Torbiel jajnika a ciąża – czy torbiel jajnika utrudnia zajście w ciążę?

Objawy torbieli jajnika

Objawy torbieli jajnika są bardzo różne. Często są one bezobjawowe i wykrywa się dopiero w rutynowym badaniu ultrasonograficznym. Niekiedy, w sytuacji, kiedy torbieli jest duża i może ulec pęknięciu lub skręceniu, dolegliwości są poważne. Określa się je jako ostry brzuch i stan ten jest bezpośrednim stanem zagrożenia życia, wymagającym pilnej operacji. Występuje wtedy:

• tachykardia (przyspieszone tętno);
• tachypnoe (przyspieszenie liczby oddechów);
• obrona mięśniowa (twardy, deskowaty brzuch);
• bolesność podczas badania brzucha, nasilająca się nie w przypadku naciśnięcia, ale zabrania ręki z brzucha.

Torbiele jajnika mogą utrudniać zajście w ciążę, wśród nich są także te wywołane zaburzeniami hormonalnym i rozwijające się w przebiegu endometriozy. Towarzyszą im następujące objawy:

• nieregularne cykle miesiączkowe;
• plamienia niezwiązane z cyklem;
• bóle podbrzusza;
• nudności;
• rzadziej wyczuwalny guz przez powłoki skórne.

Torbiele czynnościowe jajnika a problemy z zajściem w ciążę

Torbiele czynnościowe jajnika, inaczej torbiele proste, są najczęstszymi torbielami jajnika. Ich powstawanie związane jest z zaburzeniem gospodarki hormonalnej kobiety, czego konsekwencją są nieregularne cykle. Czasem krwawienie może występować w terminie spodziewanej miesiączki, ale cykl taki jest bezowulacyjny. Nie dochodzi do jajeczkowania, a zatrzymana w jajniku komórka jajowa – pęcherzyk Graafa nie pęka, mimo osiągnięcia dużych rozmiarów. Taki pęcherzyk przekształca się w torbiel pęcherzykową. Brak komórki jajowej oznacza brak możliwości zajścia w ciążę.

Innym typem torbieli jajnika czynnościowej jest torbiel z przekształconego ciałka żółtego. W tym przypadku owulacja ma miejsce, ale ciałko żółte nie ulega zanikowi, mimo braku zapłodnienia. Torbiele czynnościowe obserwuje się; zwykle w kolejnym cyklu ulegają samoistnej resorpcji. Rzadko wymagają leczenia hormonalnego; w tym przypadku kilkumiesięczna terapia tabletkami antykoncepcyjnymi doprowadza do ich zaniku.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Torbiele endometrialne jajnika a ciąża

Endometrioza to choroba o nieznanej przyczynie, w której błona śluzowa macicy endometrium pojawia się w innych miejscach, niż jama macicy – w jamie brzusznej, jajowodach, jajnikach. Jedną z koncepcji jej powstawania jest teoria wstecznego przepływu krwi miesiączkowej z jamy macicy przez jajowody do jamy brzusznej. Torbiel endometrialna ma charakterystyczny obraz w USG: jest wypełniona hipoechogennym, mętnym płynem.

W rzeczywistości zawartością tych torbieli jajnika jest krew, a od jej ciemnego koloru, który widać po rozcięciu takiej torbieli, nazywane są one torbielami czekoladowymi. Torbiel endometrialna jajnika może utrudniać zajście w ciążę, przede wszystkim dlatego, że nieprawidłowe tkanki endometrium prawdopodobnie obecne są także w innych, nietypowych miejscach. Może to powodować utrudnioną owulację, a także transport komórki jajowej (niedrożność jajowodów). Leczeniem pierwszego rzutu torbieli endometrialnych jest leczenie operacyjne, zwykle laparoskopia. Torbiel taką należy wyciąć z zaoszczędzeniem tkanek jajnika, a także poszukać innych ognisk endometriozy w jamie miednicy mniejszej.

Czytaj również: Pęknięcie macicy – przyczyny, objawy, postępowanie

Zespół policystycznych jajników a zajście w ciąża

Zespół policystycznych jajników jest bardzo częstą endokrynopatią, czyli zaburzeniem hormonalnym. Ocenia się, że nawet 10% kobiet może cierpieć na tę przypadłość. Podłożem choroby są zaburzenia stosunku hormonów FSH do LH (oba są hormonami przysadki regulującymi pracę jajnika). U około połowy pacjentek pojawia się insulinooporność i nadwaga lub otyłość. Część kobiet zgłasza nadmierne owłosienie ciała, związane z podwyższeniem poziomu testosteronu. W związku z zaburzeniami hormonalnymi, pojawiają się poważne zaburzenia cyklu miesiączkowego o charakterze rzadkich miesiączek.Czasami mamy do czynienia z wtórnym brakiem miesiączki (brak krwawienia dłużej niż przez 3 cykle). Kobiety z PCOS rzadko mają owulację, a ich jajniki wypełnione są drobnymi, licznymi torbielkami, w których nie doszło do pęknięcia. Torbiele te po pewnym czasie włóknieją, a objętość jajników ulega powiększeniu.

Zespół policystycznych jajników PCOS może utrudniać zajście w ciążę. Leczenie polega na próbie wywołania owulacji hormonalnie – zwykle zaczyna się od 6-miesięcznej terapii cytrynianem klomifenu. Kiedy taka kuracja jest nieskuteczna, pacjentkę kieruje się na operację, zwykle wykonywaną w laparoskopii. Celem jest usunięcie nadmiaru niefunkcjonalnej tkanki jajnika, poprzez tzw. klinową resekcję lub elektrokauteryzację (wypalanie 3–10 zagłębień w tkance jajnika). Działanie to ułatwia powrót normalnych, owulacyjnych cykli i zwiększa szansę na zajście w ciążę.

Torbiel skórzasta a zajście w ciążę

Torbiel skórzasta jajnika, zwana inaczej torbielą dermatoidalną, to potoczne nazwy nowotworu łagodnego jajnika, jakim jest potworniak dojrzały. Jest to nowotwór z komórek macierzystych, które z niewiadomej przyczyny przekształcają się w tkanki tłuszczowe, kostne, włosy, tkankę zębową itp. Nazwa torbiel skórzasta pochodzi od grubej ściany, otaczającej torbiel.

Jest to najczęstszy nowotwór jajnika u młodych dziewcząt i kobiet. Kiedy wydzielają hormony, mogą znaczącą rozregulować cykle miesiączkowe i utrudniać zajście w ciążę. Potworniaki leczy się operacyjnie, laparoskopowo lub metodą otwartą (laparotomia). Wybór metody zależy od doświadczenia ginekologa i preferencji pacjentki.

Część lekarzy od razu decyduje się na zabieg metodą otwartą, ze względu na minimalne, ale jednak zawsze obecne, ryzyko złośliwego charakteru torbieli. Obecnie istnieje jednak trend, aby operować laparoskopowo i w przypadku złośliwości torbieli, wykrywanej podczas badania śródoperacyjnego (intra), wykonać tzw. konwersję do laparotomii. Rokowanie w przypadku najczęstszych potworniaków dojrzałych jest dobre.

Leczenie operacyjne torbieli – czy pomaga zajść w ciążę

Wybór metody operacyjnej zależy od kilku czynników. W przypadku kobiet młodych, które starają się o ciążę, wykonuje się operację metodą laparoskopową. Wynika to z mniejszego zakresu operacji i mniejszego ryzyka powstawania zrostów pooperacyjnych. Zrosty te z kolei mogłyby dodatkowo nasilić problem niepłodności, doprowadzając do utrudnienia transportu komórki jajowej, np. przez wywołanie niedrożności jajowodów. Niekiedy jednak operacja metodą otwartą jest nieunikniona. Są to sytuacje, kiedy:

• torbiel jest na tyle duża, że nie sposób byłoby ją wyciągnąć przez małe nacięcia, wykonywane w laparoskopii,
• jest podejrzenie złośliwości zmiany,
• występują ostre objawy torbieli, w przypadku jej skręcenia lub pęknięcia i operację wykonuje się w trybie pilnym,
• wiek kobiety powyżej 40 lat, co przemawia również za guzem granicznym lub złośliwym,
• brakiem odpowiedniego przeszkolenia operatora lub brakiem sprzętu do operacji laparoskopowych.

Torbiele czasem mają tendencję do nawrotów, dlatego w krótkim czasie po ich leczeniu hormonalnym lub operacyjnym warto rozpocząć starania o ciążę.