Nadmierne gazy – dlaczego śmierdzą – przyczyny
Obecność gazów w jelitach to sytuacja jak najbardziej naturalna. Przeciętnie każdego dnia w organizmie człowieka produkowane jest około 500 ml gazu, a jego zdecydowana większość stanowi produkt uboczny bakteryjnej fermentacji pokarmu, która ma miejsce w jelicie grubym.
Kolejną przyczyną gromadzenia się nadmiaru gazów w jelitach jest połykanie powietrza w czasie jedzenia i mówienia. Przypadłość tę określa się jako aerofagię. W wyniku przenikania gazów z krwi do światła jelita i pracy bakterii jelitowych powstaje najczęściej bezwonny wodór, metan i dwutlenek węgla. Podobny mechanizm możemy zaobserwować u części osób żujących gumę.
Natomiast cuchnące gazy zawdzięczają swoją nieprzyjemną woń obecności siarkowodoru lub innych związków siarki. Objętość i skład gazów jelitowych w bardzo dużym stopniu zależy od diety, rodzaju naturalnej flory jelitowej oraz szybkości tak zwanego pasażu jelitowego.
Częstość wydalania gazów, nazywanych potocznie wiatrami lub bąkami, ulega znacznym wahaniom i może w ciągu doby wynosić nawet do 25 razy.
Przeczytaj również:
Śmierdzące stopy – przyczyny, preparaty, domowe sposoby na śmierdzące skarpety
Częste i śmierdzące gazy po jedzeniu
Wielu pacjentów skarży się na nadmierną produkcję gazów i odczucie wzdęcia brzucha. Najczęściej sytuacje te spowodowane są przyjmowaniem pokarmów powszechnie znanych ze swych gazotwórczych właściwości, takich jak: rośliny strączkowe, cebula czy kapusta. Są to tak zwane potrawy wzdymające.
Istnieją jednak schorzenia, w których nadmierne i bardzo śmierdzące gazy jelitowe oraz wzdęcia są jednym z objawów chorobowych. Zwiększenie ilości gazów jelitowych może być wynikiem:
- Chorób jelit i schorzeń przebiegających z upośledzonym trawieniem niektórych składników pokarmowych w jelicie cienkim – co powoduje zwiększoną fermentację w jelicie grubym – takich jak: nietolerancje pokarmowe, nietolerancja laktozy, celiakia, chora trzustka (niewydolność trzustki).
- Bakterii w jelitach, czyli nadmiernego skolonizowania bakteriami jelita cienkiego, które w warunkach prawidłowych nie znajdują się w tym odcinku przewodu pokarmowego, lub zmian w składzie naturalnej flory jelitowej (często po antybiotykoterapii mogą pojawić się dodatkowo luźne śmierdzące stolce).
- Wolnej i niewłaściwej pracy jelit.
- Zwolnienia czasu pasażu pokarmu przez jelita w wyniku działania przyjmowanych leków.
- Zaburzeń czynnościowych, czyli takich, dla których nie można znaleźć organicznej przyczyny (np. śmierdzące silne gazy mogą pojawić się wskutek sytuacji stresowych).
Dodatkowo wzdęcia jelit i brzucha występują często u pacjentów: cierpiących na przewlekłe zaparcia, chorych z zaburzeniami odżywiania. Do nadprodukcji gazów dochodzi też w przypadku zespołu jelita drażliwego.
Śmierdzące gazy w ciąży pojawiają się najczęściej w ostatnim, trzecim trymestrze. Mogą być ściśle związane ze zwiększoną tendencją do zaparć.
Przeczytaj również:
Luźne stolce – jakie są przyczyny częstych, luźnych stolców?
Wzdęcia i gazy – badania przy nadmiernej produkcji gazów
W większości przypadków nadmierne oddawanie gazów stanowi jedynie subiektywne odczucie pacjenta. Jeżeli nie towarzyszą mu objawy alarmujące, takie jak: niezamierzona utrata masy ciała, krew w stolcu lub anemia, zazwyczaj nie ma powodu do niepokoju.
Kluczowe znaczenie w diagnostyce nadmiernej produkcji śmierdzących gazów ma wywiad zebrany od pacjenta. Pierwszym krokiem niezbędnym do obiektywnej oceny częstości wydalanych gazów powinno być notowanie przez chorego każdego epizodu wiatrów.
Przeczytaj również:
Ból brzucha po alkoholu – przyczyny, objawy, leczenie
Bardzo ważne jest także określenie czy nadmierne i bardzo cuchnące gazy związane są z przyjmowaniem określonej grupy pokarmów. Istotne informacje dotyczą również dodatkowych symptomów, które towarzyszą wzdęciom lub gazom.
Na podstawie rzetelnych informacji uzyskanych od pacjenta lekarz zleca badania dodatkowe, które mogą pomóc w ustaleniu przyczyny gazów w jelitach i towarzyszących im dolegliwości jak ból jelit, kłucie w jelitach, ból podbrzusza.
W diagnostyce nadmiernej produkcji gazów wykonuje się, między innymi: RTG jamy brzusznej, USG jamy brzusznej, badania endoskopowe czy oddechowy test wodorowy.
Przeczytaj również:
Przelewanie w brzuchu i przelewanie w jelitach – jakie są przyczyny?
Domowe sposoby na śmierdzące gazy – jak się pozbyć?
Wzdęty brzuch oraz produkcja gazów jelitowych prowadzi do odczuwania: dyskomfortu, bólu jelit, uczucia ciężkości i gorszego samopoczucia. Pacjenci opisują objawy jako uczucie pełności, wspominają, że mają „brzuch jak balon”.
Nadmierne gromadzenie się i oddawanie gazów choć najczęściej niegroźne, jest objawem uciążliwym i znacznie obniżającym jakość życia. Częste gazy są przyczyną dużego dyskomfortu, a niekiedy także rezygnacji z życia towarzyskiego.
Pacjenci zmagający się z tą dolegliwością występującą bez innych symptomów towarzyszących powinni przede wszystkim wykluczyć z codziennej diety produkty wzdymające i gazotwórcze. Zaleca się spożywanie posiłków bez pośpiechu, ze starannym rozdrabnianiem kęsów, by zmniejszyć objętość połykanego powietrza. Pomocne może być również unikanie żucia gumy.
U niektórych chorych pozytywne efekty przynosi przyjmowanie preparatów zawierających bakterie probiotyczne. W ograniczeniu wzdęć i nadmiernej produkcji gazów pomocne mogą być również leki adsorbujące (węgiel aktywowany) lub środki powierzchniowo czynne (symetykon) rozbijające pęcherzyki gazu.
Gdy dołączają się inne objawy niestrawności, warto wypróbować ziołowe tabletki, herbatki i napary, które zmniejszą takie dolegliwości jak wzdęcie brzucha, odbijanie, kłucie w jelitach i w dole brzucha.
Zioła i naturalne sposoby na wzdęcia i gazy
Skuteczne domowe sposoby na wzdęcia wykorzystują zioła o działaniu wiatropędnym (karminatywnym). Rośliny te rozkurczają mięśnie przewodu pokarmowego, ułatwiają trawienie i odchodzenie gazów. Tak działają, m.in. napary z: mięty pieprzowej, rumianku, anyżu, kopru włoskiego, kminku, kolendry czy kurkumy.
Mięta działa rozkurczowo na jelita i pomaga uwolnić nagromadzone gazymedicalnewstoday.com. Rumianek również relaksuje mięśniówkę przewodu pokarmowego, łagodząc wzdęcia, a imbir przyspiesza opróżnianie żołądka, co zmniejsza fermentację pokarmu. Włączenie tych ziół (np. picie ziołowych herbat po posiłku) często przynosi ulgę i redukuje zarówno objętość, jak i zapach gazów.
Przeczytaj również:
Biegunka po jedzeniu – przyczyny biegunki po posiłku
Dieta na gazy – co jeść, a czego unikać?
Skutecznym sposobem na cuchnące gazy jest zmiana diety. Trzeba pamiętać, które produkty charakteryzują się działaniem wzmagającym wydzielanie śmierdzących gazów. Eliminacja produktów wzdymających i powodujących fermentację powinna być pierwszym elementem leczenia.
Warto zrezygnować z: kiszonek, dań opartych na takich roślinach jak groch i fasola. W pierwszym okresie surowe warzywa warto zastąpić gotowanymi.
Śmierdzące gazy po jedzeniu można wyeliminować rezygnując z dużej ilości produktów mlecznych w diecie. Zmniejszenie dolegliwości wskutek eliminacji mleka i jego przetworów na okres kilku tygodni może sugerować nietolerancję laktozy jako przyczynę nadmiernych wiatrów.
Należy unikać zbyt częstego spożywania: nasion strączkowych, kapusty, brukselki, cebuli, suszonych owoców. Warto też wiedzieć, że wraz z wiekiem słabnie aktywność enzymu odpowiedzialnego za rozkładanie cukru mlecznego, dlatego można zamienić mleko na jogurt zawierający kultury bakterii ułatwiające trawienie laktozy.
Do zwiększenia produkcji śmierdzących gazów jelitowych mogą przyczyniać się również produkty zawierające duże ilości błonnika pokarmowego.
U niektórych pacjentów dolegliwości związane są z przyjmowaniem napojów gazowanych. Nie bez znaczenia pozostaje również sposób spożywania posiłków. Jak wspomniano wyżej, łapczywe spożywanie dużych kęsów pokarmowych sprzyja połykaniu powietrza, a tym samym zwiększa jego objętość zgromadzoną w jelitach.
Przeczytaj również:
Koper włoski – na co pomaga fenkuł? Jakie ma właściwości?
Probiotyki i enzymy trawienne na gazy jelitowe
Coraz więcej dowodów wskazuje, że probiotyki mogą zmniejszać nadmierne gazy i ich przykrą woń. Zaburzenia równowagi flory jelitowej sprzyjają powstawaniu cuchnących wiatrów, dlatego odbudowa „dobrych” bakterii bywa pomocna.
Niektóre szczepy, jak: Bifidobacterium lactis, B. infantis czy Lactobacillus acidophilus, poprawiają trawienie i przywracają równowagę mikrobiomu – co – jak wykazały badania – redukuje wzdęcia, bóle brzucha oraz nasilenie gazów, zwłaszcza u osób z zespołem jelita drażliwego.
Co więcej, odpowiednie probiotyki mogą także ograniczać nieprzyjemny zapach wiatrów poprzez usprawnienie procesów trawienia i poprawę składu flory jelitowej. Warto jednak pamiętać, że na początku suplementacji probiotykami gazy mogą się przejściowo nasilić, zanim flora bakteryjna się wyreguluje.
Pomocne bywają także enzymy trawienne dostępne bez recepty. Jeśli przyczyną gazów jest nietolerancja pokarmowa, warto sięgnąć po odpowiedni enzym – np. laktazę przy nietolerancji laktozy (ograniczy fermentację cukru mlecznego w jelicie grubym).
Innym przykładem jest alfa-galaktozydaza (enzym dostępny w suplementach), który rozkłada oligosacharydy obecne w warzywach strączkowych.
Badania wykazały, że dodanie alfa-galaktozydazy do posiłku znacząco zmniejsza częstotliwość i objętość oddawanych gazów po spożyciu fasoli czy innych bogatobłonnikowych pokarmów. Enzymy trawienne działają więc prewencyjnie – polega to na tym, że rozkładają „gazotwórcze” składniki pokarmowe, zanim staną się one pożywką dla bakterii jelitowych.
Przeczytaj również:
Probiotyki – kiedy warto je stosować?
Styl życia – ruch, nawodnienie i zdrowe nawyki
Na koniec, nie wolno zapominać o prostych zmianach stylu życia. Regularna aktywność fizyczna usprawnia pracę jelit i pomaga uwolnić uwięzione gazy – już krótki spacer po posiłku może zmniejszyć uczucie wzdęcia.
Warto też pić dużo wody, ponieważ dobre nawodnienie zapobiega zaparciom (zaleganie stolca nasila powstawanie gazów). Jedz powoli, bez pośpiechu i stresu, dokładnie przeżuwając każdy kęs – dzięki temu połkniesz mniej powietrza, a to dobrze wpłynie na trawienie.
Unikaj również nawyków sprzyjających połykaniu nadmiaru powietrza, takich jak żucie gumy, picie napojów gazowanych czy palenie papierosów.
Takie zmian – połączone z odpowiednią dietą oraz wymienionymi wyżej metodami, zwykle pozwalają naturalnie zredukować przykre dolegliwości i odzyskać komfort trawienny.
Wspólpraca: redakcja Wylecz.to
