Na czym polega zjawisko synchroniczności?
Carl Jung definiował teorię synchroniczności, jako równoległe pojawianie się dwóch zjawisk, wydarzeń lub stanów psychicznych, które mają dla obserwatora wspólne znaczenie, ale nie są ze sobą powiązane związkiem przyczynowym. Można powiedzieć, że według Carla Gustava Junga nic nie dzieje się we wszechświecie przez zwykły przypadek. Teoria synchroniczności powstała we współpracy ze znanym szwajcarskim fizykiem, Wolfgangiem Pauli.
Przeczytaj również:
Synchronia menstruacyjna – czy rzeczywiście istnieje? Czy bliskie sobie kobiety mogą mieć okres w tym samym czasie?
Przykłady synchroniczności w życiu codziennym
W rzeczywistości każdy z nas może doświadczyć synchroniczności w codziennym życiu. W ten sposób lubimy tłumaczyć zjawiska irracjonalne. Przykłady takich zdarzeń można mnożyć:
Myślisz o danej osobie i nagle otrzymujesz od niej wiadomość e-mail;
Potrzebujesz pieniędzy i dowiadujesz się, że odziedziczyłeś duży spadek;
Określony symbol powraca do Ciebie w różnych mediach w zupełnie odmiennym kontekście;
Borykasz się z istotnym dylematem w życiu i nagle natrafiasz na książkę, która porusza dokładnie ten sam problem.
Przeczytaj również:
Pareidolia – czym jest, jakie są jej przyczyny i rodzaje
Przejaw synchroniczności można zobrazować na przykładzie anegdoty o żuku z gatunku skarabeuszy. Rzekomo jedna z pacjentek Carla Gustava Junga podczas wielu sesji terapeutycznych pozostawała niewrażliwa na różnego rodzaju psychologiczne metody i zabiegi. Pewnego razu opowiedziała specjaliście swój sen, w którym ciągłe pojawiał się skarabeusz. Kiedy tylko pacjentka zrelacjonowała marzenia senne, w okno gabinetu zapukał dokładnie taki sam owad. Psycholog złapał go i przekazał pacjentce. Wrażenie powiązania między zdarzeniami było tak silne, że terapia zaczęła przynosić szybkie sukcesy.
Innym przykładem synchroniczności jest to, że w życiu Junga przez kilka dni powtarzał się motyw ryby pod różnymi postaciami i w różnych momentach. W swoich książkach tłumaczył to zjawisko jako wzajemne nałożenie się dwóch elementów. Pierwszym jest nieświadoma idea, która pojawia się w umyśle. Może być to marzenie, sen albo przekonanie. Drugim elementem jest sytuacja w świecie zewnętrznym, która odpowiada treści tej idei.
Jakie rodzaje synchroniczności można wyróżnić?
W teorii wyróżnia się kilka rodzajów synchroniczności, choć jest to podział dosyć mocno syntetyczny:
synchroniczność predykcyjna polega na tym, że w momencie myślenia o przedmiocie lub osobie widzimy właśnie je;
synchroniczność przewodnia zakłada, że jesteśmy prowadzeni do tego, co akurat jest nam potrzebne, np. zmiany pracy, wygranej w loterii;
synchroniczność refleksyjna niejako zmusza mózg do głębszego przeanalizowania danej decyzji, np. zaciągnięcia kredytu hipotecznego;
synchroniczność testująca ma na celu wzmocnienie silnej woli poprzez podsuwanie bodźców, z którymi trzeba walczyć, np. osoba uzależniona od alkoholu w zupełnie obcym mieście nagle natrafia na jedyny otwarty sklep monopolowy.
W każdym (lub w żadnym) z tych przypadków można mówić o losie, ślepym trafie albo odwołać się do teorii kwantowej.
Przeczytaj również:
Syndrom trzeciego człowieka – na czym polega, objawy, co oznacza
Czy istnieją naukowe dowody na temat synchroniczności?
Obecnie naukowcy są zdania, że – choć wiele osób twierdzi, że doświadcza synchroniczności – w rzeczywistości brakuje dowodów naukowych, że byłoby to coś więcej, niż zwykły zbieg okoliczności. Większość tego typu refleksji przypisuje się apofenii.
To zachowanie polegające na dostrzeganiu związków i ukrytego sensu w przypadkowych zjawiskach, które w żaden sposób nie są ze sobą powiązane. Przykładem apofenii może być np. marsjańska twarz lub całun turyński.
Innym wyjaśnieniem efektu synchroniczności jest błąd rozumowania określany jako błąd konfirmacji. Polega on na nieświadomym wyszukiwaniu informacji, które potwierdzają wcześniejsze oczekiwania i założenia. Ludzki mózg działa w ten sposób, że lubi wyraźne segregowanie zjawisk na świecie. Przykładami takich działań są np.:
ignorowanie faktów zewnętrznych,
interpretowanie informacji w sposób, który wspiera pierwotne założenie,
pamiętanie wyłącznie tych detali zdarzenia, które odpowiadają własnej „wersji wydarzeń”,
pomijanie informacji, które mogłyby podważyć wcześniejsze ustalenia.
Efekt synchroniczności a prawdopodobieństwo
Efekt synchroniczności można tłumaczyć także teorią prawdopodobieństwa. To dział matematyki, który zajmuje się zdarzeniami losowymi. Prawdopodobieństwo może być mniejsze lub większe, ale zawsze stwarza szansę na wystąpienia zdarzeń, które na pierwszy rzut oka są ze sobą powiązane, ale w rzeczywistości są jedynie zbiegiem okoliczności i stanowią po prostu równoległe pojawianie się dwóch zjawisk.
Sam Jung twierdził, że synchroniczności nie da się wykazać, ani przewidzieć, po prostu się je odkrywa. Z drugiej strony zdaniem psychologa świadome ego jest prowadzone przez nieświadomość zbiorową do kolejnych przyczynowości.
Przeczytaj również:
Efekt Mandeli – co to jest? Przykłady
Zdarzenia synchroniczne a fizyka kwantowa
Teorię synchroniczności usiłuje się wytłumaczyć również poprzez pryzmat założeń fizyki kwantowej, a dokładniej tzw. stanu splątanego. To rodzaj skorelowanego stanu kwantowego dwóch lub większej liczby układów kwantowych. Teoria splątania zakłada, że związek między cząsteczkami nie zanika wraz ze zwiększaniem się odległości między nimi. Czysto hipotetycznie można odnieść się tutaj do paradoksu Einsteina-Podolskiego-Rosena, który zakłada, że cząsteczki komunikują się ze sobą szybciej, niż podróżuje światło. Jaki ma to związek z synchronicznością?
W świecie nauki pojawiają się próby wyjaśnienia nieracjonalnych połączeń między zjawiskami właśnie na przykładzie mechanizmów fizyki kwantowej. Kiedy w tym samym czasie dochodzi do dwóch zdarzeń, które są równie istotne, ale w dużej mierze ze sobą niezwiązane, można by to wytłumaczyć właśnie splątaniem kwantowym. Problem leży w tym, że różnego rodzaju zjawiska leżące u podstaw teorii kwantów da się wykazać wyłącznie na przykładzie eksperymentów, które stanowią uzasadnienie dla założeń teoretycznych. Bardzo rzadko działają one w sposób absolutny, jak chociażby zasady dynamiki Newtona czy pole elektromagnetyczne.
Zdaniem niektórych osób synchronicznościom można przypisywać mistyczne, paranormalne lub religijne znaczenie. Innym wyjaśnieniem tego zjawiska jest przewidywanie przyszłości lub telepatia. Zdecydowanie bardziej prawdopodobne jest jednak to, że w naszym życiu staramy się dostrzec konkretne zjawiska i szukamy dowodów na poparcie własnych przekonań.
