremów, maści i globulek dopochwowych. Preparaty dopochwowe zawierające lek antygrzybiczy dostępne są wyłącznie na receptę, zaś bez recepty można stosować m.in. preparaty zawierające probiotyki. Kremy i maści zawierają najczęściej klotrimazol, zaś globulki mogą zawierać klotrimazol, natamycynę czy nystatynę. Najczęściej leczenie miejscowe trwa 7 dni. Niekiedy takie leczenie miejscowe nie przynosi efektu lub pojawiają się nawrotowe zapalenia grzybicze pochwy (występujące co najmniej 4 razy w ciągu roku) – wtedy wdrażane są doustne leki przeciwgrzybicze (stosuje się flukonazol lub itrakonazol). Najczęściej stosowany jest schemat leczenia zakładający zażycie 150 mg flukonazolu przez 3 dni. Należy pamiętać, że grzybica pochwy przenosi się drogą kontaktów seksualnych – partner kobiety cierpiącej na kandydozę pochwy powinien zwrócić uwagę na wystąpienie u niego objawów grzybicy, takich jak zaczerwienienie penisa, świąd i pieczenie, częste oddawanie moczu, biały nalot na członku i pojawienie się białej, grudkowatej wydzieliny. W trakcie infekcji i jej leczenia należy unikać kontaktów seksualnych.
Warto wypróbować także domowe sposoby na grzybicę pochwy, które złagodzą świąd i pieczenie pochwy. Pomocne mogą się okazać płukanki ziołowe, stosowanie diety bogatej w probiotyki (kiszonki, jogurty naturalne). Nie są natomiast zalecane irygacje pochwy ziołami, gdyż są to dość inwazyjne zabiegi, które mogą przyczynić się do podrażnienia śluzówki i nasilenia objawów kandydozy. Profilaktyka grzybicy pochwy sprowadza się do utrzymania właściwej higieny osobistej, stosowania odpowiednich preparatów do higieny intymnej, noszenia przewiewnej bielizny. Warto ograniczyć spożycie cukru w diecie i stosować probiotyki doustnie i/lub dopochwowo.