Progesteron – normy. Jaki jest prawidłowy poziom progesteronu?

Co to jest progesteron?

Progesteron (dawniej określany jako luteina) jest hormonem steroidowym, należy do grupy związków określanych jako gestageny. U kobiet syntetyzowany jest w jajniku przez ciałko żółte. W mniejszych ilościach powstaje w nadnerczach. Progesteron u mężczyzn w niewielkiej ilości powstaje w jądrach i nadnerczach. Poziom progesteronu u mężczyzn bada się rzadko. Zwykle przy podejrzeniu chorób nadnerczy.

Poziom progesteronu w zależności od fazy cyklu

Prawidłowy poziom progesteronu wzrasta po owulacji, ponieważ błona śluzowa macicy przygotowuje się do ewentualnej implantacji zarodka, jeśli nie dojdzie do jego zagnieżdżenia, poziom progesteronu spada i występuje miesiączka. Tak więc poziom progesteronu jest zależny od fazy cyklu miesięcznego. W fazie folikularnej prawidłowy poziom progesteronu jest bardzo niski i średnio wynosi ono około 0,9 ng/ml. W okresie okołoowulacyjnym poziom progesteronu zaczyna wzrastać, aby najwyższe stężenie osiągnąć w fazie lutealnej. Najwyższy wynik progesteronu wypada 7 dni po owulacji – w 21–23 dniu cyklu. Dlatego lekarze zwykle oznaczają poziom progesteronu w 21 dniu cyklu. Pacjentki powinny udać się na pobranie krwi w 21 dniu cyklu lub najpóźniej w 23 dniu cyklu.

Przeczytaj też: 17- 17-hydroksyprogesteron – kiedy badać i co oznacza podwyższony 17-OH-progesteron?

Progesteron w ciąży

Progesteronum w ciąży produkowany jest przez łożysko. Prawidłowy poziom progesteronu jest niezbędny do zajścia w ciążę, a następnie do jej właściwego rozwoju. Progesteron w ciąży pełni bardzo ważną funkcję, gdyż jest odpowiedzialny za powstrzymanie porodu, zmniejsza kurczliwość mięśniówki macicy, przygotowuje gruczoł sutkowy do wydzielania mleka. Normy progesteronu w ciąży są wyższe niż normy progesteronu w czasie poza okresem ciąży.

Progesteron odpowiada za przygotowanie macicy do zagnieżdżenia zarodka, dlatego poziom progesteronu w fazie lutealnej osiąga najwyższe wartości. Na tym etapie za jego produkcję odpowiada ciałko żółte. Progesteron wywołuje okresowe zmiany w błonie śluzowej macicy, które mają na celu przygotowanie do ewentualnej ciąży. Powoduje on przekrwienie i rozpulchnienie mięśnia macicy. Pobudza błonę śluzową macicy do produkcji substancji odżywczych. Te wszystkie zmiany ułatwią zarodkowi właściwe zagnieżdżenie. W trakcie ciąży hamuje czynność skurczową macicy, jest to niezwykle ważna rola, bowiem zapobiega to przedwczesnemu porodowi.

Progesteron ma również wpływ na gruczoły sutkowe, przygotowuje je do wydzielania mleka. Prawidłowy poziom progesteronu w ciąży rośnie w każdym miesiącu, dlatego normy progesteronu w ciąży szybko się zmieniają w zależności od tygodnia ciąży.

Gdy dojdzie do zagnieżdżenia zarodka, w 10–14 tygodniu ciąży produkcję luteiny przejmuje łożysko. Po porodzie poziom progesteronu ulega gwałtownemu spadkowi, co może mieć swoje konsekwencje w obniżeniu nastroju, bądź wywołać poważniejsze stany takie jak depresja poporodowa .

Natomiast, gdy nie dojdzie do implantacji zarodka, poziom progesteronu gwałtownie spada i pojawia się miesiączka. Skutkuje to występującymi przed okresem wahaniami nastroju – rozdrażnieniem i płaczliwością. Progesteron odpowiedzialny jest również za występowanie zespołu napięcia przedmiesiączkowego – PMS ( ang. premenstrual syndrome).

Czytaj również: Torbiel jądra – przyczyny, objawy, leczenie. Czy torbiel jądra jest groźna?

Po co bada się poziom progesteronu?

Progesteron – badanie jego stężenia służy do monitorowania przebiegu ciąży i owulacji. Hormon ten oznaczany jest także przy podejrzeniu i w diagnostyce różnego rodzaju schorzeń.

Progesteron – kiedy badać?

Poziom progesteronu oznacza się w leczeniu i diagnostyce następujących schorzeń:

• niepłodność u kobiet,
• hipogonadyzm u kobiet,
• guzy hormonalne czynne wydzielające progesteron u obu płci;
• niektóre typy guza jajnika hormonalnie czynne (poza estrogenami i androgenami, wytwarzają także PRG),
• guzy nadnercza, rak nadnercza.

Przeczytaj również: Test progesteronowy w leczeniu niepłodności – kiedy i jak się go wykonuje

Badanie poziomu progesteronu – jak się przygotować?

Progesteron – badanie wykonuje się pobierając od pacjenta próbkę krwi. Materiał pozyskiwany jest zazwyczaj z żył najlepiej widocznych i zlokalizowanych w dole łokciowym.

Otrzymaną próbkę przesyła się do analizy. U mężczyzn krew pobierana jest jednokrotnie, natomiast u kobiet wskazane jest kilkukrotne pobranie krwi w różnych fazach cyklu miesięcznego.

W celu jak najlepszego przygotowania do badania progesteronu, należy skonsultować z lekarzem stosowane leki hormonalne, witaminy, suplementy diety, które mogą mieć wpływ na wyniki progesteronu.

Lekarze zalecają badanie progesteronu na czczo, minimum 8 godzin od ostatniego posiłku.

Progesteron – normy

Wyniki progesteronu powinny zawierać zakres referencyjny dla konkretnego przypadku.

Progesteron – normy dla kobiet

• faza folikularna cyklu jajnikowego: 0,28–0,72 ng/ml,
• okres okołoowulacyjny: 0,64–1,63 ng/ml,
• faza lutealna cyklu jajnikowego: 4,71–18,0 ng/ml,
• menopauza: 0,07–1,25 ng/ml.

Progesteron – wyniki poziomu tego hormonu u kobiet zależne są od fazy cyklu miesiączkowego. Poziom progesteronu jest bardzo niski w fazie folikularnej, natomiast w fazie lutealnej znacząco wzrasta (w momencie uwolnienia komórki jajowej). Poziom progesteronu jest wysokie także we wczesnej ciąży.

Należy pamiętać, iż zakres normy różni się w zależności od laboratorium. Interpretacja wyniku zależy nie tylko od fazy cyklu, ale także od tego czy kobieta spodziewa się dziecka.

Progesteron – normy dla mężczyzn

Progesteron u mężczyzn wykazuje względnie stałą wartość. Norma poziomu progesteronu u mężczyzn wynosi: 0,2–1,38 ng/ml. Podwyższony wynik progesteronu u mężczyzn może świadczyć o chorobach nadnerczy.

Normy progesteronu w ciąży

Normy progesteronu w ciąży będą inne w każdym miesiącu. Normy progesteronu w ciąży zależą od tygodnia ciąży i wykazują stałą tendencję wzrostową aż do porodu.

Wybrane normy progesteronu w ciąży:

• w 4. tygodniu: 26.2 ng/ml,
• w 20. tygodniu: 55.6 ng/ml,
• w 40. tygodniu: 166.2 ng/ml.

Normy progesteronu w ciąży – przeczytaj więcej.

Niski progesteron – przyczyny i skutki

Znając funkcje progesteronu wiemy, iż hormon ten jest niezbędny, aby kobieta mogła zajść w ciążę. Niski poziom progesteronu może skutkować zatem licznymi nieprawidłowościami ze strony układu rozrodczego.

Niski poziom progesteronu – skutki:

• nieprawidłowe krwawienia miesiączkowe,
• utrudnione lub uniemożliwione zajście w ciążę,
• poronienia.

Progesteron – wyniki zbyt niskie – przyczyny:

• cykle bezowulacyjne,
• niewydolność ciałka żółtego,
• niewydolność łożyska,
• zatrucie ciążowe,
• brak owulacji,
• poronienie,
• niewykształcenie zawiązka jajnika (u mężczyzn jądra),
• uszkodzenie przysadki, podwzgórza,
• śmierć płodu.

Fizjologicznie, niskie wyniki progesteronu występują u kobiet w okresie menopauzy.

Progesteron u mężczyzn poniżej normy to rzadkość. Należy przyjąć, że jest to efekt uszkodzenia przysadki lub podwzgórza.

Przeczytaj więcej na temat: Niski progesteron – leczenie

Wysoki progesteron – co oznacza?

Progesteron – norma przekroczona – prawdopodobne przyczyny:

• torbiel jajnika,
• guz jajnika,
• guz jąder,
• guz nadnercza,
• niewydolność wątroby.

Podwyższony progesteron u mężczyzn to najczęściej wynik wrodzonego przerostu nadnerczy.

Przekroczone normy progesteronu w ciąży mogą skutkować wystąpieniem nieprzyjemnych objawów:

• żylaki w ciąży – na skutek poszerzenia łożyska żylnego, krew zaczyna wolniej przepływać;
• obrzęki w ciąży – spowodowane zatrzymywaniem wody w organizmie;
• częste oddawanie moczu – spowodowane jest rozluźnieniem pęcherza moczowego;
• zgaga – spowodowana przez rozluźnienie mięśnia dolnego zwieracza przełyku.

Dowiedz się więcej: Wysoki progesteron – objawy i leczenie

Nieprawidłowy poziom progesteronu – metody leczenia

Kiedy normy progesteronu są przekroczone, zazwyczaj wskazuje to na rozwijającą się chorobę, zatem leczenie powinno się skupić na wdrożeniu zaleconego przez lekarza planu zwalczania konkretnej choroby.

Wyniki progesteronu poniżej normy są powodem do podjęcia leczenia uzależnionego od przyczyny, która zaburza prawidłowy poziom progesteronu. Początkowo pacjentka będzie musiała przejść szereg badań zleconych przez lekarza. Gdy zostanie wykryte źródło zaburzeń, zostanie wdrożone odpowiednie leczenie.

Leki z progesteronem – kiedy się stosuje?

Wskazania do stosowania leków zawierających progesteron – według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (PTG):

• krwawienia we wczesnej ciąży,
• profilaktyka porodu przedwczesnego,
• zapłodnienie pozaustrojowe,
• profilaktyka poronień,
• suplementacja w 2 fazie cyklu miesięcznego u kobiet z hiperestrogenizmem,
• rozrosty endometrium,
• hormonalna terapia zastępcza.