Co to jest gestoza?
Choroba spotykana często pod nazwą zatrucie ciążowe. Dotyka szacunkowo 5-7 % kobiet w ciąży. Występuje najczęściej u kobiet, które wcześniej nie rodziły (pierworódek). Zwykle ujawnia się po 20 tygodniu ciąży. Wyróżnia się dwa rodzaje zatrucia ciążowego:
- gestoza wczesna,
- gestoza późna.
Gestoza wczesna – charakterystyczne objawy to: nudności i wymioty występujące tylko rano lub przez całą dobę. Silne wymioty prowadzą najczęściej do odwodnienia organizmu kobiety, niekiedy niezbędne okazuje się nawodnienie dożylne w szpitalu. Choroba w większości przypadków mija sama, bez większej interwencji medycznej. Przypuszczalnymi przyczynami wystąpienia gestozy wczesnej są: zmiany hormonalne występujące podczas ciąży, niekiedy podejrzewa się także przyczyny na podłożu psychicznym.
Gestoza późna - pojawia się najczęściej w trzecim trymestrze ciąży. Charakterystyczne objawy to: nadciśnienie tętnicze, obrzęki okolicy twarzy i kończyn, które spowodowane są zaburzeniami na tle gospodarki wodnej organizmu oraz zwiększone wydzielanie białka z moczem. Późno zauważona, nie leczona wyżej opisana gestoza może prowadzić do bardzo groźnych dla mamy i dziecka stanów jakimi są stan przedrzucawkowy, a później rzucawka.
Główne objawy gestozy
W przypadku gestozy istnieją trzy podstawowe charakterystyczne objawy, które powinny być sygnałem alarmowym dla prowadzącego ciążę lekarza. Istotną jednak rolę pełni sama kobieta, która w przypadku pojawienia się jednego z objawów, powinna szczególnie zacząć obserwować swój stan i w miarę możliwości zapisywać szczególne wyniki pomiarów ciśnienia tętniczego.
Objawy gestozy:
- nadciśnienie tętnicze (wartość ciśnienia skurczowego powyżej 140-150 mmHg oraz wartość ciśnienia rozkurczowego przekracza 90-100 mmHg),
- zaburzenia widzenia,
- silne uporczywe bóle głowy, zawroty głowy,
- nudności i wymioty,
- zaburzenia w oddawaniu moczu (mniej niż zwykle, przy podobnym dostarczaniu płynów),
- obrzęki okolicy twarzy i/lub kończyn,
- wydalenie białka z moczem.
Objawy, które będą potwierdzone badaniami:
- nadciśnienie tętnicze (na podstawie obserwacji ciśnienia tętniczego),
- zwiększone wydzielanie białka w moczu (powyżej 0,3g/l lub powyżej 05,g/dobę).
Przebieg gestozy
Zatrucie ciążowe przebiega można powiedzieć w sposób harmonijny, w momencie wystąpienia trzech głównych objawów choroby (białkomocz, nadciśnienie tętnicze oraz obrzęki) przechodzi w stan przedrzucawkowy. Następstwem stanu przedrzucawkowego może być rzucawka.
Rzucawka - stan bezpośredniego zagrożenia życia matki i dziecka. Atak rzucawki zaczyna się nagłą utratą przytomności ciężarnej, połączoną z występowaniem drgawek toniczno-klonicznych, dodatkowo obserwuje się oczopląs i szczękościsk. Rzucawka może zakończyć się zapadnięciem w śpiączkę. Do tego stanu może dojść zarówno w okresie ciąży, porodu czy wczesnego połogu.
Czynniki ryzyka wystąpienia gestozy
Gestoza, stan przedrzucawkowy, czy rzucawka mogą dotyczyć każdej kobiety w ciąży istnieją jednak czynniki, które mogą predysponować do pojawiania się choroby:
- ciąża wielopłodowa,
- wiek matki powyżej 40 roku życia,
- wiek matki poniżej 20 roku życia,
- kobiety cierpiące na nadciśnienie tętnicze,
- nadwaga,
- kobiety chorujące na toczeń,
- cukrzyca,
- przewlekła choroba nerek,
- pierwsza ciąża.
Leczenie gestozy
Niepodważalnym jest fakt, że wczesne wykrycie gestozy w ciąży może uchronić zarówno kobietę jak i jej dziecko przed bardzo poważnymi jej konsekwencjami. Aktualnie dzięki dobrze rozwiniętej opiece nad kobietami w ciąży, bardzo często udaje się wykryć stan przedrzucawkowy na wczesnym etapie jego rozwoju. Dzięki temu przypadki rzucawki nie należą do częstych. Dlatego bardzo istotne jest, aby wykonywać badania krwi i moczu, monitorować wagę ciała, obserwować pojawiające się obrzęki oraz wykonywać częste pomiary ciśnienia tętniczego. Lekarz prowadzący ciążę zobowiązany jest także monitorować dobrostan dziecka. Kobieta, u której podejrzewa się wystąpienie stanu przedrzucawkowego kierowana jest na oddział szpitalny, gdzie wykonywane są dodatkowe, szczegółowe badania laboratoryjne. Bezpośrednie leczenie polega na podawaniu leków stabilizujących ciśnienie krwi (obniżenie wartości ciśnienia tętniczego) oraz leki wyciszające czynność skurczową mięśnia macicy. Po ustabilizowaniu stanu zdrowia, ciężarna może wrócić do domu. W przypadku nie zauważalnych, bądź małych efektach leczenia konieczna jest dalsza hospitalizacja ciężarnej kobiety. W zależności od zaawansowania ciąży wykonuje się cięcie cesarskie.
Profilaktyka zatrucia ciążowego
Dieta, szczególnie w okresie ciąży, stanowi bardzo istotny element oraz ma spory wpływ na organizm matki i dziecka. Wszystkim kobietom w ciąży, a zwłaszcza ciężarnym będącym w grupie ryzyka wystąpienia zatrucia ciążowego, zaleca się:
- stosowanie specjalnej diety niskosodowej (ograniczenie spożycia soli w celu uniknięcia możliwości wystąpienia nadciśnienia tętniczego),
- stosowanie specjalnej diety wysokobiałkowej (zachęca się do spożywania serów nie pleśniowych, fasoli, grochu czy chudego mięsa).
