Kiła zdecydowanie kojarzy się z niechcianą chorobą przenoszoną drogą kontaktów seksualnych. W naszym artykule postaramy się przekazać jak najwięcej informacji o objawach, które powinny Państwa zaalarmować oraz o niezbędnej profilaktyce, dzięki której może udać się uniknąć usłyszenia od lekarza tej nieprzyjemnej diagnozy.
Kiła (syfilis) – objawy, co ją wywołuje, zakażenie, badanie, jak zapobiegać?
Spis treści
Co to jest kiła, co ją wywołuje?
Kiła jest chorobą przenoszoną drogą płciową o podłożu bakteryjnym. Wywołuje ją zakażenie krętkiem bladym (Treponema pallidum). Zakażenie kojarzy się najczęściej z kontaktami seksualnymi, ale nie należy zapominać również o możliwości zakażenia płodu od matki poprzez łożysko.
Do zakażenia dochodzi głównie na drodze kontaktów płciowych, zarówno pochwowych i analnych, jak i oralnych z osobą zakażoną. Jeżeli zmiany związane z chorobą obecne są w gardle, do zarażenia może dojść również przez pocałunek. Bakterie wnikają do organizmu przez nienaruszone błony śluzowe lub drobne uszkodzenia skóry i w bardzo szybkim tempie zaczynają się namnażać.
Sprawdź również: Seks oralny a choroby przenoszone drogą płciową
Kiła – objawy wczesne
Objawy zakażenia kiłą zależą od czasu, jaki upłynął od zarażenia, dlatego kiłę dzielimy na wczesną, czyli do 2 lat od zakażenia oraz późną, czyli kolejne lata po zakażeniu.
Pierwszym objawem kiły, który powinien skłonić do wizyty u lekarza jest tzw. zmiana wczesna, która pojawia się w ciągu kilku tygodni od kontaktu z osobą zakażoną i utrzymuje się przez 2-6 tygodni, po czym samoistnie znika. Zmiana ma charakter grudki. Po kilku dniach w tym miejscu powstaje owrzodzenie. Wszystkim tym etapom może towarzyszyć powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, które są twarde i niebolesne. Zmienione węzły chłonne mogą się utrzymywać przez kilka miesięcy.
Objawy kiły – video
Zdaniem eksperta
Kiła jest chorobą przenoszoną głównie drogą płciową, ale do zakażenia może dojść również drogą przezłożyskową. Wywoływana jest przez krętka bladego, który wnika do organizmu przez nienaruszoną błonę śluzową lub niewielkie uszkodzenia skóry. Kiłę podejrzewać można na podstawie wywiadu epidemiologicznego i badania fizykalnego, jednak ostateczne rozpoznanie powinno być ustalane na podstawie badań laboratoryjnych. Kiła odpowiednio wcześnie wykryta jest skutecznie leczona za pomocą antybiotyków.
Początkowym objawem choroby jest niebolesna zmiana pierwotna, której często towarzyszy powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Taka zmiana pojawia się po około trzech tygodniach od wniknięcia patogenu i jest obecna przez 2-6 tygodni. Po tym czasie następuje jej samoistne gojenie się, które trwa około 3-4 tygodni. Zmiana pierwotna ma postać bezbolesnej grudki, która w krótkim czasie ulega owrzodzeniu oraz charakterystycznemu podminowaniu brzegów. U kobiet najczęściej pojawia się ona na szyjce macicy lub wargach sromowych.
Objawem wtórnego okresu kiły (który nie zawsze się pojawia) jest uogólniona lub umiejscowiona wysypka śluzowo-skórna lub bezbolesne uogólnione powiększenie węzłów chłonnych. W około 15% przypadków, w czasie trwania objawów kiły drugorzędowej, obecna jest jeszcze zmiana pierwotna. Podczas wtórnego okresu kiły zmiany skórne mają charakter grudkowy, grudkowo-łuskowy, plamkowy, a niekiedy krostkowy. U 25% chorych nie obserwuje się zmian dermatologicznych, ponieważ wysypka może mieć bardzo niewielkie nasilenie. W pierwszym okresie zmiany skórne mają wygląd blado-czerwonych lub różowych nieswędzących plamek o średnicy 5–10 milimetrów i są zlokalizowane na tułowiu oraz bliższych odcinkach kończyn. Po upływie kilku tygodni pojawiają się na całym ciele (choć najczęściej na dłoniach, stopach, twarzy lub owłosionej skórze głowy) czerwone zmiany grudkowe. Zmiany te często ulegają martwicy i dlatego też mają wygląd krost, natomiast w wilgotnych częściach ciała (tj. okolicach odbytu, sromu, worka mosznowego, wewnętrznej powierzchni ud) wraz z upływem czasu mogą się powiększać i ulegać powierzchniowej erozji. Taki proces przyczynia się do powstania szarawo-białych, szerokich u podstawy, mających wilgotną powierzchnię zmian (tzw. kłykcin płaskich), których wydzielina jest wysoce zakaźna.
Objawy kiły to nie tylko zmiany skórne, ale i towarzyszące im objawy ogólne, które występują równolegle do zmian skórnych lub mogą je poprzedzać. Do objawów ogólnych kiły należą: ból gardła, ból głowy, gorączka, utrata łaknienia oraz masy ciała, złe samopoczucie, podrażnienie lub zapalenie opon mózgowych. Niewprowadzenie leczenia w tym okresie najczęściej prowadzi do powstania objawów kiły późnej (trzeciorzędowej) lub kiły utajonej.
Objawy kiły – wysypka
Jeżeli na tym etapie nie zostanie wdrożone leczenie, choroba będzie rozwijała się dalej. W ciągu kolejnych tygodni, a czasem jeszcze zanim ustąpi zmiana wczesna, pojawia się charakterystyczna dla kiły wysypka zwana ostudą. Na tym etapie również może występować niebolesne uogólnione powiększenie węzłów chłonnych. Nasilenie wysypki jest kwestią indywidualną. U ¼ osób zakażonych pozostanie ona niezauważona.
Zmiany mają postać kilkumilimetrowych różowych plamek, z upływem tygodni dołączają się drobne czerwone grudki, zlokalizowane głównie na dłoniach, stopach i twarzy. W okolicy odbytu i sromu mogą powstawać szarawo-białe zmiany, zwane kłykcinami płaskimi. Na tym etapie dołączają się objawy ogólne przypominające przeziębienie, czyli osłabienie organizmu, ból gardła, głowy.
Kiła w ciągu pierwszych 2 lat może również przebiegać bezobjawowo – w tym wypadku jest to kiła utajona wczesna.
W ciągu kilku lat od zakażenia, jeżeli wcześniej choroba nie zostanie zdiagnozowana i nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, rozwija się kiła późna. Na tym etapie zajęty jest zazwyczaj układ nerwowy, sercowo-naczyniowy, a na skórze, błonach śluzowych, a nawet kościach mogą występować typowe grudkowate zmiany, mierzące od kilku milimetrów do kilku centymetrów, zwane kilakami.
Kiła – badania i diagnostyka
Przy wystąpieniu jakichkolwiek przesłanek mogących sugerować zakażenie kiłą należy niezwłocznie udać się do lekarza specjalisty w dziedzinie dermatologii i wenerologii. Lekarz, po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem i wykonaniu dokładnego badania fizykalnego, może zlecić badania serologiczne w kierunku wykrycia zakażenia kiłą. Testy wykrywają swoiste przeciwciała we krwi. Dodatni wynik testu musi być dokładnie omówiony z lekarzem.
Na czym polega badanie serologiczne kiły?
W diagnostyce kiły stosowane są dwie metody: swoiste i nieswoiste. Wszystkie opierają się na biologicznej reakcji połączenia antygenu, czyli cząsteczki pochodzącej z drobnoustroju, z przeciwciałem.
Kiedy przeciwciało znajdzie antygen, łączy się z nim i w ten sposób go unieszkodliwia. Każde przeciwciało jest specjalnie dobrane do antygenu. W metodzie nieswoistej jako antygen stosuje się antygen z wyciągu z serca wołu. Reaguje z przeciwciałami przeciwkrętkowymi dokładnie tak, jak antygen prawdziwego krętka, bo jest do niego podobny.
Jeśli w surowicy pacjenta znajdują się przeciwciała, wiążą się z antygenami kardiolipinowymi i w konsekwencji w badanej próbce wytrącają się w postaci kłaczków. Dlatego też serologiczne odczyny nieswoiste nazywane są inaczej kłaczkującymi lub flokulacyjnymi (ang. floccule – kłaczek). Należą do nich: VDRL, USR i RPR.
W metodach swoistych wykorzystuje się antygeny krętkowe – krętka bladego i krętka Reitera i Nicholsa. Do odczynów swoistych w diagnostyce kiły zalicza się: FTA, FTA-ABS, TPHA, TPI, EIA.
- W teście FTA jako antygenów używa się krętków Reitera i Nicholsa. Do badanej surowicy dodaje się antygen, a następnie wykrywa powstałe kompleksy. Do całej probówki dodaje się nieco fluoresceiny, łączącej się w specjalny sposób z powstałymi kompleksami. W ten sposób można je łatwo wykryć.
- Test FTA-ABS jest modyfikacją testu FTA. By zwiększyć swoistość badania, i wykryć przeciwciała skierowane tylko przeciwko krętkowi blademu, stosowane są filtry absorbujące pozostałe przeciwciała, wspólne dla wszystkich krętków.
- TPHA to test hemaglutynacyjny. Ta skomplikowana nazwa oznacza, że w jego przebiegu dochodzi do hemaglutynacji, czyli zlepiania się ze sobą krwinek czerwonych. Krwinki barana używane w badaniu opłaszczone są antygenem krętkowym. Przeciwciała znajdujące się w surowicy chorego prowadzą do łączenia się krwinek w większe konglomeraty.
- TPI jest odczynem unieruchomiania krętków (inna nazwa to test Nelsona-Mayera). Do badania używa się żywych krętków i określa stopień ich unieruchomienia po dodaniu surowicy zawierającej przeciwciała przeciwkiłowe unieruchamiające.
Jak wygląda badanie, jak się przygotować?
W celu uzyskania materiału do badania serologicznego w kierunku kiły, pobiera się próbkę krwi żylnej z żyły łokciowej. W laboratorium wykonuje się różne odczyny, w zależności od fazy zakażenia. W badaniach przesiewowych wykonywane są testy reaginowe (USR, VDRL, RPR).
Jeśli wyniki będą dodatnie, chorobę należy potwierdzić testami krętkowymi: FTA-ABS, TPHA, EIA. Testy ilościowe VDRL, RPR i FTA służą do obserwacji postępu choroby i kontroli po leczeniu kiły. Testy TPHA i EIA mogą być pozytywne nawet przez całe życia, po wyleczeniu choroby, dlatego nie mogą być stosowane w celu kontroli leczenia. W kile wrodzonej postępowanie diagnostyczne jest takie samo.
Przeciwwskazania do badania serologicznego kiły
Nie istnieją żadne przeciwwskazania do badania.
Leczenie kiły
Na szczęście kiłę można leczyć. Po potwierdzeniu rozpoznania przez lekarza należy jak najszybciej wdrożyć specyficzne leczenie, które zapobiegnie dalszemu rozwojowi zakażenia. Lekiem pierwszego wyboru, z potwierdzoną skutecznością, jest jeden z najstarszych antybiotyków, czyli penicylina. Leczenie kiły penicyliną polega na podawaniu jej domięśniowo lub dożylnie, ponieważ doustna terapia okazuje się nieskuteczna. Oznacza to, że cały proces terapeutyczny musi przebiegać pod ścisłą kontrolą lekarza. Wyleczenie się jest możliwe, natomiast w przypadku zaawansowanych zmian w układzie nerwowym czy sercowo-naczyniowym niestety nie ma sposobów na ich odwrócenie (nawet w takich przypadkach terapia zdecydowanie zahamuje dalszy rozwój choroby).
Kiła – jak zapobiegać?
Na koniec kilka słów na temat niezwykle istotny w kwestii kiły, czyli na temat profilaktyki. Jak ogólnie wiadomo, najlepszym sposobem na uniknięcie niechcianej choroby jest duża świadomość społeczeństwa, związana z unikaniem czynników ryzyka i zachowań sprzyjających zakażeniu. Zdecydowanie na pierwszym miejscu, jeżeli chodzi o profilaktykę, jest unikanie przypadkowych kontaktów płciowych. Prezerwatywa nie zapewnia 100% bezpieczeństwa, dlatego lepiej świadomie i z rozwagą dobierać sobie partnerów.
W ramach profilaktyki również niezmiernie istotne są, wspomniane wcześniej w artykule, badania przesiewowe u kobiet w ciąży. Są szansą na ewentualne rozpoznanie zakażenia nie tylko dla kobiet, ale poprzez niezwłoczne wdrożenie leczenia można również zapobiec zakażeniu płodu.
Kiła w ciąży
Bardzo ważną drogą zakażenia jest również droga wertykalna, czyli przez łożysko od matki do płodu. Jest to niezmiernie istotne, ponieważ może to doprowadzić do powstania poważnych wad u płodu, a nawet jego obumarcia. Obecnie, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie opieki okołoporodowej, każda kobieta w ciąży już podczas pierwszej wizyty (najlepiej do 10. tygodnia ciąży) powinna mieć wykonane badanie przesiewowe w kierunku zakażenia kiłą, w skrócie VDRL. Wczesne wykrycie pozwala na wdrożenie skutecznego leczenia i zapobiega wielu powikłaniom. W tym samym rozporządzeniu znajduje się również informacja o ponownym badaniu między 33. a 37. tygodniem ciąży u kobiet, które są szczególnie narażone na zakażenie.
Zakażenie wertykalne ma najczęściej miejsce w II trymestrze ciąży. Zakażenie płodu może doprowadzić do rozwinięcia się kiły wrodzonej u noworodka, a w najgorszym wypadku do śmierci wewnątrzmacicznej płodu.
Opublikowano: 25.06.2013;
aktualizacja: 20.11.2017
Oceń:
4.8
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Magdalena Pertkiewicz
Lekarz
Ukończyła Warszawski Uniwersytet Medyczny. Dzięki uzyskanym stypendiom miała możliwość studiowania w Madrycie – Universidad Complutense de Madrid (studia w języku hiszpańskim). Odbyła również liczne staże zagraniczne: w Madrycie, Hiszpania – Hospital Gregorio Maranon oraz Hospital Clinico San Carlos; w Messynie, Sycylia, Włochy – Policlinico Universitario G. Martino. Biegle włada językiem angielskim oraz hiszpańskim. Jest doktorantką w Klinice Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i w trakcie specjalizacji z Położnictwa i Ginekologii.
12
Komentarze i opinie (0)