USG wątroby – wskazania, przebieg i interpretacja wyników

Badania na wątrobę – które z nich warto wykonać?

Ultrasonograficzne badanie wątroby, będące składową USG jamy brzusznej, to obrazowe badanie wątroby, spełniające rolę pomocniczą w określaniu schorzeń o różnorodnej etiopatologii. Umożliwia określenie kształtu i wielkości narządu, oraz zmian morfologicznych miąższu, będących wyrazem zaburzeń funkcji detoksykacyjnych, syntetyzujących czy wydzielniczych wątroby. Warto mieć jednak na uwadze fakt, że USG wątroby to jeden z etapów procesu diagnostycznego, jego samodzielna interpretacja ma więc ograniczoną wartość diagnostyczną i powinna być podparta badaniami dodatkowymi.

Laboratoryjne badania na wątrobę, składające się na tzw. panel wątrobowy, będący doskonałym narzędziem przesiewowym i diagnostycznym, to: OB i morfologia, czas protrombinowy PT (INR), bilirubina całkowita, ASP – aminotransferaza asparaginianowa, ALT – aminotransferaza alaninowa, ALP – fosfataza zasadowa, GGTP – gammaglutamylotranspeptydaza, LDH – dehydrogenaza mleczanowa, cholinesteraza, CEA – antygen rakowo-płodowy, AFP – alfafetoproteina, antygeny i przeciwciała wirusowego zapalenia wątroby – HBsAg i anty- HCV oraz przeciwciała przeciwjądrowe ANA-1 (badanie w kierunku autoimmunizacyjnego zapalenia wątroby). Chorą wątrobę ostatecznie zdiagnozować można inwazyjnymi metodami, takimi jak biopsja czy laparoskopia.

Na czym polega USG wątroby? Kiedy wykonuje się badanie?

USG jamy brzusznej to badanie, które powinno być wykonywane kontrolnie co 2–3 lata oraz ze wskazań lekarskich. Ultraonografia wątroby, stanowiąca składową badania całej jamy brzusznej, pozwala diagnozować chorobę, monitorować i prognozować jej przebieg oraz ułatwia kwalifikację do grup ryzyka.

USG wątroby to badanie obrazowe pierwszego rzutu, wykonywane w przypadku: występowania niepokojących dolegliwości czy wątpliwego badania palpacyjnego, odchyleń w badaniach laboratoryjnych oraz przy obciążającym wywiadzie lekarskim. Pozwala rozpoznać takie stany jak stłuszczenie wątroby, zwłóknienie miąższu, ostre zapalenie, marskość czy zmiany ogniskowe (torbiele, gruczolaki czy nowotwory). Umożliwia także różnicowanie przyczyn zastoju żółci. Cała procedura jest całkowicie nieinwazyjna, bezbolesna i bezpieczna, a czas jej trwania nie przekracza zazwyczaj 30 minut.

Gwarancją właściwej jakości badań i minimalnego ryzyka pomyłek są Standardy badań ultrasonograficznych autorstwa Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego. Ile kosztuje USG wątroby? Obrazowe badania wątroby można wykonać w wielu wyspecjalizowanych placówkach, bezpłatnie – gdy pacjent dysponuje skierowaniem lekarskim, oraz w zakresie cenowym 80-–100 zł na życzenie pacjenta.

Jak przygotować się do USG jamy brzusznej?

Przygotowanie do USG jamy brzusznej należy rozpocząć w dniu poprzedzającym stosując lekkostrawną dietę i unikając picia napojów gazowanych. Należy zrezygnować też z jedzenia surowych owoców i warzyw oraz potraw wzdymających. Ostatni posiłek powinien być spożyty do godz. 19. W dniu badania nie należy pić kawy i palić papierosów. Do USG wątroby przystępuje się na czczo lub po lekkim posiłku spożytym co najmniej 5 godzin przed procedurą medyczną. Jedynym dozwolonym płynem jest woda niegazowana.

Jak przebiega badanie USG? Pacjent proszony jest o położenie się na plecach i odsłonięcie okolic brzucha. Na skórę nanoszony jest żel ułatwiający uzyskanie pełnego kontaktu głowicy aparatu ze skórą. Badający, przesuwając głowicą po skórze, otrzymuje kompleksowy obraz badanego narządu.

Jak interpretować wyniki badania wątroby?

Co może zdradzić chora wątroba podczas takiego badania? Oceniany jest kształt i wielkość całego narządu i poszczególnych płatów oraz echogeniczność tkanki. Fale akustyczne o wysokiej częstotliwości bezboleśnie wnikają do ciała pacjenta i rozchodzą się w tkankach, a ich różnorodny stopień odbicia warunkowany jest odmiennością anatomiczną narządu.

• W ostrym wirusowym zapaleniu wątroby najczęściej nie stwierdza się typowego obrazu ultrasonograficznego; niekiedy zauważalne jest powiększenie wątroby ze spadkiem jego echogeniczności i przebudową centralno-zrazikową miąższu (obraz gwieździstego nieba).
• Włóknienie wątroby, będące konsekwencją przewlekłych chorób wątroby, i zaburzające integralność funkcjonalno-anatomiczną narządu, ocenić można w badaniu elastografii; uśredniona wartość pomiarów twardości tkanki w pięciu różnych miejscach stanowi podstawę do określenia stopnia włóknienia i kontrolowania jego postępu.
• Stłuszczeniu wątroby towarzyszy wzrost echogeniczności na znacznych obszarach narządu i znaczne powiększenie wątroby; klasyfikacja stłuszczenia jako typu rozlanego lub ogniskowego zależy od lokalizacji depozytów trójglicerydów w miąższu, spowodowanych nadmiernym spożyciem alkoholu lub zaburzeniami metabolicznymi (cukrzyca, otyłość); jest to najczęstsza patologia miąższu rozpoznawana w badaniu USG wątroby.
• Marskość – schyłkowe stadium przewlekłych chorób wątroby, manifestuje się nierównym zarysem brzegów i powierzchni wątroby, z obecnością guzków regeneracyjnych oraz zmianami w strukturach naczyniowych i obecnością cech nadciśnienia wrotnego.
• Rak wątrobowokomórkowy – to najczęstszy i najbardziej złośliwy nowotwór wątroby, najczęściej będący konsekwencją marskości lub zakażeń wirusami hepatotropowymi; osoby z grupy ryzyka- nosiciele HBV oraz chorzy na aktywne wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C, powinni poddawać sie badaniu USG brzucha co 6 miesięcy; obraz dobrze odgraniczonej, homogennej struktury o średnicy większej niż 3 cm powinien skłonić do pogłębienia diagnostyki poprzez badanie wątroby tomografem lub rezonansem.

Interpretacji badania USG wątroby dokonuje wyłącznie doświadczony, wykwalifikowany personel medyczny.