Rezonans magnetyczny (badanie MRI) – co to jest, jak działa, kiedy się go wykonuje?

Co to jest rezonans magnetyczny?

Rezonans magnetyczny to nowoczesne, specjalistyczne, nieinwazyjne badanie obrazowe, służące do diagnostyki wielu zmian chorobowych występujących w organizmie człowieka. Obrazy uzyskane za pomocą rezonansu magnetycznego przedstawiają przekroje narządów wewnętrznych. Jest możliwe zaprezentowanie organów w każdej płaszczyźnie. Kiedy badanie wykonywane za pomocą tomografii komputerowej nie przynosi oczekiwanego rezultatu, warto jest się zdecydować na wykonanie rezonansu magnetycznego. Co można zbadać metodą rezonansu magnetycznego?

Rezonansem magnetycznym można przeprowadzić badanie całego ciała. Szczególnie wskazane do obrazowania tą metodą są tkanki, które są zasłonięte strukturą kostną. Do takich zalicza się: mózg z rdzeniem kręgowym (ośrodkowy układ nerwowy), serce, mięśnie, tkanka podskórna kończyny, stawy. Często oceniane są: jama brzuszna, miednica, drogi żółciowe, układ moczowy.

W porównaniu z innymi badaniami radiologicznymi, rezonans magnetyczny nie daje powikłań po badaniu. Jest na tyle bezpieczny, że można go stosować u kobiet w ciąży, stan ten jednak należy zgłosić przed badaniem.

W zamian za to, to dokładne badanie obrazowe jest dosyć drogie. W zależności od tego, czy użyty jest kontrast w czasie badania i czy wykorzystuje się specjalne pierścienie od oceny stanu stawów, koszt badania sięga kilkuset złotych.

Jak działa rezonans magnetyczny?

Zasada działania rezonansu magnetycznego opiera się na wykorzystaniu pola magnetycznego o dużym natężeniu. Należy wiedzieć, że organizm człowieka (zresztą jak wszystkie otaczające nas rzeczy) składa się z atomów mających zdolności magnetyczne.

Po umieszczeniu pacjenta w specjalnym elektromagnesie w kształcie tunelu, w jego organizmie pogrupowane zostają cząsteczki. Jądra atomów są ułożone równolegle do wytworzonego pola magnetycznego. Następnie są wysyłane fale o częstotliwości radiowej, które docierają do tkanek pacjenta wywołując w nich podobne fale radiowe. Te fale radiowe zwrotnie obierane są przez aparat. Wysyłane sygnały są wzmacniane przez odbiornik, a następnie obrabiane i analizowane przez specjalny komputer, który prezentuje obrazy narządów wewnętrznych na monitorze. Powstanie obrazu jest związane z zastosowaniem skomplikowanych obliczeń komputerowych. Aby uzyskać obraz na innej płaszczyźnie, należy zmienić tok obliczeń.

Czytaj również: Naczyniak kręgosłupa: rodzaje i leczenie

Aby poprawić jakość obrazów oraz zwiększyć wiarygodność badania, stosuje się środek kontrastujący (kontrast podawany dożylnie). Najczęściej stosowanym i dobrze tolerowanym przez pacjentów jest pierwiastek o zdolnościach paramagnetycznych – gadolin. Środki kontrastujące w badaniu RM są bezpieczne i w postaci niezmienionej są całkowicie wydalane przez nerki. Nie wchodzą w reakcje z lekami, nie wywołują alergii. Przeciwwskazaniami do podania środków kontrastujących są: ciąża, karmienie piersią oraz upośledzona czynność nerek, potwierdzona niskim GFR poniżej 30 ml/min.

Kontakt z pacjentem jest zachowany poprzez zastosowanie specjalnego sprzętu do komunikacji. Dzięki temu zapewniony jest stały kontakt pacjenta z osobą wykonującą badanie. Bywa że u niektórych pacjentów w czasie badania konieczne jest wykonanie znieczulenia ogólnego (małe dzieci, osoby upośledzone umysłowo). Wynika to z tego, że w czasie badania należy bezwzględnie unikać wykonywania jakichkolwiek ruchów.

Kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny?

Badanie MRI jest to badanie wysokospecjalistyczne, dlatego wskazań do wykonania rezonansu magnetycznego jest wiele. Jak wspomniano powyżej, rezonans magnetyczny można zastosować do badania każdej partii ciała. Badanie rezonansu wskazane jest w przebiegu diagnostyki niemal wszystkich układów.

Rezonans magnetyczny układu nerwowego:

• diagnostyka chorób związanych z ośrodkowym układem nerwowym:
  • choroby demielinizacyjne – stwardnienie rozsiane,
  • choroby otępienne – choroba Alzheimera,
  • ocena narządów wewnątrzczaszkowych – oczodół, przysadka, rdzeń przedłużony, most,
  • diagnostyka udarów mózgu,
  • mózg i rdzeń kręgowy w poszukiwaniu zmian nowotworowych,
  • pojawienie się przepuklin w kręgosłupie związanych z odcinkiem szyjnym i piersiowym kręgosłupa,
  • zmiany popromiennym w OUN,
  • zaburzenia neurologiczne o nieustalonej etiologii;
• badanie obrazowe klatki piersiowej, śródpiersia:
  • choroby dużych naczyń,
  • guzy płuc naciekające ścianę klatki piersiowej.
  • guzy zlokalizowane w sercu;
• badania obrazowe jamy brzusznej. W badaniu ocenia się narządy:
  • wątroba – badanie RM dobrze obrazuje: torbiele, naczyniaki, ogniskowy przerost guzkowy wątroby, a także stłuszczenie wątroby,
  • śledziona,
  • trzustka,
  • nerki,
  • nieinwazyjne badanie dróg żółciowych oraz przewodu trzustkowego (cholangiopankreatografii MR - MRCP). Ta metoda jest szczególnie istotna w ocenie kamicy przewodowej;
• badanie obrazowe miednicy mniejszej. W przebiegu badania jest możliwa ocena:
  • gruczołu krokowego u mężczyzny,
  • trzonu i szyjki macicy u kobiet – podejrzenie choroby nowotworowej tych narządów,
  • zmian występujących w jajnikach i jajowodach, różnicowanie torbieli oraz zmian nowotworowych,
  • wykrywanie endometriozy;
• badanie układu kostnego:
  • stłuczenia, obrzęki struktur kostnych,
  • ocena szpiku kostnego,
  • złamania podchrzęstne,
  • ocena dużych stawów – np. biodrowe, kolanowe (rezonans magnetyczny stawów),
  • ocena małych stawów – np. stawy rąk i stóp,
  • obecność płynu w jamie stawowej,
  • ocena ścięgien i więzadeł,
  • ocena łąkotek,
  • ocena zmian zwyrodnieniowych, przeciążeniowych oraz martwiczych stawów.

Jakie są przeciwwskazania do badania rezonansem magnetycznym?

Rezonans magnetyczny wykorzystuje bardzo silne pole magnetyczne, dlatego pacjenci, którzy mają wszczepiony rozrusznik serca bezwzględnie nie powinni być poddawani temu badaniu. Pole magnetyczne negatywnie wpływa na działanie rozrusznika – może dojść do zaburzeń rytmu, a w konsekwencji do zatrzymania akcji serca.

Ponadto RM względnie przeciwwskazany jest u pacjentów:

• posiadających metalowe protezy – w szczególnych wypadkach, można wtedy wykonać badanie, ale należy skonsultować się z lekarzem;
• z endoprotezami stawów, zespoleniami kości z użyciem metalowych śrub i płytek, zastawkami serca oraz metalowymi klipsami naczyniowymi – z wyjątkiem przypadków, kiedy po konsultacji z lekarzem jest zgoda na przeprowadzenie badania;
• cierpiących na klaustrofobię;
• po przebytej ostatnio operacji – z wyjątkiem pilnych przypadków;
• z podejrzeniem obecności metalowego ciała obcego (np. metolowe opiłki) – powinni być oni poddawani badaniu ze szczególną ostrożnością.

Nie należy zakładać, że każdy nawet najmniejszy element metalowy, który został umieszczony w ciele przez chirurga jest przeciwwskazaniem do badania MRI. To czy badanie może zostać wykonane, czy tez nie zależy od wielkości implantu, stopu z jakiego został wykonany oraz od tego w jakiej odległości znajduje się od badanej częsci ciała. Decyzję zawsze podejmuje lekarz radiolog.

Jak przygotować się do badania rezonansem?

Na badanie rezonansem magnetycznym należy zgłosić się na czczo. Zaleca się powstrzymanie od spożywanych pokarmów stałych na co najmniej 6 godzin przed badaniem. Jeżeli będzie takie zalecenie lekarza, przed badaniem jamy brzusznej należy zastosować leki hamujące perystaltykę jelit.

Jeżeli jest wskazanie do wykonania badania z znieczuleniu ogólnym, to należy je wykonać w pracowniach wyposażonych w sprzęt, który może pracować w polu magnetycznym.

Nie ma potrzeby, aby pacjent rozbierał się do badania. Natomiast ważne jest, aby przed wejściem do pomieszczenia, w którym wykonywany będzie rezonans magnetyczny, nie wnosić metolowych rzeczy. Przed wejściem należy zdjąć: kolczyki, naszyjniki, zegarek, klucze, breloczki. Nie jest również wskazane wchodzić na salę z kartami magnetycznymi, telefonami komórkowymi. Jeżeli jest taka możliwość, należy wyjąć wszystkie metalowe protezy. Należy pozbyć się również makijażu, gdyż może zawierać on drobinki metalu.

Pacjent proszony jest o położenie się na specjalnej leżance, z którą wjedzie do tunelu aparatury wykonującej rezonans magnetyczny. Ze względu na ciasnotę wewnątrz urządzenia, badanie to może być znacznie utrudnione u osób z klaustrofobią. Jest jednak możliwe wykonanie badania w rezonansie półotwartym, bądź podanie przed badaniem środka uspokajającego. U dzieci, jak wspomnieliśmy wyżej, rezonans można przeprowadzić w znieczuleniu ogólnym.

W tubie urządzenia należy ułożyć się wygodnie, aby podczas badania nie poruszać się. Cały czas należy pozostać w jednej pozycji – wtedy badanie zostanie czytelnie przeprowadzone.

Podczas badania może być obecny dokuczliwy hałas. Dlatego w celu ochrony narządu słuchu pacjenta można zastosować specjalne słuchawki lub stoper do uszu. Podczas badania pacjent powinien mieć zamknięte oczy.