Szczepionka WZW A – jak długo jest ważna, ile kosztuje, gdzie kupić, czy występują skutki uboczne?

Co to jest WZW A?

WZW A to inaczej żółtaczka pokarmowa albo wirusowe zapalenie wątroby typu A. Jest to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa Hepatitis A virus (HAV), który przenosi się drogą pokarmową lub na skutek bezpośrednich kontaktów z osobą zakażoną.

Nie bez powodu żółtaczkę pokarmową nazywa się „chorobą brudnych rąk”. Brak mycia rąk po wizycie w toalecie zwiększa ryzyko zachorowania na tę chorobę. Źródłem zakażenia WZW A jest także woda i pokarmy skażone wirusem, a nieco rzadziej przedmioty dotykane przez osobę chorą.

Narażone na zachorowanie są osoby w każdym przedziale wiekowym, ale najwięcej zakażeń odnotowuje się u małych dzieci, ludzi starszych i osób pracujących w zawodach związanych z żywnością, nieczystościami i w dużych skupiskach ludzi (np. w służbie zdrowia). Choć szczepienie WZW A nie jest obowiązkowe, a jedynie zalecane, to i tak ludzie ci powinni się zaszczepić. W niektórych miejscach pracy jest ono wymagane, a koszt szczepionki na żółtaczkę pokrywa pracodawca.

Przeczytaj: Szczepienie przeciw polio – zwykłe czy skojarzone?

Wirus zapalenia wątroby typu A wylęga się około 30 dni. Do tego czasu rozwój zakażenia przebiega bezobjawowo. W niektórych przypadkach przez cały okres trwania choroby brak jest wyraźnych symptomów. Bezobjawową żółtaczkę pokarmową obserwuje się głównie u dzieci w przedziale wiekowym 0–15 lat. Starsze dzieci i osoby dorosłe chorują ciężej i są bardziej narażone na powikłania.

Objawy WZW A są mało charakterystyczne i można je przypisać innym chorobom, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. W początkowym stadium choroby objawy są łudząco podobne do grypy. Chory ma złe samopoczucie ogólne, bolą go mięśnie i stawy, występują u niego nudności i biegunka.

Typowe dla żółtaczki pokarmowej symptomy pojawiają się później. Wzrost bilirubiny w organizmie powoduje, że białka oczu i skóra ulegają zażółceniu. Rozwijająca się żółtaczka może być przyczyną powiększenia wątroby, co jest widoczne w badaniu ultrasonograficznym (USG).

Nieleczone wirusowe zapalenie wątroby typu A może skutkować poważnymi powikłaniami – zastojem żółci (tzw. cholestaza), anemią i aplazją szpiku, ostrym zapaleniem wątroby. Mimo że żółtaczka pokarmowa nie prowadzi do marskości narządu ani do rozwoju nowotworu, to konsekwencje zakażenia mogą być równie groźne.

Zobacz też: Program Szczepień Ochronnych – szczepienia zalecane i szczepienia obowiązkowe

Szczepionka WZW A dla dorosłych i dzieci – nazwy

Szczepionka na żółtaczkę typu A należy do grupy szczepień zalecanych w Programie Szczepień Ochronnych (PSO). Ponieważ nie jest obowiązkowa, to trzeba za nią zapłacić. Koszt szczepienia jest zależny od dawki. Na rynku medycznym można kupić kilka preparatów zawierających antygeny inaktywowanego wirusa. Szczepionka WZW A dla dorosłych zawiera więcej jednostek antygenowych, niż szczepionka WZW dla dzieci.

Jeśli chodzi o dostępne na rynku szczepionki WZW A, nazwy preparatów podano poniżej.

• Havrix Junior – przeznaczona dla dzieci w wieku 0–19 lat. Zawiera antygeny inaktywowanego wirusa HAV.
• Havrix Adult – dawka dla młodzieży powyżej 19. roku życia oraz dla osób dorosłych. Ma taki sam skład jak szczepionka dla dzieci.
• Twinrix Junior – w swoim składzie zawiera nie tylko oczyszczonego, nieaktywnego wirusa, ale także antygen powierzchniowy Hepatitis B, który indukuje produkcję przeciwciał anty-HBS. Szczepionkę Twinrix Junior podaje się dzieciom między 1. a 16. rokiem życia.
• Twinrix Adult – szczepionka skojarzona dla młodzieży po 16. roku życia oraz osób dorosłych.
• Avaxim 160 – szczepionka WZW A dla dorosłych i młodzieży po 16. roku życia.

Szczepionka na żółtaczkę typu A – kiedy, jakie dawki, jak długo ważne?

W przypadku żółtaczki typu A szczepienie jest nieobowiązkowe, dlatego wiele osób w ogóle się nie szczepi. Tymczasem szczepionka ochronna jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na zapobieganie zakażeniu. Kiedy i kto powinien się szczepić?

Profilaktycznie, żeby zapobiec zakażeniu WZW A, szczepienie zaleca się dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz młodzieży, która wcześniej nie chorowała na żółtaczkę pokarmową. Najmłodsi są szczególnie narażeni na zachorowanie.

Osoby wyjeżdżające w rejony, w których obserwuje się zwiększoną liczbę zachorowań (tj. Afryka, Azja, Ameryka Środkowa i Południowa) również powinny się zaszczepić szczepionką WZW. Ile dawek trzeba przyjąć? Standardowo przyjmuje się 2 dawki z przerwą 6–12 miesięcy pomiędzy szczepieniami. Pierwszą dawkę zaleca się przyjąć najpóźniej 2–4 tygodnie przed wyjazdem. Można też zastosować przyspieszony schemat szczepienia, w którym kolejną dawkę przyjmuje się po 7 dniach od momentu przyjęcia pierwszej, a trzecią po 21 dniach. Należy pamiętać, że przed każdym szczepieniem wymagana jest kwalifikacja od lekarza.

Szczepienie WZW A jest wymagane także przez niektórych pracodawców, zwłaszcza wtedy, gdy pracownicy mają stały kontakt z żywnością, wywozem nieczystości albo pracują w dużych skupiskach ludzkich, np. w służbie zdrowia.

Szczepionka WZW A jest zalecana także u:

• pacjentów chorych na hemofilię,
• chorych z zapaleniem wątroby,
• osób często zmieniających partnerów seksualnych, także homoseksualnych,
• przedstawicieli sił zbrojnych.

Odporność przeciwko HAV nabywa się na całe życie. Przeciwciała odpornościowe tworzą się w organizmie po 4 tygodniach od momentu przyjęcia pierwszej dawki. Nie zaleca się przyjmowania dawek przypominających. Szczepienia wykonane raz są wystarczająco skuteczne. Odporność utrzymuje się przez wiele lat, jeśli wykonany został podstawowy cykl szczepień.

Szczepionka WZW A – skutki uboczne, przeciwwskazania

Przed podaniem domięśniowym szczepionki trzeba się zgłosić na kwalifikację do lekarza. Osoba, która chce się zaszczepić, nie może przechodzić w tym czasie ostrej infekcji przebiegającej z wysoką gorączką. Łagodne przeziębienie nie jest przeciwwskazaniem do zaszczepienia.

Mimo że szczepionki na żółtaczkę pokarmową są z reguły dobrze tolerowane, to u niektórych osób może pojawić się odczyn poszczepienny. Jest to krótkotrwałe zaczerwienienie i ból w miejscu podania, które ustępują po kilku dniach. Taka reakcja pojawia się jednak bardzo rzadko.

Choć szczepienia ochronne uznaje się za bezpieczne, to u niektórych osób mogą się pojawić objawy przypominające grypę. Gorączka, ból mięśni i złe samopoczucie ogólne mogą się utrzymywać przez kilka dni.

Przeciwwskazania do wykonywania szczepień ochronnych dotyczą osób z wadliwym systemem odpornościowym, leczonych lekami immunosupresyjnymi, oraz pacjentów uczulonych na substancje pomocnicze zawarte w szczepionkach. Szczepień na WZW A nie wykonuje się u kobiet w ciąży i karmiących piersią, chyba że stosunek korzyści do ryzyka jest w ich wypadku większy.

Szczepionka WZW A – cena, gdzie kupić, jaka jest dostępność?

W przypadku szczepionek WZW A cena waha się między 100 a 220 złotych – w zależności od dawki i składu. Czasem koszt ten pokrywa pracodawca, jeśli na stanowisku pracy jest wymagane opisywane szczepienie.

Miejscem zakupu szczepionek jest apteka. Szczepienia wykonuje się we wszystkich gabinetach zabiegowych.