FibroScan – nowoczesna diagnostyka wątroby

Co to jest FibroScan?

FibroScan to nazwa urządzenia przeznaczonego do oceny stopnia uszkodzenia wątroby metodą elastograficzną. Pierwszy raz został on wprowadzony na rynek medyczny w 2003 roku i cieszy się ogromną popularnością na całym świecie. Jego działanie opiera się na drganiach mechanicznych, generowanych przez specjalną głowicę, które rozchodzą się w wątrobie. Proces ten zachodzi w tkankach wątroby z różną prędkością, zależną od stopnia włóknienia wątroby. FibroScan mierzy prędkość rozchodzenia się fal mechanicznych i przesyła dane do komputera.

Jest ona porównywalna z badaniem histopatologicznym materiałów uzyskiwanych w trakcie biopsji wątroby – badanie to pozwala więc w niektórych przypadkach zastąpić inwazyjną biopsję wątroby.

Sprężystość wątroby – wyrażana w kPa – przeliczana jest następnie za pomocą specjalnego oprogramowania na skalę METAVIR – tę samą, która jest stosowana w biopsji wątroby. Najnowsze modele aparatów FibroScan pozwalają dodatkowo na ocenę ilościową stopnia stłuszczenia wątroby.

FibroScan – kiedy wykonać to badanie wątroby

Metody elastograficzne, takie jak FibroScan, z powodzeniem zastępują biopsję wątroby w przypadku, kiedy konieczna jest ocena zaawansowania zmian struktury wątroby, zwłaszcza spowodowanych przewlekłym stanem zapalnym o różnorodnej etiologii.

Wczesna, bezinwazyjna diagnostyka za pomocą FibroScanu pozwala na wdrożenie szybkiego, skutecznego leczenia. FibroScan wykonywany jest nie tylko w celach diagnostycznych, ale również w celu monitorowania rozwoju choroby, ponieważ może być wykonywany u jednego pacjenta wielokrotnie, w dowolnych odstępach czasu.

Wskazaniem do wykonania FibroScanu jest przede wszystkim podejrzenie:

• stłuszczenia wątroby,
• stłuszczeniowego zapalenia wątroby (NASH),
• alkoholowego uszkodzenia wątroby,
• autoimmunologicznego zapalenia wątroby.

Ponadto badanie wykonywane jest często u pacjentów po przeszczepie wątroby, a także jako jedno z badań przesiewowych u osób z grupy podwyższonego ryzyka zwłóknienia wątroby.

Badanie FibroScan – przygotowanie

FibroScan to badanie wątroby nieinwazyjne i bezbolesne, które nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Należy na nie stawić się jednak na czczo, minimum po 8-godzinnej przerwie od ostatniego posiłku. Na kilka dni przed badaniem należy także zrezygnować ze spożywania alkoholu i innych używek mogących wpływać na wynik.

Na badanie warto zabrać ze sobą dokumentację medyczną dotyczącą wątroby (m.in. wyniki badań laboratoryjnych), jak również wyniki poprzednich badań elastograficznych, jeżeli były wykonywane.

Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do wykonania badania? Praktycznie nie, choć w niektórych przypadkach warunki anatomiczne pacjenta (np. zaawansowane wodobrzusze lub otyłość brzuszna) mogą uniemożliwiać jego wykonanie. Badania nie wykonuje się również u kobiet w ciąży.

FibroScan – przebieg badania

Badanie FibroScanem to badanie szybkie – jego całkowity czas zwykle nie przekracza 15 minut, a sam aparat przypomina nieco klasyczny aparat do USG.

Wielkość głowicy dostosowuje się do rozmiarów pacjenta (u dzieci wykorzystywana jest mniejsza głowica niż u dorosłych). Choć samo badanie jest bezbolesne, w trakcie pacjent może odczuwać delikatne wibracje w miejscu, gdzie znajduje się głowica. Wyniki odbierane przez głowicę trafiają do komputera, gdzie są odpowiednio przetwarzane. By wynik był jak najbardziej wiarygodny, wykonywanych jest 10 jednorazowych pomiarów, z których następnie oblicza się wartość średnią.

Interpretacja wyników FibroScan

Choć pacjent otrzymuje wynik badania bezpośrednio po jego wykonaniu, powinien powstrzymać się od jego samodzielnej interpretacji i pozostawić ją lekarzowi specjaliście. W procesie diagnostycznym bierze się bowiem pod uwagę nie tylko wynik samego badania FibroScanem, ale również wyniki pozostałych badań, stan kliniczny pacjenta oraz choroby współtowarzyszące.

Najnowsze modele FibroScanu pozwalają nie tylko na ocenę stopnia zwłóknienia wątroby, ale również procentowy pomiar stłuszczenia wątroby. Stopień zwłóknienia wątroby przedstawiany jest w skali METAVIR, która prezentuje się następująco:

• 0 – brak włóknienia,
• 1 – łagodne włóknienie,
• 2 – umiarkowane włóknienie,
• 3 – zaawansowane włóknienie,
• 4 – zaawansowane włóknienie – marskość wątroby.

Jeżeli chodzi o aktualny pomiar sprężystości miąższu wątroby (w kPa), powinien on mieścić się w zakresie 2–6 kPa. Wyniki powyżej 6kPa świadczą o zwłóknieniu wątroby, przy czym im wyższy wynik (maksymalnie 75 kPa), tym bardziej zaawansowane włóknienie (często świadczące o marskości wątroby).

Na wyniku badania elastograficznego za pomocą FibroScanu może także pojawić się S. rate – jest to wskaźnik wskazujący na to, jaki procent pomiarów został wykonany prawidłowo. By badanie było istotne diagnostycznie, powinien on wynosić minimum 60%.

Wyniki pomiarów mogą zostać zaburzone przez takie czynniki, jak: otyłość, wodobrzusze, tkanka bliznowata w pobliżu wątroby, niedrożność dróg żółciowych.