Czym jest napadowy ból odbytu?
Napadowy ból odbytu to jednostka chorobowa klasyfikowana jako zaburzenie czynnościowe przewodu pokarmowego. Dotyczyć może nawet kilkunastu procent społeczeństwa.
Typowe, charakterystyczne objawy napadowego bólu odbytu to:
- napadowy, krótkotrwały ból (od kilku sekund do kilku minut),
- ból okolicy odbytu, atakujący przeważnie w nocy.
Napadowy ból odbytu często towarzyszy wcześniejszemu epizodowi stresu lub pojawia się po defekacji, a dotyczy przede wszystkim mężczyzn. W trakcie napadu pacjenci mają wrażenie parcia na stolec, a bólowi może towarzyszyć erekcja. Uważa się, że u podstaw choroby leżą zaburzenia zwieracza wewnętrznego odbytu lub neuralgia nerwów sromowych. Epizody choroby mogą nawracać.
Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?
Inne przyczyny bólu odbytu
Ból odbytu, również ból nocny może być wywołany następującymi jednostkami chorobowymi:
- hemoroidy (guzki krwawnicze) – towarzyszy im pieczenie i świąd okolicy odbytu, w zaawansowanych stadiach ból uniemożliwia komfortowe siedzenie, często hemoroidom towarzyszy podkrwawianie z odbytu;
- szczelina odbytu – jest to linijne rozdarcie tkanki z towarzyszącym nagłym, napadowym ostrym bólem, nasilonym w trakcie defekacji;
- przetoka okołoodbytnicza – polega ona na występowaniu dodatkowego kanału łączącego odbyt lub odbytnicę ze skórą, efektem przetoki może być nietrzymanie stolca, oprócz tego kanał przetoki może ulec zatkaniu i prowadzić do bolesnego zapalenia okolicznych tkanek;
- zakażenie bakteryjne i ropień okołoodbytniczy – charakterystyczny dla ropnia jest objaw chełbotania („przelewanie” przy ucisku), gorączka, zaczerwienienie powierzchni skóry;
- zakażenie grzybicze – grzybica odbytu przebiega łagodniej od infekcji bakteryjnej;
- guz okolicy odbytu o charakterze nowotworowym – uciskając okoliczne tkanki może powodować uporczywe dolegliwości bólowe, zaparcia, ołówkowate stolce;
- choroby przenoszone drogą płciową powodujące ból krocza, mogący promieniować w okolicę odbytu – rzeżączka, chlamydioza, opryszczka płciowa, kiła;
- zapalenie skóry okolicy odbytu i inne choroby dermatologiczne;
- urazy odbytu;
- samoistne zespoły bólowe odbytnicy:
- zespół dźwigaczy odbytu – związany ze skurczem mięśnia dźwigacza odbytu, przewlekły ból odbytu nasila się w pozycji siedzącej;
- kokcygodynia – przewlekły ból okolicy kości ogonowej spowodowany zwykle uszkodzeniem pourazowym kości;
- napadowy ból odbytu.
Przeczytaj też: Budzenie się w nocy – przyczyny, jak leczyć?
Ból odbytu w nocy – badania i diagnostyka
Diagnostyka bólu odbytu w nocy i napadowych bólów powinna rozpocząć się od zebrania dokładnego wywiadu dotyczącego objawów, ich charakterystyki, związku z czynnościami dnia codziennego oraz chorób towarzyszących.
W następnym etapie lekarz ogląda okolicę odbytu w poszukiwaniu zmian:
- zaczerwienienia,
- stwardnień,
- pęknięć skóry.
Zdecydować się może na badanie per rectum w celu wyczucia ewentualnych guzków lub żylaków odbytu. W dalszej kolejności może zlecić wykonanie USG przezodbytniczego, anoskopii, rektoskopii, kolonoskopii, badania manometrycznego odbytu i odbytnicy, defekografii, tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego.
To też może Cię zainteresować: Przelewanie w brzuchu – przyczyny
Sposoby łagodzenia bólu odbytu
Proste, domowe sposoby łagodzenia napadowego bólu odbytu wykazują skuteczność w wielu przypadkach. Pomocne mogą być dłuższe, gorące kąpiele, lewatywy z ciepłej wody, a także techniki relaksacyjne i unikanie stresów. W trakcie napadu ulgę przynosi zgięcie nóg w stawach biodrowych.
Wielu chorobom powodującym ból odbytu zapobiec można dbając odpowiednio o higienę okolicy odbytu. Ważna jest także prawidłowa dieta – bogatoresztkowa, z odpowiednią ilością wypijanych płynów (zalecane jest picie około 2 litrów wody w ciągu dnia). Dolegliwości spowodowane guzkami krwawniczymi ustąpić mogą po zastosowaniu np. nasiadówek z kory dębu.
Czasem konieczne jest stosowanie leków. Najczęściej stosowane są środki przeciwbólowe i znieczulające działające miejscowo, w postaci maści czy kremu. W niektórych, cięższych przypadkach napadowego bólu odbytu w nocy wskazane jest podawanie niewielkich dawek diazepamu przed zaśnięciem, co umożliwia spokojny, nieprzerwany sen.
Wstrzyknięcia toksyny botulinowej w okolicę odbytu również charakteryzują się wysoką skutecznością zapobiegania napadom, podobnie jak doustne blokery wapnia (nifedypina), nitraty. Co ciekawe, u niektórych pacjentów wziewne przyjmowanie salbutamolu (leku z grupy beta-mimetyków rozszerzających oskrzela) redukuje czas i nasilenie napadów nocnego bólu w okolicy odbytu.
