Dysplazja szyjki macicy – co to oznacza?

Czym jest dysplazja?

Dysplazją nazywamy stan pośredni między rozrostem (hiperplazją) komórek a nowotworem. To stan łagodny, nienaciekający, który nie daje przerzutów, aczkolwiek jego obraz mikroskopowy sugeruje zmianę złośliwą. Dysplazja może być wywołana wieloma czynnikami, między innymi:

• mechanicznymi,
• chemicznymi,
• wirusowymi lub bakteryjnymi,
• substancjami toksycznymi, itp.

W odniesieniu do raka szyjki macicy dysplazja szyjki macicy jest jego stanem przednowotworowym. Jej synonimem jest wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy – CIN. Aktualnie zostało powszechnie zaakceptowane właśnie takie nazewnictwo. Dysplazja szyjki macicy może trwać bardzo wiele lat, zanim przekształci się w inwazyjnego raka szyjki macicy. Niemniej jednak profilaktyczne badania cytologiczne powinny być u takich pacjentek wykonywane częściej niż u pań z prawidłową cytologią.

Zobacz też: Po co się robi wymaz z odbytu?

Dysplazja szyjki macicy a rak szyjki macicy

Najczęstszą przyczyną rozwoju raka szyjki macicy jest wirus brodawczaka ludzkiego – wirusa HPV. Przenosi się on głównie drogą płciową. Jego zewnętrzną manifestacją mogą być kłykciny kończyste wokół sromu i odbytu. Bezpośrednio czynnikami inwazyjnego raka są jego wysoce onkogenne podtypy – HPV 16, 18, 33, 35.

Do innych przyczyn tego nowotworu zalicza się też:

• częste zmiany partnerów seksualnych,
• wczesny wiek inicjacji płciowej,
• inne choroby przenoszone droga płciową,
• palenie papierosów.

Rak szyjki macicy stanowi drugie miejsce, zaraz po raku sutka, jeśli chodzi o zapadalność na nowotwory u kobiet. Jego stanem przednowotworowym jest dysplazja szyjki macicy – dysplazja nabłonka, czyli wewnątrznabłonkowa neoplazja (CIN).

Stopnie dysplazji szyjki macicy

Wyróżniamy trzy morfologiczne stopnie dysplazji szyjki macicy:

• CIN1,
• CIN2,
• CIN3.

Im wyższy stopień, tym bardziej zaawansowana zmiana. CIN1 i CIN2 to tzw. dysplazja szyjki macicy niskiego stopnia – LSIL, a CIN3 – dysplazja szyjki macicy wysokiego stopnia – HSIL, tzw. rak przedinwazyjny – carcinoma in situ.

Komórki dysplastyczne wykazują inną morfologię i funkcje niż komórki prawidłowe. Cechują się wysokim indeksem mitotycznym (ilością podziałów komórkowych), zwiększoną ilością jąder komórkowych, które często są różnokształtne i większe niż w normalnym nabłonku szyjki macicy. Stosunek jądrowo-cytoplazmatyczny wzrasta (objętość jądra większa niż cytoplazmy), granice między komórkami zacierają się.

Badania cytologiczne w wykrywaniu dysplazji szyjki macicy

Dysplazja szyjki macicy może trwać nawet kilkanaście lat, zanim przejdzie w stadium raka inwazyjnego. Wczesne wykrycie dysplazji szyjki macicy może zapobiec dalszemu postępowi nowotworzenia. Dysplazje wykrywają badania cytologiczne. Obecnie korzysta się z kilku klasyfikacji wymazów cytologicznych – Papanicolaou i Bethesda.

Profilaktyka dysplazji szyjki macicy

Ważna jest profilaktyka raka szyjki macicy i regularne wykonywanie badań cytologicznych, najlepiej raz w roku. Uważa się, że każda kobieta, która rozpoczęła współżycie, powinna rutynowo się im poddawać. Badanie cytologiczne jest właściwie bezbolesne, polega na pobraniu wymazu z tarczy szyjki macicy oraz jej kanału. W tym miejscu dochodzi najczęściej do dysplazji szyjki macicy, ponieważ jest to miejsce styku dwóch różnych nabłonków: wielowarstwowego płaskiego pochwy i gruczołowego szyjki macicy. Granicę tę czasem nazywa się nawet strefą przekształceń, ponieważ jest to punkt wyjścia większości nowotworów szyjki macicy.

Czytaj również: Torbiel jądra – przyczyny, objawy, leczenie. Czy torbiel jądra jest groźna?

Badanie cytologiczne – interpretacja wyniku

W V-stopniowej klasyfikacji według Papanicolaou stopień I i II nie budzi niepokoju, w III widoczne są oprócz normalnych także komórki dysplastyczne; stopień ten dzieli się na IIIa i IIIb. Pierwszy z nich jest rozpoznaniem niepewnym, zwykle weryfikuje się go po leczeniu przeciwzapalnym.

Drugi wiąże się z obecnością typowych komórek o cechach dysplazji szyjki macicy. W stopniu IV pojawia się coraz więcej komórek dysplastycznych, a V – nowotworowych. Od stopnia IIIb pobiera się wycinki celowane z szyjki macicy pod kontrolą kolposkopu, by potwierdzić lub wykluczyć zmianę nowotworową.

Interpretacji obrazów kolposkopowych dokonuje się w oparciu o skalę Reida, która ocenia brzeg zmiany, barwę, obecność i charakter naczyń krwionośnych, wynik próby jodowej.

Leczenie dysplazji szyjki macicy

Leczenie dysplazji szyjki macicy zależy od jej zaawansowania. CIN1 właściwie nie podlega leczeniu, ponieważ ulega zwykle samoistnej regresji, należy natomiast taką zmianę kontrolować. Leczy się CIN2 i CIN3. Dostępnymi metodami leczenia dysplazji szyjki macicy są:

• elektrokoagulacja,
• elektrokonizacja,
• konizacja chirurgiczna,
• laseroterapia.

U kobiet po menopauzie zaleca się histerektomię (usunięcie całej macicy lub jej części), szczególnie w przypadku dysplazji szyjki macicy CIN3.