Biopsja wątroby – wskazania, przebieg, jak wygląda, powikłania

Co to jest biopsja wątroby?

Biopsja wątroby jest badaniem, które polega na uzyskaniu od pacjenta wycinka miąższu wątroby przez powłoki skórne specjalną igłą biopsyjną. Lekarze wykonują biopsja celowaną, a więc pod kontrolą aparatu USG. Dzięki diagnostyce obrazowej można pobrać wycinek tkankowy z bardzo dużą dokładnością co do miejsca.

Jeżeli chodzi o technikę wykonania zabiegu, to wyróżnia się jego dwa rodzaje. Jest to biopsja gruboigłowa wątroby, biopsja aspiracyjna cienkoigłowa wątroby (BAC). Różnią się techniką pobrania, szerokością, długością igły. Tym samym każda z technik pozwala na pobranie innej objętości materiału i na penetrację różnej głębokości. O tym, którą zastosować, decyduje lekarz biorąc pod uwagę wskazania.

Badanie prowadzi się, aby uzyskać preparat do badania histopatologicznego podczas oceny mikroskopowej. Jego analiza prowadzi do rozróżnienia różnych stanów chorobowych oraz ustalenia rokowania. W odróżnieniu do biopsji, inne badania wątroby nie dają tylu szczegółowych informacji na temat zmian na poziomie komórkowych.

Jakie są wskazania do wykonania biopsji wątroby?

Częstymi chorobami wątroby są te powstałe w wyniku działania wirusów, procesów nowotworowych (rak wątroby i przerzuty), zatruć. Są także następstwem stłuszczenia i uszkodzenia hepatocytów przez alkohol i błędy dietetyczne. Wskazaniami do biopsji wątroby jest podejrzenie różnych chorób miąższu wątroby, których etiologii nie udało się ustalić przy pomocy innych metod diagnostycznych – obrazowych, wywiadu z pacjentem, badań krwi.

Metodę biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej wykorzystuje się w diagnostyce tzw. zmian ogniskowych, zwłaszcza litych czyli, np. guzów wątroby. Te widoczne są na USG i tomografie. BAC wątroby wykonuje się także do zbadania zbiorników płynowych takich jak torbiele czy ropnie.

Choroby wątroby, które są wskazaniami do wykonania biopsji wątroby:

• guzy wątroby, zmiany, które dotąd zaobserwowano na podstawie takich badań jak USG, tomografia czy rezonans magnetyczny, nakłucie wątroby pozwoli na rozpoznanie typu histologicznego (jaki rodzaj komórek znajduje się w guzie, np. rakowe);
• przestrzenie płynowe – torbiel, ropień, naczyniak;
• negatywne wyniki innych badań, tzw. markerów, mogących sugerować rozwój procesu nowotworowego, np. wzrost poziomu AFP (alfa fetoproteiny) i innych;
• powiększenie wątroby (hepatomegalia), której przyczyn nie można stwierdzić przy pomocy innych dostępnych badań;
• złe wyniki prób wątrobowych, które utrzymują się przez dłuższy czas;
• uszkodzenie toksyczne wątroby, np. na skutek zatrucia grzybami;
• marskość wątroby (zwłóknienie wątroby) o nieznanej etiologii lub jego kontrola w przypadku dokonanego już rozpoznania;
• podejrzenie chorób ziarniniakowych wątroby (sarkoidoza, gruźlica, choroby pasożytnicze),
• podejrzenie ostrego wirusowego zapalenia wątroby,
• kontrola u osób z aktywnym zapaleniem wątroby bez względu na przyczynę,
• żółtaczka o nieznanej przyczynie,
• czynnościowe hiperbilirubinemie,
• monitorowanie efektywności leczenia niektórych chorób wątroby,
• diagnostyka biochemiczna cech uszkodzenia wątroby, których przyczyny nie udało się ustalić za pomocą badań serologicznych.

Jak się przygotować? Jaki lekarz kieruje na badanie?

Skierowanie na biopsję wątroby wystawia najczęściej specjalista – gastrolog, hepatolog (lekarz od wątroby), chirurg, onkolog. Biopsja poprzedzona jest diagnostyką obrazową, najczęściej wykonaniem ultrasonografii.

W ramach przygotowania do biopsji, pacjent powinien być na czczo. Przed zabiegiem konieczne może okazać się odstawienie niektórych leków – przeciwpłytkowych, heparyny.

Jak przebiega biopsja wątroby?

Przed wykonaniem biopsji wątroby lekarz zobligowany jest poinformować pacjenta o korzyściach płynących z badania, ewentualnych powikłaniach oraz uzyskać jego zgodę na zabieg. Do badania pacjenta układa się w pozycji leżącej na plecach. Początkowo lokalizuje się stłumienie wątroby prowadząc opukiwanie prawej strony ciała pacjenta w okolicy łuku żebrowego prawego. Igłę naprowadza się przy pomocy USG.

Zlokalizowane miejsce, gdzie potencjalnie znajduje się wątroba należy dokładnie odkazić, a następnie znieczulić miejscowo – najczęściej przy pomocy lignokainy (u dzieci może być niezbędne wykonanie znieczulenia ogólnego). Następnie wprowadza się igłę biopsyjną. Dołączoną do zestawu strzykawką wywołuje się podciśnienie i uzyskuje się fragment miąższu wątroby, który przeznaczy się do analizy (biopsja gruboigłowa wątroby). Po zakończonym zabiegu należy założyć w miejsce pobrania jałowy opatrunek.

Próbkę umieszcza się w specjalnym opisanym pojemniku i przesyła się do laboratorium. Ile trwa badanie? Czas trwania zabiegu to ok. 20 min.

Po biopsji wątroby – szpital, zwolnienie?

Biopsję wątroby wykonuje się w czasie krótkiego pobytu w szpitalu, najczęściej trwa ono 2–3 dni. Jeżeli nie ma krwawienia i innych powikłań, po tym okresie pacjent zwalniany jest do domu. Po zabiegu należy ograniczyć wysiłek fizyczny i powstrzymać się z przyjmowaniem leków przeciwzakrzepowych.

Zwolnienie lekarskie wystawiane jest na okres tygodnia do dwóch.

Powikłania po biopsji wątroby

Po zabiegu biopsji wątroby mogą wystąpić następujące powikłania. Częste to:

• ból brzucha w prawym, górnym kwadrancie, (ból z prawej strony pod żebrami) lub ból prawego barku,
• mały krwiak śródwątrobowy lub podtorebkowy,
• hipotensja związana z reakcja wazowagalną.

Rzadkimi powikłaniami po biopsji wątroby jest:

• krwawienia (do jamy opłucnej, jamy otrzewnej),
• duży krwiak wewnątrzwątrobowy,
• odma opłucnowa i podskórna,
• sepsa, wstrząs septyczny,
• nakłucie sąsiednich narządów,
• zapalenie otrzewnej,
• podrażnienie okostnej żeber lub nerwów podżebrowych,
• ropień przedprzeponowy,
• wewnątrzwątrobowa przetoka żylno-tętnicza.

Biopsja wątroby – wyniki

Na wynik badania oczekuje się kilka dni. Pobrana płytka z próbką tkanek wędruje do histopatologa, który ogląda preparat pod mikroskopem. To badanie powala wykluczyć raka wątroby.

Do oceny zmian histopatologicznych stosuje się specjalne skale – Scheuera, METAVIR, Ishaka, Knodella. Przyznane na ich podstawie punkty pozwalają opisać stopień włóknienia, obszar martwicy.

Czytaj również: Krwiak opłucnej – co to? Przyczyny, objawy, badania, powikłania, leczenie