Guzy jajnika – guzy hormonalne na jajniku

Czym są hormonalne guzy jajnika?

Guzy jajnika są nowotworami o aktywności hormonalnej, oznacza to, że oprócz tego, iż tworzą widoczna zmianę, dodatkowo wytwarzają hormony. Głównymi związkami wydzielanymi przez hormonalnie czynne nowotwory jajnika są androgeny i estrogeny. Rodzaj produkowanego hormonu stał się podstawą podziału guzów jajnika:

• nowotwory jajnika wydzielające głównie estrogeny (np. ziarniszczak i otoczkowiak),
• nowotwory jajnika wydzielające głównie androgeny (np. guzy z komórek Sertolego i Leydiga, guzy produkujące steroidy).

Część nowotworów jajnika poza estrogenami i androgenami wytwarza inne związki, na przykład progesteron lub kortyzol, inne natomiast wytwarzają kilka hormonów jednocześnie.

Około 99% wszystkich guzów jajnika produkuje estrogeny i mogą to być nowotwory jajnika zarówno łagodne jak i złośliwe. Pozostała część guzów, czyli około 1%, produkuje androgeny i są one głównie złośliwe.

To też może Cię zainteresować: Estradiol – normy u kobiet i mężczyzn

Guz jajnika, który wytwarza hormony – objawy

Objawy kliniczne nowotworów jajnika hormonalnie czynnych zależą od rodzaju hormonu, który jest przez niego wydzielany. Nowotwory produkujące estrogeny prezentują zwykle mało charakterystyczne objawy ogólne oraz objawy ucisku guza na otaczające tkanki i narządy (bóle brzucha, bóle kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, wzdęcia, zaburzenia oddawania moczu).

Zupełnie inaczej jest w przypadku nowotworów produkujących „męskie” hormony, czyli androgeny, których nadmiar prowadzi do rozwoju bardzo typowego obrazu klinicznego. U kobiet z rozwiniętym guzem produkującym androgeny dochodzi do:

• androgenizacji,
• zaburzeń cyklu miesiączkowego,
• postępującej wirylizacji (po upływie kilku tygodni lub miesięcy),
• objawów „masy guza”.

Androgenizacja to zespół objawów klinicznych, na który składają się między innymi trądzik, nadmierne owłosienie typu męskiego, łojotok. Wirylizacja polega na jeszcze wyraźniejszym wpływie męskich hormonów na organizm kobiety. Dochodzi tu do obniżenia głosu, zmniejszenia piersi i macicy, zwiększenia masy mięśniowej, powiększenia łechtaczki, łysienia typu męskiego.

Guzy hormonalne na jajniku – diagnostyka i badania

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza pierwszego kontaktu, który zleci niezbędne badania mające na celu ustalenie przyczyny choroby oraz skieruje do lekarza specjalisty – endokrynologa.

Badania wykonywane w celu potwierdzenia lub wykluczenia guza jajnika czynnego hormonalnie to badania laboratoryjne i obrazowe.

Badania laboratoryjne przy guzach jajnika to:

• najważniejsze znaczenie ma stężenie testosteronu w surowicy (często pomiar musi być powtarzany ze względu na duże wahania stężenia tego hormonu we krwi), niepokój powinien budzić poziom testosteronu powyżej 200ng/dl (podejrzenie guza wydzielającego androgeny)
• w razie podejrzenia nowotworu wydzielającego inne hormony należy wykonać odpowiednio pomiary na przykład estradiolu, progesteronu czy badanie kortyzolu,
• badanie histologiczne wycinka guza – umożliwia postawienie ostatecznego rozpoznania oraz określenie złośliwości.

Badania obrazowe przy guzach jajnika to:

• badania obrazowe – przede wszystkim USG przezpochwowe, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa.

W razie podejrzenia obecności małych guzków część specjalistów decyduje się na diagnostykę inwazyjną w postaci laparoskopii zwiadowczej.

W diagnostyce czynnych hormonalnie guzów jajnika należy pamiętać, że w przypadku stwierdzenia podwyższonego stężenia testosteronu w surowicy krwi ( >200ng/dl) i wykluczenia masy w jajniku konieczna jest dokładna diagnostyka nadnerczy.

Guzy hormonalne jajnika – leczenie

Podstawową metoda leczenia nowotworów jajnika wytwarzających hormony jest zabieg operacyjny.

Rokowanie po zabiegu operacyjnym jest zazwyczaj dobre, z wyjątkiem guzów złośliwych.

Po postawieniu rozpoznania każda chora powinna zostać objęta troskliwą, wielospecjalistyczną opieką. Pod wpływem hormonów, głównie androgenów, może dochodzić do wyraźnych, często dramatycznych zmian w wyglądzie kobiety. Pacjentka z rozpoznaną chorobą wymaga ścisłej opieki nie tylko ginekologa czy endokrynologa, często niezbędna jest również interwencja seksuologa, psychiatry czy psychologa.

Niektóre kobiety z rozpoznanym nowotworem jajnika wydzielającym androgeny wymagają leczenia antydepresyjnego lub terapii psychologicznej. Dotyczy to zwłaszcza pacjentek u których, ze względu na rozmiary guza, zdecydowano się na usunięcie jajnika lub całego jajowodu. Zdarza się, że nowotwory tego typu dotykają młodych dziewcząt lub kobiet, które dopiero planują zajście w ciążę. Niezwykle ważne jest w takich przypadkach wsparcie ze strony rodziny i bliskich.