Ropień odbytu – przyczyny, objawy i leczenie ropni w okolicy odbytu

Jakie są przyczyny powstawania ropni odbytu?

Ropień odbytu w literaturze medycznej figuruje jako ropień okołoodbytniczy. Zasadniczym czynnikiem sprawczym powstawania ropnia odbytu jest infekcja szerząca się najczęściej od strony krypt i gruczołów odbytowych lub od strony skóry tej okolicy. W następstwie namnażania bakterii dochodzi do zablokowania ujść gruczołów okołoodbytowych i gromadzenia śluzu, który staje się jednocześnie idealną pożywką dla drobnoustrojów.

Gromadzący się śluz z odbytu czasem powoduje uformowanie bolesnego guzka, często uniemożliwiającego siedzenie oraz wypróżnianie. Z reguły towarzyszące dolegliwości są na tyle uporczywe, że skłaniają do szybkiej wizyty u lekarza. Do najczęściej izolowanych z ropni gatunków bakterii należą Escherichia coli , Proteus, Streptococcus i Bacteroides fragilis.

Przy jakich chorobach istnieje ryzyko powstania ropni odbytu? Niektóre choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, sprzyjają częstemu powstawaniu ropni, podobnie wszelkie stany upośledzenia odporności, w tym AIDS lub leczenie immunosupresyjne, a także choroby przewlekłe, jak cukrzyca.

Ropień odbytu – jakie są objawy ropnia w odbycie?

Objawy ropnia odbytu można podzielić na miejscowe i ogólne. Pierwsze z nich nasilają się szczególnie podczas siedzenia oraz oddawania stolca. Dokuczliwy jest zwłaszcza ból odbytu podczas wypróżniania. Zlokalizowany jest w miejscu powstania ropnia. Towarzyszy mu miejscowy obrzęk odbytu i zaczerwienienie.

Pacjent pytany o swoje dolegliwości wspomina często, że czuje chełbotanie i pulsowanie przy dotyku. Widoczna jest także wydzielina – żółta, ropna, może być cuchnąca.

Ogólne objawy wrzodu odbytu to:

• podwyższona temperatura ciała,
• dreszcze,
• ogólne uczucie rozbicia,
• stałe odczuwanie parcia na stolec,
• dyskomfort w tej okolicy.

Konstelacja dolegliwości, zwłaszcza nasilenie bólu w okolicy odbytu, zależy ściśle od lokalizacji ropnia – im dalej znajduje się (np. na brzegu odbytu), tym bardziej nasilone są dolegliwości miejscowe, a mniej ogólne. Natomiast ropień w odbycie zlokalizowany głębiej w kanale odbytnicy może objawiać się np. wyłącznie wzrostem temperatury lub obecnością ropnej wydzieliny w kale.

Zgodnie z umiejscowieniem dokonano także klasyfikacji tej choroby odbytu i jego okolic. Wyróżniamy następujące rodzaje zmian:

• ropień powierzchowny (podskórny),
• ropień międyzwieraczowy (niski i wysoki),
• kulszowo-odbytniczy (poddźwigaczowy),
• miedniczno-odbytniczy (naddźwigaczowy).

Jak leczyć ropień odbytu?

Z reguły pacjent zgłasza się do poradni chirurgicznej lub POZ z powodu opisanych wyżej uporczywych dolegliwości, a lekarz nie ma problemu z rozpoznaniem schorzenia. W rzadkich przypadkach, kiedy zmiana zlokalizowana jest np. międzyzwieraczowo lub naddźwigaczowo, czyli wewnątrz kanału odbytnicy, konieczne może okazać się wykonanie USG przez odbyt lub badanie per rectum .

Ze względu na dolegliwości bólowe konieczne bywa znieczulenie miejscowe przed badaniem. W razie wyjątkowych trudności diagnostycznych konieczne może okazać się wykonanie rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej. Do schorzeń o podobnym obrazie klinicznym, z którymi różnicuje się ropień odbytu, należą m.in. torbiel włosowa, ropień gruczołu Bartholina lub zapalenie gruczołów potowych.

Po ustaleniu rozpoznania lekarz dokonuje chirurgicznej ewakuacji ropy z odbytu po nacięciu i zdrenowaniu jamy ropnia. Czasem dokonuje się zabiegu od strony światła odbytnicy. Bywa także, że konieczne jest pozostawienie drenu lub sączka w jamie ropnia jeszcze kilka dni po zabiegu. Lokalizacja zmiany decyduje o stopniu inwazyjności zabiegu – im jama ropnia znajduje się głębiej w odbytnicy, tym technicznie trudniejsze jest jego nacięcie i drenaż.

W celu złagodzenia objawów towarzyszących takich jak ból odbytu, pacjent otrzymuje leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, a po ustaleniu czynnika sprawczego stosuje się celowaną antybiotykoterapię, w praktyce najczęściej dopiero po wyniku pobranego wcześniej posiewu. Nieodłącznym elementem terapii są też tzw. nasiadówki. Polegają one na moczeniu zmiany w specjalnych roztworach antyseptycznych kilka razy na dobę.

Ropień w okolicy odbytu – powikłania

W zdecydowanej większości przypadków operacja ropnia odbytu w połączeniu z nasiadówkami i odpowiednią higieną okolicy odbytu prowadzi do ustąpienia dolegliwości i wygojenia rany. Natomiast u pewnej grupy pacjentów, zwłaszcza obciążonych innymi chorobami przewlekłymi (np. cukrzycą) czy stanami obniżonej odporności, może dojść do rozwoju powikłań.

Do najczęstszych należą nawrót ropnia i wytworzenie się przetoki odbytu, czyli kanału łączącego światło odbytnicy ze skórą. Powikłanie to wymaga już większego zabiegu chirurgicznego, polegającego na całkowitym wycięciu przetoki. Innym możliwym następstwem po niekompletnym drenażu ropnia, przypadkowym uszkodzeniu mięśnia lub nerwów, jest niewydolność mięśnia zwieracza odbytu, co w konsekwencji może prowadzić do nietrzymania stolca ze wszystkimi jego uciążliwymi następstwami.

Wreszcie, najcięższym możliwym powikłaniem, jest tzw. zespół Fourniera, czyli martwica okolicznych tkanek. Wymaga ona doszczętnej resekcji zajętych tkanek oraz agresywnej antybiotykoterapii i występuje z reguły u osób obciążonych przewlekłymi chorobami metabolicznymi lub obniżoną odpornością.

Ze względu na wymienione powikłania szczególnie ważna jest szybka diagnoza i prawidłowe chirurgiczne zdrenowanie ropnia oraz odpowiednia higiena stosowana przez pacjenta.