Mirtazapina – wskazania, skutki uboczne, opinie

Czym jest mirtazapina i jak działa?

Substancja czynna należy do grupy NaSSA (noradrenergicznych i swoistych serotoninergicznych leków przeciwdepresyjnych). Mirtazapina działa w ośrodkowym układzie nerwowym jako antagonista receptorów 5-HT2 i 5-HT3, a poprzez blokowanie receptorów α2 zwiększa przekaźnictwo noradrenergiczne. Mirtazapina działa uspokajająco dzięki hamowaniu receptorów histaminowych H1. W niewielkim stopniu – praktycznie wcale nie oddziałuje z receptorami dopaminergicznymi oraz cholinergicznymi.

Wykazano jej skuteczność przeciwbólową m.in. w fibromialgii, bólach napięciowych oraz migrenie. Ze względu na swoje właściwości farmakodynamiczne mirtazapina jest lekiem przeciwdepresyjnym, który zwiększa apetyt oraz wykazuje działanie uspokajające i nasenne.

Mirtazapina występuje np. w leku Mirtagen, Mirtor (tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej) czy Mirzaten (w postaci tabletek powlekanych).

Przeczytaj również:

Bupropion – czy ten lek hamuje apetyt i poprawia nastrój?

Wskazania do stosowania mirtazapiny

Mirtazapina jest substancją do stosowania u dorosłych w leczeniu epizodów dużej depresji, zgodnie ze wskazaniami rejestracyjnymi.

Jak stosować mirtazapinę? Dawkowanie

U dorosłych zalecana dawka dobowa wynosi 15–45 mg, zwykle rozpoczyna się leczenie od 15 lub 30 mg. Poprawa pojawia się najczęściej po 1–2 tygodniach, a pełna ocena skuteczności po 2–4 tygodniach; w razie braku efektu dawkę można zwiększyć do maksymalnej lub odstawić lek.

Leczenie depresji powinno trwać co najmniej 6 miesięcy po ustąpieniu objawów, a późniejsze odstawianie leku należy przeprowadzać etapami, powoli zmniejszając dawkę.

U osób starszych stosuje się takie same dawki, lecz z ostrożnym zwiększaniem. W niewydolności nerek lub wątroby może być konieczna modyfikacja dawki. Leku nie powinno stosować się u osób poniżej 18. roku życia.

Mirtazapinę podaje się raz na dobę, najlepiej wieczorem lub w dwóch dawkach podzielonych. Tabletka dość szybko rozpuszcza się w jamie ustnej. Można ją również połknąć, popijając wodą.

Przeciwwskazania do stosowania mirtazapiny

Nie wolno stosować mirtazapiny, gdy występuje nadwrażliwość na mirtazapinę lub którykolwiek z jej składników pomocniczych. Nie można też stosować leku jednocześnie z inhibitorami monoaminooksydazy (MAO), a także w okresie do 14 dni po zakończeniu leczenia inhibitorami MAO
(i odwrotnie: MAOI można włączyć dopiero po 14 dniach od odstawienia mirtazapiny).

Zdolność do prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn podczas stosowania mirtazapiny

Mirtazapina może w niewielkim lub umiarkowanym stopniu upośledzać koncentrację i czujność, szczególnie na początku leczenia. Z tego powodu pacjenci nie powinni wykonywać czynności wymagających zwiększonej uwagi, takich jak prowadzenie pojazdów czy obsługa maszyn.

Przeczytaj również:

Buspiron – działanie, zastosowanie, przeciwwskazania, cena

Najczęstsze skutki uboczne mirtazapiny

Najczęstsze skutki uboczne mirtazapiny wynikają głównie z jej działania antyhistaminowego (H₁) oraz wpływu na układ noradrenergiczno-serotoninowy.

Należą do nich:

• zwiększenie masy ciała, zwiększenie apetytu;

• nietypowe sny, dezorientacja, lęk, bezsenność;

• senność, uspokojenie, letarg;

• ból głowy, zawroty głowy, drżenie, niepokój;

• suchość w jamie ustnej;

• nudności, biegunka, wymioty, zaparcia;

• hipotonia ortostatyczna;

• wysypka;

• bóle stawów, bóle mięśni, bóle pleców, obrzęki obwodowe;

• zmęczenie.

Interakcje z innymi lekami – na co uważać?

Przy stosowaniu mirtazapiny warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych grup interakcji lekowych – część z nich zwiększa ryzyko działań niepożądanych, a inne mogą zmieniać stężenie leku we krwi.

• Inhibitory MAO – przeciwwskazane; należy zachować co najmniej 2-tygodniową przerwę między terapiami.

• Leki serotoninergiczne (np. SSRI, wenlafaksyna, tryptany, tramadol, buprenorfina, lit, linezolid, dziurawiec) – ryzyko zespołu serotoninowego; konieczna ostrożność i obserwacja pacjenta.

• Leki o działaniu uspokajającym (benzodiazepiny,leki przeciwpsychotyczne, opioidy, leki przeciwhistaminowe H1) – nasilenie sedacji.

• Alkohol – zwiększone hamowanie OUN; zaleca się unikanie spożycia.

• Warfaryna – możliwy wzrost INR (wskaźnik krzepnięcia krwi); zalecane monitorowanie.

• Leki wydłużające QTc – zwiększone ryzyko zaburzeń rytmu serca.

• Induktory CYP3A4 (karbamazepina, fenytoina, ryfampicyna) – obniżają stężenie mirtazapiny; może być konieczne zwiększenie dawki.

• Inhibitory CYP3A4 (ketokonazol, inhibitory proteazy HIV, azole przeciwgrzybicze, erytromycyna, cymetydyna, nefazodon) – zwiększają stężenie mirtazapiny; może być potrzebne zmniejszenie dawki.

Przeczytaj również:

Fluoksetyna – działanie i skuteczność. W jakich chorobach się ją stosuje?

Mirtazapina a sen i masa ciała

Opublikowane badania wskazują, że mirtazapina wywiera istotny wpływ zarówno na sen, jak i masę ciała pacjentów. Działanie nasenne leku wiązane jest głównie z antagonizmem receptorów histaminowych H1, co przekłada się na skrócenie latencji snu oraz poprawę jego ciągłości i jakości, szczególnie w początkowym okresie leczenia. Efekt ten bywa korzystny u pacjentów z depresją i współistniejącą bezsennością.

Jednocześnie liczne badania kliniczne i obserwacyjne potwierdzają, że stosowanie mirtazapiny często prowadzi do zwiększenia apetytu oraz przyrostu masy ciała. Mechanizm ten tłumaczy się zarówno blokowaniem receptorów 5-HT2 i 5-HT3, jak i wpływem na układ histaminergiczny, co może sprzyjać zwiększonemu spożyciu kalorii. Z tego względu mirtazapina bywa szczególnie użyteczna u pacjentów z depresją przebiegającą z utratą masy ciała, natomiast wymaga ostrożności u osób z nadwagą lub zaburzeniami metabolicznymi.

Dlaczego po mirtazapinie się tyje?

Przyrost masy ciała po mirtazapinie jest zjawiskiem częstym i wieloczynnikowym. To nie jest „spowolnienie metabolizmu” wprost, tylko efekt kilku nakładających się mechanizmów neurobiologicznych i behawioralnych.

Mirtazapina silnie antagonizuje receptory H₁ w OUN,a to sprawia, że zwiększa się apetyt i łaknienie (szczególnie na węglowodany i słodycze), a z racji tego, że lek powoduje senność, spada aktywność fizyczna.

Mirtazapina wpływa też na neurony regulujące głód, co daje subiektywne uczucie „ciągłego głodu”, nawet przy prawidłowych posiłkach.

Lek ten blokuje również receptory serotoninowe 5-HT₂C, które hamują apetyt i zwiększają sytość.

Dlaczego – paradoksalnie – niższe dawki mirtazapiny częściej powodują tycie? Lek w dawkach 7,5-15 mg silniej blokuje H₁ natomiast wyższe dawki (30-45 mg) dają silniejszy efekt noradrenergiczny, co częściowo kompensuje apetyt i sedację.

Ciąża i karmienie piersią

Mirtazapina może być stosowana w ciąży tylko z zachowaniem ostrożności i gdy korzyści przewyższają ryzyko. Dostępne dane nie wskazują na zwiększone ryzyko wad wrodzonych, jednak przy stosowaniu w późnej ciąży zaleca się obserwację noworodka w kontekście objawów odstawienia.

Mirtazapina przenika do mleka matki w bardzo małych ilościach. Może być stosowana w okresie laktacji, ale decyzja lekarza powinna uwzględniać korzyści dla matki i dziecka.

Przeczytaj również:

Sertralina – właściwości, wskazania, dawkowanie i zagrożenia

Opinie pacjentów

Opinie pacjentów przyjmujących mirtazapinę są zróżnicowane i w dużej mierze zależą od dominujących objawów depresji oraz indywidualnej tolerancji leku. W relacjach najczęściej powtarzają się wątki dotyczące wyraźnej poprawy snu i apetytu, ale także obaw związanych z sennością dzienną i przyrostem masy ciała.

Pozytywne opinie

• Wielu pacjentów zgłasza, że mirtazapina poprawia sen, redukuje problemy z bezsennością i pomaga się zrelaksować przed snem.

• Część użytkowników zauważa poprawę nastroju i zmniejszenie objawów lękowych lub depresyjnych, szczególnie gdy wcześniejsze leki nie działały skutecznie.

• Niektórzy pacjenci opisują lek jako „dający spokój”, pomagający lepiej funkcjonować w codziennym życiu lub podczas terapii psychologicznej.

• Na forach pacjenci dzielą się doświadczeniami, że mirtazapina pomogła im powrócić do normalnej aktywności, lepiej radzić sobie z lękiem lub odzyskać apetyt po jego utracie.

Negatywne opinie

• Skutki uboczne to jedna z najczęściej zgłaszanych kwestii. Pacjenci wspominają o nadmiernej senności i zmęczeniu w ciągu dnia, szczególnie na początku leczenia.

• Przyrost masy ciała i zwiększony apetyt są powszechnie wymieniane jako problematyczne skutki uboczne.

• Niektórzy pacjenci twierdzą, że lek nie pomaga im w poprawie nastroju, a nawet pogarsza lęki lub depresję w pierwszych tygodniach.

• Pojawiają się też relacje o trudnościach z odstawieniem, z objawami odstawiennymi, jeśli zmniejsza się dawkę za szybko.