Naczyniak wątroby – przyczyny, objawy, leczenie naczyniaka na wątrobie

Co to jest naczyniak krwionośny wątroby i jak powstaje?

Naczyniak wątroby należy do grupy łagodnych nowotworów wątroby. Jest zmianą naczyniową (tak zwana malformacja naczyniowa), zbudowany z prawidłowych naczyń krwionośnych żylnych, które występują w całym organizmie. Naczyniak zwykle (ale nie zawsze) lokalizuje się punktowo w miąższu wątroby i może występować zarówno jako zmiana pojedyncza (80 proc. przypadków), jak i mnoga (naczyniaki na wątrobie w kilku miejscach).

Naczyniaki wątroby zwykle mają niewielkie rozmiary – średnica naczyniaka wątroby zazwyczaj nie przekracza 3 cm. Ale wyjątkowo rzadko, w wyniku poszerzania jam naczyniowych, mogą osiągać rozmiary nawet powyżej 10 cm średnicy. Wtedy mówimy o naczyniakach olbrzymich, dających szereg objawów, w tym dolegliwości bólowe.

Słysząc taką diagnozę, pacjenci często zastanawiają się, czy naczyniak wątroby jest groźny, czy może być złośliwy. Nowotworzenie, czyli powstawanie czegoś nowego może być w organizmie człowieka zarówno procesem dobrym, jak i złym. Nie należy się zawsze obawiać słowa 'nowotwór', gdyż może mieć on łagodny charakter. Tak jak w naczyniaku na wątrobie, jest to proces tworzenia prawidłowych tkanek w określonych miejscach pod wpływem różnych czynników.

Sama grupa naczyniaków jako nowotworów jest bardzo szeroka, w jej skład wchodzą wspomniane naczyniaki krwionośne, limfatyczne, ale również bardzo groźne mięsaki naczyniowe (angiosarcoma). Naczyniaki krwionośne charakteryzują się skupiskiem zdrowych naczyń krwionośnych, które nie mogą się już zmienić, a co za tym idzie zezłośliwieć. Dlatego naczyniak krwionośny wątroby nigdy nie powoduje przerzutów do innych narządów. Reasumując – naczyniak to nie rak.

Naczyniak na wątrobie – przyczyny powstawania

Częstym problemem są naczyniaki u dzieci związane z nieprawidłowościami podczas rozwoju płodowego. Jednakże w znakomitej części przypadków naczyniaki zanikają podczas dorastania. Sytuacja ta dotyczy sporej części naczyniaków występujących na skórze.

Naczyniak wątroby powstaje w skutek nieprawidłowego namnażania komórek sieci naczyń. Pojawia się jako wyraz zmian zachodzących podczas naszego życia, na które składa się wiele czynników, takich jak styl życia, używki, stan odżywienia, stres, czynniki środowiska, narażenie na substancje szkodliwe oraz wiele innych. Z tego powodu nie ma udokumentowanej jednoznacznej przyczyny naczyniaków wątroby. Częściej występują one u kobiet niż u mężczyzn (stosunek 4:1). Mogą się pojawić w każdym wieku, jednak u dzieci są rzadkością.

Objawy naczyniaka wątroby

Objawy naczyniaka wątroby występują bardzo rzadko. Większość przypadków przebiega bezobjawowo i może pozostać niewykryta przez całe życie. Jednakże czasem pojawiają się objawy kliniczne związane z wielkością nowotworu. Duży naczyniak wątroby przekraczający kilka centymetrów (> 5 cm) powoduje zwiększenie objętości i w konsekwencji prowadzi do rozciągnięcia torebki wątroby, która jest bardzo silnie unerwiona.

Dlatego w przypadku dużych naczyniaków wątroby pojawiają się przykre i długotrwałe silne dolegliwości bólowe wątroby charakteryzujące się tępym, gniotącym bólem pod prawym łukiem żebrowym. Czasami dochodzi do zmian w obrębie naczyniaka (wapnienie, zakrzepica) wynikających z bardzo wolnego przepływu krwi w obrębie naczyniaka, które mogą objawiać się stanami podgorączkowymi.

W ekstremalnych przypadkach duży naczyniak wątroby doprowadza do ucisku narządów jamy brzusznej sąsiadujących z wątrobą. Ponadto może dojść do pęknięcia naczyniaka i krwawienia do jamy otrzewnowej. Sytuacja ta jest niesłychanie rzadka, ale bardzo groźna i wymaga pilnej interwencji chirurgicznej.

Należy jednak pamiętać, że realnym zagrożeniem może być błahy uraz wątroby, który spowoduje nagłe pęknięcie nawet małego naczyniaka zlokalizowanego zaraz pod torebką wątroby.

Naczyniak krwionośny wątroby – jakie badania wykonać?

Rozpoznanie naczyniaka w wątrobie jest najczęściej przypadkowe, dochodzi do niego gdy przeprowadzane jest badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej, zlecone z powodu innych dolegliwości. Samo badanie ultrasonograficzne wątroby wstępnie pozwala ustalić obecność naczyniaka krwionośnego wątroby, opisując jego łagodny oraz niebudzący podejrzeń charakter. Jest to zmiana najczęściej o średnicy < 5 cm, o kształcie owalnym, hiperechogeniczna oraz dobrze odgraniczona od otaczającego ją miąższu wątroby. Nie wykrywa się również sygnału w badaniu doplerowskim (zmodyfikowane badanie USG), gdyż przepływ krwi w naczyniaku jest bardzo wolny. Czasami zmiana może mieć niejednorodną echostrukturę, sugerującą obecność wapnienia bądź zakrzepicy w obrębie naczyniaka.

Dla jednoznacznego potwierdzenia i rozpoznania czy to naczyniak wątroby, wymagane jest badanie tomografii komputerowej (TK). W przypadkach wątpliwych rozważane jest również badanie w specjalistycznych ośrodkach za pomocą rezonansu magnetycznego (MR) lub scyntygrafii z użyciem krwinek czerwonych znakowanych izotopem technetu (metoda o dużej swoistości).

Leczenie naczyniaka wątroby – czy naczyniak może się wchłonąć?

W większości przypadków leczenie naczyniaka na wątrobie nie jest konieczne. Należy obserwować czy i jak szybko rośnie. Naczyniak wątroby leczy się jedynie poprzez zabieg chirurgiczny z usunięciem zmiany, ale do zabiegu operacyjnego są bardzo ścisłe wskazania:

• naczyniaki o średnicy > 10 cm,
• gorączka u chorych z dużym naczyniakiem oraz objawy bólowe i uciskowe, które mogą grozić pęknięciem zmiany,
• wątpliwości diagnostyczne (niejednoznaczny obraz w badaniach obrazowych),
• bardzo szybkie powiększanie się naczyniaka,
• koagulopatia (bardzo rzadko).

Czasami, jeśli niemożliwe jest wykonanie operacji naczyniaka wątroby ze względu na przeciwwskazania, wykonuje się zabieg przezskórny. Polega on na podaniu klejów tkankowych bezpośrednio do naczyniaka, powodując zamknięcie dopływu krwi do naczyń guza. Alternatywnie rozważana jest jeszcze radioterapia. Naczyniak wątroby może się wchłonąć, jednak regresja nie jest całkowita.

Pacjenci niewymagający leczenia operacyjnego powinni być pod stałą opieką specjalistycznej poradni gastroenterologicznej oraz mieć wykonywane kontrolne badanie USG jamy brzusznej raz na 12 miesięcy.

Niektórzy pacjenci poszukują domowych sposobów na naczyniaka wątroby – leczenie ziołami nie jest jednak skuteczne. Można przyjmować suplementy w celu regeneracji wątroby, jednak zioła, herbatki i tabletki bez recepty okażą się nieskuteczne.

Naczyniak na wątrobie – powikłania

Łagodny nowotwór wątroby jakim jest naczyniak daje rzadko poważne powikłania. Jedynym bardzo groźnym powikłaniem jest pęknięcie naczyniaka na wątrobie i w następstwie krwotok do jamy otrzewnowej. Dotyczy to jedynie bardzo wąskiej grupy pacjentów ze zmianami o średnicy > 10 cm. Wymagana jest wtedy pilna operacja chirurgiczna z opanowaniem krwawienia, a następnie usunięcie zmiany (jeśli jest to możliwe).

Objawami sugerującymi pęknięcie naczyniaka są silny, narastający ból, który nie mija mimo przyjęcia środków przeciwbólowych, gorączka, zaburzenia świadomości, zlewne poty, bladość skóry. Należy wtedy niezwłocznie zadzwonić na pogotowie ratunkowe.

Krwionośne naczyniaki na wątrobie są zmianami łagodnymi oraz bezobjawowymi i takie pozostają podczas naszego życia. Zmiany te bardzo często wykrywane są przypadkowo w badaniach obrazowych. Objawy, jeśli już występują, obejmują ból i gniecenie pod prawym łukiem żebrowym. Jeżeli wykryto naczyniaka wątroby, to najprawdopodobniej pacjent nie będzie wymagał leczenia, ale powinien mieć wykonane kontrolne badanie USG wątroby raz do roku.

Alkohol i dieta przy naczyniaku wątroby

Naturalne leczenie naczyniaka wątroby ziołami nie jest możliwe, jednak terapię można wspierać odpowiednią dietą. Przy naczyniaku wątroby warto przestrzegać zasad diety wątrobowej – ograniczającej produkty tłuste, ciężkostrawne i smażone. Aby zbytnio nie obciążać narządu, zaleca się regularne spożywanie niewielkich objętościowo posiłków i unikanie jedzenia na 3 godziny przed snem. Wartość kaloryczna jadłospisu nie powinna przekraczać dziennego zapotrzebowania energetycznego odpowiedniego dla wieku i płci. Należy ograniczyć sól, ostre przyprawy, mocną kawę czy herbatę.

Szczególne restrykcje dotyczą spożywania alkoholu. Przy naczyniaku wątroby, podobnie jak przy innego typu problemach z wątrobą, zaleca się ograniczenie napojów wysokoprocetowych do minimum. Etanol spożywany w nadmiernych ilościach prowadzi do uszkodzenia hepatocytów i upośledzenia zdolności ich regeneracji. Przy zdiagnozowanym naczyniaku wątroby, alkohol powinny odstawić szczególnie kobiety, ponieważ w ich przypadku odporność wątroby na jego działanie jest ponad pięciokrotnie niższa niż ma to miejsce w przypadku mężczyzn.