Torbiele wątroby – przyczyny, objawy, badania, leczenie

Czym są torbiele na wątrobie?

Torbiele wątroby są dość rzadko występującymi zmianami i zazwyczaj wykrywane są przypadkowo podczas badań obrazowych jamy brzusznej. Większość torbieli na wątrobie nie powoduje dolegliwości, które zmuszałyby pacjenta do zasięgnięcia porady lekarskiej. Objawy pojawiają się, gdy torbiel osiąga znaczne rozmiary lub gdy ze względu na umiejscowienie uciska na inne struktury.

Torbiel na wątrobie to zazwyczaj schorzenie łagodne, które nie stanowi zagrożenia dla zdrowia pacjenta. Może być jednak spowodowana zakażeniem pasożytniczym bądź nowotworem i wtedy wymaga specjalistycznego postępowania.

Przyczyny powstawania torbieli wątroby

Najczęstszym typem torbieli zlokalizowanych w obrębie wątroby są zmiany wrodzone. U pacjentów dorosłych zazwyczaj są to ogniska pojedyncze, natomiast wielotorbielowatość wątroby w większości przypadków związana jest z równoczesnym występowaniem licznych torbieli także w nerkach. Wśród przyczyn rozwoju torbieli wątroby wymienić należy:

• zmiany wrodzone – najczęściej powstające wskutek zaburzeń rozwoju przewodzików żółciowych w życiu płodowym,
• uwarunkowania genetyczne będące przyczyną rozwoju wielotorbielowatości wątroby i nerek,
• tępe urazy brzucha przyczyniające się do rozwoju torbieli pourazowych,
• nowotwory wątroby, zwłaszcza pierwotne oraz przerzuty do wątroby,
• zakażenia pasożytami, szczególnie tasiemcem bąblowcowym,
• schorzenia wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych.

Obraz kliniczny, proces diagnostyczny oraz postępowanie z pacjentem z torbielą na wątrobie zależy w głównej mierze od przyczyny pojawienia się torbieli, dlatego ważne jest jej ustalenie na wczesnym etapie leczenia.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Rodzaje torbieli wątroby

Pojedyncza torbiel wrodzona wątroby jest zmianą, której wielkość może być bardzo różna. Występują ogniska od niedużej średnicy aż po rozległość znacznych rozmiarów, zazwyczaj jednak nie przekraczają 10 cm. Otoczone są cienkościenną torebką, a wnętrze wypełnia jasny lub rzadziej brązowawy płyn. Cechą charakterystyczną torbielowatości wątroby jest znaczna liczba zmian, które powiększają się wraz z wiekiem pacjenta.

W wyniku tępych urazów brzucha powstają torbiele pourazowe zawierające najczęściej krew, żółć lub tkanki martwicze. Ze względu na ich budowę nazywa się je torbielami rzekomymi wątroby.

Bardzo rzadko przyczyną powstawania torbieli na wątrobie jest nowotwór. W obrębie torbieli może rozwinąć się torbielogruczolak (nowotwór łagodny) lub torbielogruczolakorak (nowotwór złośliwy). Oba schorzenia dotyczą najczęściej kobiet w średnim wieku. Zazwyczaj ich wypełnienie stanowi płyn śluzowaty. Duże, zawierające kilka litrów płynu torbiele rozwijają się wskutek zakażenia tasiemcem bąblowcowym, najczęściej Echinococcus granulosus. Charakterystyczne dla zmian wywołanych tym pasożytem są zwapnienia torebki torbieli, które często widoczne są w badaniu rentgenowskim.

Torbiel na wątrobie – jakie daje objawy?

Torbiele wątroby dają objawy dopiero wtedy, gdy osiągną znaczne rozmiary.

• Duże lub liczne zmiany powodują zazwyczaj uczucie ucisku lub pełności w nadbrzuszu lub w dolnej części klatki piersiowej.
• Pacjent odczuwa dyskomfort, którego nieraz nie może zlokalizować.
• Mogą pojawić się wzdęcia oraz wymioty, jeśli uciśnięty został żołądek.
• Zmianom nowotworowym towarzyszą zazwyczaj objawy ogólne pod postacią braku apetytu, utraty masy ciała lub złego samopoczucia.
• Dla torbieli bąblowcowej znamienny jest świąd, który pojawia się w przebiegu zakażenia.

Istnieje ryzyko pęknięcia torbieli, której zawartość może wylać się do jamy otrzewnej. Związane jest to z wystąpieniem nagłego, ostrego bólu. Rozwinąć może się także wstrząs anafilaktyczny lub zapalenie otrzewnej.

Czytaj również: Zwłóknienie wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania, czy jest odwracalne?

Diagnostyka torbieli wątroby

W diagnostyce torbieli wątroby największą rolę odgrywają badania obrazowe. Torbiele wątroby uwidacznia się za pomocą badania ultrasonograficznego, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Są one pomocne także w ocenie lokalizacji, wielkości oraz struktury zmiany, co wpływa następnie na wybór sposobu leczenia.

Typowa torbiel wątroby uwidacznia się w ultrasonografii jako okrągły, gładkościenny zbiornik płynu. Gruba ściana zmiany, obecność zwapnień, przegród w świetle torbieli może sugerować występowanie torbieli bąblowcowej. W przypadku torbieli wrodzonej badania biochemiczne krwi są zwykle prawidłowe, oczywiście o ile u pacjenta nie występuje równocześnie inne schorzenie.

W diagnostyce torbieli wątroby w przebiegu zakażenia bąblowcem przydatne może być także badanie RTG klatki piersiowej, które uwidoczni uniesienie prawej kopuły przepony spowodowane dużymi rozmiarami zmiany. U niektórych pacjentów na przeglądowym zdjęciu jamy brzusznej widoczne są zwapnienia w ścianie torbieli. W tym przypadku badania biochemiczne także są niecharakterystyczne.

Z pomocą przychodzą natomiast badania serologiczne, które pozwalają wykryć przeciwciała przeciwbąblowcowe w surowicy pacjenta, co ułatwia ustalenie przyczyny występującej w wątrobie zmiany. Do potwierdzenia nowotworowego tła torbieli niezbędne jest badanie histopatologiczne.

Torbiele na wątrobie – leczenie

Terapia torbieli wątroby uzależniona jest od przyczyny powstania zmiany. Torbiele wrodzone wątroby o dużych rozmiarach, wywołujące objawy są wskazaniem do zabiegu operacyjnego. Najczęściej wycina się część ściany zmiany (tak zwana fenestracja), którą następnie poddaje się badaniu histopatologicznemu. Płyn wypełniający torbiel jest poddawany badaniu bakteriologicznemu.

W wielotorbielowatości wątroby przeprowadza się fenestrację największych torbieli w celu zmniejszenia objawów, w niektórych przypadkach konieczne jest wycięcie części miąższu wątroby. Bardzo rzadko konieczna jest transplantacja wątroby. Torbiele nowotworowe usuwane są wraz z częścią miąższu wątroby podczas operacji chirurgicznej. Wykrycie torbieli bąblowcowej, która nie daje objawów jest wskazaniem do szybkiego podjęcia leczenia, gdyż istnieje ryzyko, że zmiana może pęknąć. Zazwyczaj przeprowadza się wyłuszczenie torbieli lub wycięcie części wątroby. Rzadziej stosuje się nakłucie pod kontrolą USG i po opróżnieniu zawartości wstrzyknięcie do wnętrza zmiany stężonego alkoholu, który spowoduje jej zwłóknienie.