Stłuszczenie wątroby – przyczyny, objawy i leczenie stłuszczonej wątroby

Co to jest stłuszczenie wątroby?

Stłuszczenie wątroby jest chorobą przewlekłą. Polega ona na gromadzeniu się tłuszczu w komórkach wątroby (hepatocytach), co prowadzi do zaburzeń funkcji narządu i wystąpienia określonych objawów. W języku potocznym określenie to funkcjonuje w odniesieniu do niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (angl. non alkoholic fatty liver disease – NAFLD). W oparciu o badanie tkanek wątrobowych, pobranych np. w czasie biopsji, NAFDL dzieli się na niealkoholowe stłuszczenie wątroby (nonalcoholic fatty liver – NAFL) oraz niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (nonalcoholic steatohepatitis – NASH).

Na NASH częściej zapadają mężczyźni niż kobiety. W wielu przypadkach choroba występuje u osób otyłych lub z nadwagą. U wielu pacjentów z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby nie rozwijają się poważne schorzenia narządu, jednakże osoby te mają zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca czy udar. U pacjentów otyłych leczenie otłuszczonej wątroby polega głównie na zmniejszeniu masy ciała za pomocą diety i regularnych ćwiczeń.

Natomiast u nadużywających alkoholu w ponad 30 proc. przypadków rozwija się alkoholowe stłuszczenie wątroby, które wiąże się poważnym ryzykiem uszkodzenia wątroby, a w dalszej konsekwencji – zagrażającej życiu marskości wątroby.

Zespół metaboliczny – przyczyna stłuszczenia wątroby

Najczęstszą przyczyną otłuszczenia wątroby jest tzw. zespół metaboliczny, określany także jako zespół X. W jego przebiegu obserwuje się:

• otyłość brzuszna (u kobiet stwierdza się ją, kiedy obwód talii przekracza 80 cm, u mężczyzn 94 cm);
• wzrost poziomu triglicerydów (powyżej 150 mg/d);
• spadek poziomu HDL, czyli tzw. dobrego cholesterolu (< 50 mg/dl w przypadku kobiet, <40 mg/dl w przypadku mężczyzn);
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi (skurczowe wyższe niż 130 mm/Hg lub rozkurczowe wyższe niż 85 mm/Hg);
• wzrost stężenie glukozy we krwi (na czczo poziom przekraczający 100 mg/dl).

Obecnie zespół metaboliczny, a jednocześnie zwiększone ryzyko otłuszczenia wątroby, stwierdza się nawet u 20 proc. Polaków.

Co jeszcze wywołuje otłuszczenie wątroby?

Wśród przyczyn stłuszczenia wątroby wyróżnia także się:

• zaburzenia przemiany materii,
• leki,
• toksyny,
• zakażenia.

W grupie zaburzeń przemiany materii, które mogą wywoływać problemy z wątrobą, zaliczamy otyłość, znaczną utratę masy ciała w wyniku operacji (np. leczenia otyłości), chorób lub głodzenia. Zwiększone ryzyko stłuszczenia wątroby występuje u osób z cukrzycą typu 2, natomiast nie obserwuje się wzrostu tego ryzyka u pacjentów chorujących na cukrzycę typu 1.

Wśród chorób powodujących zaburzenia przemiany materii i tym samym mogących wywołać objawy stłuszczenia wątroby wyróżniamy: celiakię, chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, raka trzustki, przewlekłe i ostre zapalenie trzustki, choroby nowotworowe przewodu pokarmowego, w których chory wymaga żywienia dożylnego, uwarunkowane genetycznie choroby, w wyniku których zaburzona jest przemiana tłuszczów w organizmie.

Stłuszczenie wątroby po lekach obserwuje się u pacjentów zażywających takie preparaty jak np. metotreksat, salicylany, amiodaron, diltiazem, glikokortykosteroidy, duże dawki witaminy A. Rzadziej wątroba jest stłuszczona po antybiotyku (np. tetracyklinie). Stłuszczenie wątroby obserwujemy także u osób cierpiących na zapalenie wątroby wywołane wirusami typu C i D.

Stłuszczenie wątroby – objawy

Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby zwykle nie daje objawów. Jednak u niektórych chorych może wystąpić:

• osłabienie,
• pogorszenie samopoczucia,
• dyskomfort w jamie brzusznej,
• ból w prawej górnej części brzucha (ból w prawym boku pod żebrami, czyli w miejscu, gdzie jest wątroba),
• powiększenie wątroby i śledziony (objawy te nie są obserwowane u dużego odsetka chorych).

Enzymy wątrobowe – ALT, AST, GGTP – badanie wątroby

Nie istnieje proste badanie na stłuszczenie wątroby, które umożliwiałoby szybkie zdiagnozowanie choroby. Rozpoznanie niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby stawia się na podstawie wyników badań laboratoryjnych oraz obrazowych.

W badaniach krwi nazywanych testami wątrobowymi stwierdza się wzrost stężenia AST, podobny wynik daje badanie ALT, czyli enzymów wątrobowych. Ponadto obserwuje się wzrost stężenia glukozy we krwi. podwyższenie poziomu cholesterolu i wysokie trójglicerydy. Może także wystąpić wzrost aktywności enzymu oznaczonego skrótem GGTP. Jeżeli wyniki testów wątrobowych wykazują nieprawidłowości, lekarz zazwyczaj wykonuje dodatkowe badania w celu ustalenia przyczyny odchyleń od normy, np. może zlecić badania na obecność zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C.

Wykonuje się także badanie USG jamy brzusznej, które wykazuje powiększenie wątroby.

Stłuszczenie wątroby – leczenie

Leczenie stłuszczenia wątroby opiera się na terapii choroby podstawowej, która spowodowała wystąpienie stłuszczenia. Przykładowo w przypadku chorych na cukrzycę leczenie chorej wątroby będzie opierało się na podawaniu leków obniżających poziom cukru we krwi. Jeżeli choroba powstała z powodu otyłości, zaleca się dietę i regularne ćwiczenia.

Chorym zaleca się zaprzestanie spożywania alkoholu. Nie jest on co prawda przyczyną otłuszczenia wątroby, ale nawet jego niewielkie ilości mogą spowodować pogorszenie stanu zdrowia osób, u których stłuszczenie się rozwinęło.

U chorych z niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby, u podłoża którego leży otyłość, cukrzyca typu 2, nadciśnienie i wysokie stężenie triglicerydów, istnieje wysokie ryzyko rozwoju marskości wątroby. Marskość wątroby polega na jej włóknieniu (włóknienie wątroby) i nieodwracalnych zmianach doprowadzających do poważnych zaburzeń w jej funkcjonowaniu.

Zioła i leki na wątrobę bez recepty – jakie wybrać?

Przydatne w zwalczaniu choroby wątroby są witaminy, które wykazują właściwości antyoksydacyjne, czyli witamina C i witamina E. Ważne są także fosfolipidy, które występują we wszystkich błonach komórkowych naszego organizmu. Podawane są w formie leków dostępnych bez recepty. Wspomagają one regenerację wątroby, usprawniają jej pracę. Zaleca się również preparaty produkowane na bazie ostropestu plamistego – rośliny, która wspiera regenerację starych i wytwarzanie nowych komórek wątroby. W owocach ostropestu zawarta jest sylimaryna, która wykazuje działanie przeciwutleniające, przez co zapobiega uszkadzaniu wątroby przez wolne rodniki.

Dobre efekty może ziół na wątrobę. Napary z mniszka lekarskiego i boldo uważane są za łagodzące problemy z wątrobą. Wśród innych roślin leczniczych, mających dobroczynny wpływ na wątrobę, należy wymienić:

• cykorię – wspomaga wydzielnicze funkcje narządu, bywa stosowana przy uszkodzeniu wątroby przez toksyny;
• karczochy – polecane przy niewydolności wątroby; wspomagają wydzielanie żółci, wpływają na obniżenie poziomu złego cholesterolu, wykazują działanie ochronne na komórki wątroby;
• ostrokrzew – zawiera związki o silnym działaniu przeciwutleniającym, usprawnia wydzielanie żółci.