Badanie radiologiczne klatki piersiowej

Czym jest badanie radiologiczne klatki piersiowej?

Badanie radiologiczne klatki piersiowej jest to uwidocznienie na kliszy lub na ekranie monitora jej wnętrza za pomocą promieni rentgenowskich. Promienie, przechodząc przez ciało, ulegają pochłonięciu w stopniu zależnym od budowy tkanki – dlatego na zdjęciu inny kolor mają kości, metaliczne ciała obce, a inny tkanki miękkie. Cienie narządów często nakładają się na siebie, dlatego zazwyczaj wykonuje się dwa zdjęcia, prostopadłe do siebie, by wyeliminować błędy w interpretacji. Radiogram przeglądowy to dwa zdjęcia, jedno w tzw. projekcji PA (tylno – przedniej, łac. posterior-anterior), a drugie boczne lewe. Często pacjentom podawana jest do połknięcia zawiesina z kontrastem, by uwidocznić przełyk, a pośrednio umożliwić ocenę lewego przedsionka.

Radiogram warstwowy, czyli klasyczna tomografia polega na wykonaniu przez aparat rentgenowskich kilku zdjęć. Lampa rentgenowska znajduje się w ruchu, dzięki czemu cienie narządów nie nakładają się na siebie.

Fluoroskopia, zwana też prześwietleniem klatki piersiowej, umożliwia zarejestrowanie narządów podczas pracy, co pozwala na ocenę np. ruchomości przepony czy zastawek.

Na czym polega badanie radiologiczne klatki piersiowej?

Badanie radiologiczne w ocenie klatki piersiowej dzięki swej wszechstronności, jest zasadniczą metodą w diagnostyce wielu chorób m.in. układu sercowo-naczyniowego, oddechowego.

Badania klatki piersiowej w kardiologii

W kardiologii za pomocą radiogramu przeglądowego dokonuje się oceny sylwetki sercowo-naczyniowe, aorty i krążenia płucnego. Na zdjęciu można zmierzyć wielkość i objętość serca, używając specjalnych wskaźników. Kształt serca różni się w zależności od wieku, typu budowy ciała, pozycji, w jakiej wykonano zdjęcie, wdechu lub wydechu oraz masy ciała i treningu. Powiększone serce często jest objawem jego niewydolności, występuje także w innych organicznych chorobach serca oraz gdy w worku osierdziowym (błonie otaczającej serce) zbiera się, na skutek zapalenia, płyn. Małe serce jest charakterystyczne dla ogólnego wyniszczenia organizmu. Na kształt serca wpływają także inne narządy klatki piersiowej, jeśli powodują jego ucisk lub przemieszczenie. Zbadanie krążenia w naczyniach płucnych jest bardzo istotne, na jego podstawie można wiele wywnioskować o patologiach dziejących się w sercu i płucach. Nadciśnienie występujące w tętnicach płucnych powoduje, że na zdjęciu duże naczynia płucne są powiększone, a obwodowe, małe tętniczki, prawie niewidoczne. Jest to spowodowane chorobą płuc. Zastój w żyłach płucnych występuje, gdy krew nie może napłynąć z płuc do serca. Dzieje się tak, gdy schorzenia dotyczą lewej części serca. Powiększenie rysunku zarówno tętnic, jak i żył występuje w zwiększonym przepływie płucnym, gdy na skutek wady serca lub innych chorób do płuc dostaje się za dużo krwi. Za pomocą radiogramu można zobrazować także takie nieprawidłowości, jak tętniaki aorty oraz zwapnienia w sercu, szczególnie dotyczące zastawek.

Radiogramy warstwowe są bardzo rzadko wykonywane w kardiologii, natomiast we fluoroskopii można zobaczyć skurcz i rozkurcz serca, jego tętnienie, ruchomość zastawek oraz ruchomość ścian serca (np. po zawale, w celu oceny martwicy).

Choroby płuc

Radiogram przeglądowy klatki piersiowej, pomimo rozwoju o wiele bardziej zaawansowanych technik obrazowania, pozostał podstawowym badaniem w diagnostyce chorób płuc. Możliwe jest odwzorowanie powietrzności płuc i jej zaburzeń, zbiorników płynu, oraz cieni guzów. Niedodma, czyli brak powietrza w określonym rejonie płuca. Spowodowana jest albo uciśnięciem płuca z zewnątrz, albo niedrożnością oskrzeli doprowadzających powietrze. Pośrednio wskazuje więc na zaburzenia czynności układu oddechowego i konieczność dalszej diagnostyki. Innym ważnym objawem radiologicznym jest tzw. zagęszczenie pęcherzykowe. W płucach zbiera się substancja zastępująca powietrze, co zawsze jest objawem schorzenia. Istnieje wiele przyczyn takiego stanu, najczęstsze z nich to zapalenie płuc, powodujące zbieranie się zapalnego płynu w płucach, krwiak pourazowy, choroby ogólnoustrojowe. Choroby samego miąższu płuc również są dobrze widoczne na zdjęciu przeglądowym. Rysunek płuc, na zwykłym zdjęciu bardzo słabo widoczny, staje się wyraźny, pogrubiały, zmiany mogą występować też pod postacią nieregularnych struktur, guzków, pasm.

W radiologii pulmonologicznej niebagatelnym problemem jest występowanie tzw. cienia okrągłego. Jest to okrągła zmiana na zdjęciu, pojedyncza lub mnoga, wyraźnie odgraniczona od płuca. Świadczy o nowotworze, gruźlicy lub chorobie ziarniniakowej (np. sarkoidozie). Diagnostyka zmian w opłucnej (błonie pokrywającej płuca) również opiera się rentgenie przeglądowym. Najczęściej uwidaczniany jest płyn wypełniający jamę opłucną, pojawiający się w przebiegu chorób samych płuc i opłucnej, a także innych schorzeń ogólnoustrojowych. Radiogram warstwowy wykonuje się w celu oceny morfologii guza i powiększonych węzłów, ale obecnie w zasadzie wtedy, gdy tomografia komputerowa nie jest dostępna. Fluoroskopia zaś pozwala na zobrazowanie ruchomości przepony.

Radiogram przeglądowy pozwala na ujawnienie patologii, najczęściej guzów, usadowionych w śródpiersiu. Są to m.in. chłoniaki (do 20% wszystkich guzów śródpiersia), guzy grasicy, tarczycy, przerzuty nowotworowe.

Wskazania do badania radiologicznego klatki piersiowej

Nie sposób wymienić wszystkich chorób, w których radiogram klatki piersiowej jest niezbędny. Są to właściwie wszystkie schorzenia serca, płuc i otaczających je tkanek. Zbiorczo, wskazania do badania radiologicznego to:

• objawy kliniczne wskazujące na chorobę serca lub układu oddechowego,
• monitorowanie rozpoznanych zmian,
• ocena przed- i pooperacyjna,
• okresowe badania u chorób ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na choroby serca, płuc itp.,
• urazy klatki piersiowej.

Jak wygląda badanie radiologiczne klatki piersiowej?

Do badania nie obowiązują specjalne przygotowania. Należy zdjąć ubranie (także biustonosz) i metalowe ozdoby.

Badanie wykonuje się w pozycji stojącej. Istnieje możliwość wykonania badania na siedząco i leżąco, w przypadku ciężko chorych osób, ale wartość takiego badania znacząco spada. Największe znaczenie ma to w przypadku płynu, który układa się zgodnie z grawitacją, dlatego stała pozycja jest niezbędna do prawidłowej interpretacji zdjęcia. Inaczej też wygląda serce w pozycji leżącej, co może doprowadzić do pomyłek w ocenie.

Podczas badania należy unieść ręce do góry i zatrzymać na polecenie oddech na szczycie wdechu. Wskazówki co do pozycji ciała są dokładnie udzielane przez wykonującego badanie technika. Podczas radiogramu przeglądowego wykonywane są dwa zdjęcia i cała procedura trwa około 10 minut. Radiogram warstwowy polega na zrobieniu kilku dodatkowych zdjęć. Fluoroskopia trwa nieco dłużej. Pacjent często zmienia pozycję, w zależności od pożądanego obrazu uzyskiwanego na monitorze. Tu również personel instruuje pacjenta, jak ułożyć ciało do badania.

Przeciwwskazania do badania radiologicznego klatki piersiowej

• Ciąża.
• II połowa cyklu miesiączkowego (możliwość zapłodnienia).