Rezonans magnetyczny głowy – na czym polega, co wykrywa, ile trwa, cena

Czym jest rezonans magnetyczny?

Podstawy działania MRI są oparte na jądrowym rezonansie magnetycznym. Pierwsze badania w tym zakresie były prowadzone już w latach 40. ubiegłego wieku, kiedy w 1938 r. Isidor Rabi, amerykański fizyk żydowskiego pochodzenia, opracował metodę pomiaru właściwości magnetycznych jąder atomowych.

Prototypowy skaner MR zaprojektowano dopiero na początku lat 80. XX w. Od tamtej pory rozwiązanie było konsekwentnie ulepszane, tak, aby uzyskać możliwie jak najdokładniejszy obraz w możliwie wysokiej rozdzielczości. Dzięki temu urządzenie pozwala na ujawnienie nawet niewielkich zmian patologicznych.

Obecnie stosuje się kilka technik z zakresu MR, które są rozwijane równolegle:

• spektroskopia MR,
• czynnościowy rezonans magnetyczny fMRI,
• dyfuzja MR,
• dyfuzja-tensor MR,
• perfuzja MR.

Rezonans magnetyczny głowy zwykle jest przeprowadzany techniką fMRI, który pozwala na analizę czynnościową aktywnej kory mózgowej. Wykorzystując ten rodzaj obrazowania, można niezwykle dokładnie skanować poszczególne obszary mózgu, w szczególności móżdżek, most oraz rdzeń przedłużony.

Badanie sprawdza się znacznie lepiej niż RTG, ponieważ nie jest tak inwazyjne i daje dokładniejsze wyniki ze względu na brak artefaktów kostnych. Brak inwazyjności powoduje, że bez obaw można stosować je nawet z wysoką regularnością u pacjentów wymagających częstych badań kontrolnych (np. z rozwijającym się nowotworem).

Takie badanie umożliwia dokonanie rozróżnienia między istotą białą i szarą, uwidacznia przebieg zakończeń nerwów w czaszce, a także daje obraz przestrzeni wypełnionych płynem.

Na czym polega rezonans magnetyczny?

Badanie MRI wykorzystuje właściwości magnetyczne znajdujących się w organizmie człowieka atomów wodoru wchodzących w skład cząsteczek wody. Elektromagnes generuje silne pole magnetyczne, które wzbudza protony wodoru, „ładując” je energią. Ta energia jest oddawana na zewnątrz, kiedy protony są poddawane działaniu fal radiowych. Sygnał jest następnie rejestrowany przez czujniki, które przetwarzają go na obraz widoczny na ekranie komputera.

Kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny głowy?

Wskazania do przeprowadzenia MR można podzielić w zależności od miejsca, które jest poddane badaniu:

• rezonans magnetyczny mózgowia przeprowadza się w przypadku: pojawiających się stanów zapalnych, wad rozwojowych, guzów mózgu, udaru niedokrwiennego czy chorób powodujących zwiększone ciśnienie śródczaszkowe. Pozwala on wykryć: zapalenie opon mózgowo rdzeniowych, malformacje naczyniowe, stwardnienie rozsiane czy zaburzenia krążenia czaszkowego;
• rezonans magnetyczny przysadki mózgowej przeprowadza się przy podejrzeniu gruczolaków przysadki mózgowej oraz guzów mózgu, a także w diagnostyce zaburzeń hormonalnych;
• rezonans magnetyczny oczodołów – stosowany w ocenie nowotworów oczodołu lub skrzyżowania wzrokowego, w chorobach endokrynologicznych (np. wytrzeszcz w zespole Gravesa-Basedowa) oraz przy nagłym pogorszeniu się jakości widzenia bez wyraźnej przyczyny;
• spektroskopia MR jest stosowana, jeżeli zmiany ogniskowe lub rozlane nie dają się zdiagnozować na podstawie innych narzędzi;
• funkcjonalny MRI to podstawa diagnostyki przedoperacyjnej, przy schorzeniach otępiennych oraz technika stosowana powszechnie w psychiatrii i psychologii, jak też u osób cierpiących na choroby neurodegeneracyjne, np. chorobę Alzheimera, ponieważ MR wykrywa zaburzenia w przewodnictwie nerwowym oraz choroby demielinizacyjne.

Wskazania do wykonania rezonansu magnetycznego głowy

Z uwagi na bezpieczeństwo badania i jakoś uzyskiwanych obrazów, badanie głowy rezonansem magnetycznym wskazane jest w wielu stanach klinicznych. Należą do nich zwłaszcza choroby ośrodkowego układu nerwowego:

• tętniaki mózgu,
• wodogłowie,
• udary,
• guzy mózgu nowotworowe,
• stwardnienie rozsiane,
• wady rozwojowe,
• choroby nerwów.

Wskazaniem do badania rezonansu magnetycznego głowy są wszelkie objawy sugerujące patologię tego układu:

• silne zawroty głowy,
• bóle głowy,
• omdlenia,
• drgawki,
• zaburzenia widzenia o niejasnej przyczynie.

Rezonans głowy pozwala między innymi na dokładną lokalizację zmian, określenie ich rozległości i stosunku do otaczających tkanek. W przypadku nowotworów przydaje się do określenia stopnia ich zaawansowania, wspomaga planowanie operacji chirurgicznych w obrębie głowy, a w udarach pozwala stwierdzić ich rodzaj oraz oszacować rozległość uszkodzenia i czas od ich wystąpienia.

Podobnie jak w przypadku ośrodkowego układu nerwowego, MRI głowy stwarza możliwość precyzyjnej oceny pozostałych struktur w obrębie głowy (i szyi) i wykorzystywane jest w diagnostyce zmian patologicznych w tym rejonie (np. wad anatomicznych, skutków urazów, guzów nowotworowych, zmian naczyniowych, itd.).

Zalecenia do wykonania rezonansu magnetycznego głowy z kontrastem

Podanie środka cieniującego jest uzasadnione w sytuacji, kiedy podstawowe badanie mózgowia nie dało jednoznacznego wyniku. Najpopularniejsze środki kontrastowe bazują na pierwiastku o nazwie gadolin (III) i są to tzw. GBCA (ang. gadolin-based contrast agent).

Najnowsze badania sugerują, że lepsze rezultaty można osiągnąć stosując środki cieniujące o budowie białkowej. Aminokwasy wchodzące w ich skład reagowałyby z gadolinem i zapewniały lepszą jakość obrazu oraz mniejszą toksyczność dla organizmu.

Przeciwwskazania do wykonania rezonansu magnetycznego głowy

Choć rezonans magnetyczny stanowi niezwykle dokładne badanie obrazowe, jego przeprowadzenie nie zawsze będzie rekomendowane. W niektórych przypadkach wręcz zakazuje się przeprowadzania MRI. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do badania jest obecność w ciele pacjenta metalowych przedmiotów, które mogą interferować z polem magnetycznym generowanym przez urządzenie.

Chodzi w szczególności o takie przedmioty, jak:

• płytki ortopedyczne,
• neurostymulatory,
• aparaty słuchowe,
• pompy insulinowe,
• ciała metaliczne w oku,
• rozruszniki serca.

Warto pamiętać, że najnowsze technologie konstrukcje rozruszników (kardiowerter-defibrylator ICD oraz stymulator resynchronizujący CRT) nie stanowią przeciwwskazania do badania. Niemniej jednak pacjent powinien poinformować lekarza wykonującego badanie rezonansu magnetycznego o obecności takiego urządzenia w ciele.

Względnym przeciwwskazaniem do badania MRI jest także ciąża (w szczególności I trymestr, choć niektóre źródła podają również II i III trymestr). Choć nie jest to równie ingerencyjne badanie co RTG (mamy do czynienia z promieniowaniem elektromagnetycznym, a nie jonizującym), zaleca się unikanie tego rodzaju interwencji, chyba że jest to uzasadnione stanem zdrowia kobiety ciężarnej.

Jak przygotować się do rezonansu magnetycznego głowy? Jak wygląda badanie RM?

Jak przygotować się do badania rezonansem? Ze względu na konieczność umieszczenia w cylindrze rezonansu magnetycznego, jeśli pacjent cierpi na klaustrofobię (lęk przed ciasnymi pomieszczeniami), przed badaniem musi poinformować o tym lekarza. Mogą być w tym przypadku zastosowane środki uspokajające. Można też skorzystać z rezonansu półotwartego.

Przygotowania do rezonansu głowy nie wymagają zbyt wiele wysiłku ze strony pacjenta. Na badanie należy przyjść na czczo (przez minimum 3 godziny poprzedzające MR nie powinno się spożywać posiłków). Pacjent może pić wodę. Diagnostyka jest poprzedzona wypełnieniem ankiety zdrowotnej, dlatego do placówki warto przybyć z przynajmniej 25-30-minutowym wyprzedzeniem.

Do pomieszczenia, w którym wykonywany jest rezonans magnetyczny głowy, nie należy wnosić żadnych metalowych elementów, w szczególności kart płatniczych, telefonów komórkowych i zegarków. Podczas badania pacjent powinien pozostać nieruchomo. Ewentualne polecenia są wydawane przez interkom wbudowany w urządzenie.

Z podobnych względów należy przekazać fakt pracy w przemyśle metalurgicznym (ryzyko uszkodzenia oka w przypadku obecności opiłków żelaza w rogówce lub twardówce). Należy przedstawić lekarzowi całą osobistą dokumentację medyczną (zwłaszcza w przypadku obecności choroby nerek) oraz poinformować o ewentualnej ciąży (lub możliwości jej obecności).

Po zgłoszeniu się na badanie MRI pacjent proszony jest o położenie się na wznak na stole rezonansu magnetycznego. W przypadku badania MRI z kontrastem, przed badaniem zakładany jest wenflon i środek kontrastowy podawany jest dożylnie. Stół przesuwany jest tak, aby głowa pacjenta znajdowała się w odpowiednim miejscu wewnątrz cylindra rezonansu. Aby zapobiec mimowolnym ruchom głowy, może zostać użyte plastikowe zabezpieczenie. Po ustawieniu wymaganej pozycji personel opuszcza pomieszczenie. Komunikacja między pacjentem i osobami wykonującymi badanie możliwa jest przez cały okres badania dzięki systemowi mikrofonów i głośników oraz oknie między pomieszczeniem z rezonansem i pomieszczeniem dla personelu.

Jak długo trwa rezonans magnetyczny głowy?

Badanie trwa od 20 do 60 minut – w zależności od typu badania. Podczas wykonywania rezonansu magnetycznego głowy pacjent powinien leżeć nieruchomo, a diagnostyka jest przeprowadzana w zamkniętym pomieszczeniu.

Pracujący rezonans magnetyczny wydaje głośne dźwięki, które mogą być nieprzyjemne dla pacjenta – z tego względu może on dostać zatyczki do uszu lub słuchawki.

Po zakończonym badaniu rezonansu głowy można od razu powrócić do zwyczajnych czynności. W przypadku podania środków uspokajających przed badaniem, pacjent proszony jest o pozostanie na terenie placówki przez około 2 godziny.

Cena rezonansu magnetycznego

Rezonans głowy kosztuje około 650 zł. Jeżeli badanie uwzględnia podanie środka kontrastowego, będzie nieco droższe. Badanie można wykonać zarówno prywatnie, jak i bezpłatnie w ramach NFZ – na zlecenie lekarza kierującego. Wyniki rezonansu magnetycznego powinny być zinterpretowane przez profesjonalistę.

Za stosowaniem MRI przemawia wiele zalet tej technologii. Jest ona bezbolesna, nie powoduje reakcji alergicznych i może być stosowana u niemal każdego pacjenta. Jednocześnie pozwala na szybkie pozyskanie precyzyjnych wyników do dalszych badań.

współpraca: lek. Miłosz Turkowiak