Zły wynik cytologii – ASC-US, LSIL, ASC-H, CIS i AGC – co oznacza taki wynik?

Jak często i po co robić cytologię?

Kiedy cytologię należy wykonać? Obecnie rekomenduje się wykonywanie badań cytologicznych po 25. roku życia co 3 lata. Proces karcynogenezy trwa około 10–12 lat (rozwoju raka).

Cytologia jest badaniem prostym, bezpiecznym, łatwym do wykonania i tanim, czyli idealnym badaniem przesiewowym w screeningu raka szyjki macicy.

Może ją pobrać położna lub lekarz rodzinny. Niestety jest badaniem subiektywnym, tzn., że ocena rozmazu – to, jakie są zmiany w cytologii, zależy od doświadczenia i wiedzy oceniającego patomorfologa. Nie jest badaniem doskonałym, ale dotychczas nie wynaleziono lepszej metody, by wykryć raka szyjki macicy.

Cytologia w ciąży powinna być wykonywana w I i III trymestrze, częściej, jeżeli są ku temu konkretne wskazania medyczne.

Badanie cytologii – jakie wyniki są na opisie?

Od 2001 roku w Polsce obowiązuje system Bethesda w ocenie wyników badań cytologicznych z szyjki macicy. Większość pacjentek, szczególnie starszego pokolenia, przyzwyczajonych jest do poprzedniego systemu wg Papanicolau, który obejmował pięciostopniową klasyfikację oceny wyników cytologicznych. Wówczas stosowało się powszechnie takie określenia jak cytologia grupy 3, 4 lub 5.

Obecnie, oceniając wynik badania cytologicznego, wykorzystuje się skróty, za którymi stoją zmiany na szyjce macicy. Co oznaczają? Jak czytać wyniki cytologii?

Według klasyfikacji Bethesda za nieprawidłowe uznaje się następujące parametry:

• wynik ASC – atypowe komórki nabłonka:
• ASC-US – atypowe komórki nabłonka płaskiego o nieokreślonym znaczeniu (ascus),
• ASC-H – atypowe komórki nabłonka płaskiego, gdzie nie można wykluczyć obecności zmian o charakterze dysplazji dużego stopnia;
• LSIL – wynik cytologii wskazuje, że jest to dysplazja szyjki macicy małego stopnia;
• HSIL – dysplazja szyjki macicy dużego stopnia;
• AGC – atypowe zmiany w komórkach gruczołowych.

Z kolei skróty CIN1, CIN2 i CIN3 oznaczają neoplazję śródnabłonkową – odpowiednio stopnia lekkiego, średniego i dużego.

Wynik cytologii ASC-US, LSIL, HSIL, ASC-H i AGC – co to znaczy i co robić?

Postępowanie uzależnione jest od wyniku cytologii. Normą jest brak jakichkolwiek zmian na szyjce macicy, co jest wyraźnie zaznaczone w opisie badania.

• Wynik cytologii: ASC-US – w tym przypadku należy wykonać powtórne badanie cytologiczne po upływie 6 miesięcy. Wskazane jest wykonanie testu molekularnego na obecność HR HPV. Obecnie uważa się, że wirus HPV (brodawczaka ludzkiego) jest główną przyczyną raka szyjki macicy. Wyróżniamy jego typy onkogenne i nieonkogenne. Onkogenne wywołują raka szyjki macicy, nieonkogenne kłykciny kończyste. Genotypowanie jest wykonywane po to, by przekonać się, jakim rodzajem HPV zakażona jest pacjentka.
• LSIL – taki wynik badania cytologicznego wskazuje na to, że trzeba wykonać dwa kolejne badania w odstępie 6 miesięcy lub badanie kolposkopowe z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego lub wykonanie testu HR HPV. U kobiet po menopauzie rekomenduje się wykonanie testu HR HPV jako postępowania pierwszego rzutu w przypadku uzyskania wyniku LSIL. Niestety, badanie to w Polsce nie jest refundowane.
• HSIL i ASC-H – należy wykonać badanie kolposkopowe z pobraniem wycinków z miejsc podejrzanych na tarczy szyjki macicy i pobranie materiału z kanału szyjki lub wykonać diagnostyczno-terapeutyczne wycięcie komórek atypowych na szyjce z biopsją kanału. Konieczne jest dalsze postępowanie, które zależy od wyników badania histopatologicznego pobranego materiału.
• AGC to rzadko spotykana patologia w wynikach cytologicznych. W pierwszej kolejności należy wykonać kolposkopię i pobrać materiał z endocervix. Zła cytologia dowodzi, że należy rozważyć również pobranie biopsji endometrium, gdyż taki wynik może sugerować zmiany w obrębie błony śluzowej jamy macicy.

Zły wynik cytologii – czy to rak i jakie rokowania?

Mam złe wyniki cytologii – takie stwierdzenie nie musi oznaczać raka, ale jest poważnym ostrzeżeniem i powinno skłaniać do regularnego wykonywania badań.

Jeżeli w rozmazie cytologicznym stwierdzimy obecność komórek raka szyjki macicy, należy potwierdzić podejrzenie w badaniu histopatologicznym wycinków pobranych w kolposkopii podczas łyżeczkowania macicy (endometrium) i kanału szyjki macicy.

U kobiet w wieku rozrodczym, pragnących zachować płodność, należy rozważyć wykonanie chirurgicznej konizacji szyjki macicy.

Należy pamiętać też o tym, że postępowanie w przypadku danej pacjentki jest indywidualne, zależy od jej preferencji, wieku, chęci posiadania potomstwa, zachowania narządu rodnego, płodności.

Niektóre pacjentki w przypadku jakichkolwiek podejrzeń o możliwość wystąpienia raka szyjki macicy lub powtarzających się nieprawidłowych wyników cytologicznych są tak zestresowane, że chcą profilaktycznie usunąć narząd rodny. Szczególnie w przypadku, gdy wywiad rodzinny jest obciążony. Inne pragną zrobić wszystko, by zachować płodność.

Rak szyjki macicy nadal wiedzie prym wśród najczęstszych nowotworów złośliwych w populacji polskich kobiet, dlatego warto wykonywać cytologię, szczególnie, że jest to badanie szybkie, bezbolesne, niewymagające nakładu czasu oraz niedrogie.

Dane przedstawione w tym artykule opracowane są na podstawie Rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie postępowania w przypadku nieprawidłowego wyniku przesiewowego badania cytologicznego (złego wyniku cytologii).