Pęknięcie macicy – przyczyny, objawy, postępowanie

Pęknięcie macicy – rodzaje

Wyróżnia się pęknięcia refrakcyjne, czyli takie, które powstają w wyniku intensywnej czynności skurczowej mięśnia macicy. Może to mieć miejsce na przykład w sytuacji, gdy występuje tak zwana makrosomia płodu, czyli dziecko jest zbyt duże w stosunku do miednicy rodzącej. Poród drogami natury wtedy to jest niemożliwy. Macica kurczy się coraz silniej, aż w końcu dochodzi do przerwania tkanek macicy.

Kolejną grupą pęknięć stanowią pęknięcia urazowe, które nastąpiły na skutek celowych czynności położniczych. Mowa tutaj na przykład o porodzie przy użyciu kleszczy porodowych czy też próżnociągu położniczego, przy ręcznym wydobywaniu łożyska, czy też w czasie obracania wewnętrznego i zewnętrznego dziecka.

Następną grupę stanowią pęknięcia samoistne, czyli takie, które nastąpiły same, bez działania czynnika zewnętrznego. Zaliczyć tutaj można pęknięcia w miejscu blizny na przykład po cięciu cesarskim, czy po zabiegu operacyjnym albo powstające na skutek niedorozwoju macicy czy też jej patologicznej budowy.

Najczęstszym miejscem, w którym macica pęka jest jej dolny odcinek. Kolejny podział różnicujący pęknięcia to:

• pęknięcie zupełne – ma miejsce wtedy, gdy cały mięsień macicy wraz z otrzewna pęka;
• pęknięcie niezupełne – ma miejsce wtedy, gdy mięsień macicy pęka całkowicie lub tylko częściowo.

Czytaj również: Skręt jajnika – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

Pęknięcie macicy – przyczyny

Najwięcej pęknięć macicy ma miejsce w przypadku rozejścia się blizny po wcześniejszym cięciu cesarskim. Pęknięcia te zdarzają się w czasie porodu, ponieważ miejsce po bliźnie jest cieńsze i bardziej podatne na rozchodzenie się w czasie gdy na macicę działają skurcze porodowe. Jeżeli miało się już cięcie cesarskie ze względu na położenie poprzeczne i kolejny poród może zakończyć się porodem naturalnym, to ocenia się, że prawdopodobieństwo pęknięcia macicy wynosi mniej niż 1%. Jeżeli w przeszłości miało się wykonane cięcie cesarskie z nacięciem podłużnym, w którym to nacięcie macicy sięga bardziej umięśnionej części macicy, to ryzyko rozejścia się blizny jest dużo wyższe niż w przypadku wykonania cięcia cesarskiego poprzecznego. Również powinno to być wskazaniem do wykonania cięcia cesarskiego w przypadku kolejnej ciąży. To samo powinno dotyczyć kobiet, które miały wykonywane jakiekolwiek zabiegi na mięśniu macicy, takie jak wyłuszczenie mięśniaków czy korygowanie zniekształcenia macicy. Jeżeli kobieta w przeszłości doświadczyła pęknięcia macicy, to powinna w czasie ciąży zostać skierowana do planowanego cięcia cesarskiego.

Sprawdź również: Seks w ciąży

Pęknięcie macicy – objawy

W czasie całkowitego pęknięcia macicy rana przechodzi przez wszystkie warstwy ściany macicy. Na szczęście do pęknięcia macicy dochodzi bardzo rzadko, a nadzwyczaj rzadko dotyczy ono kobiet, które nigdy nie miały cięcia cesarskiego, czy też innej operacji na mięśniu macicy czy poprzednim pęknięciu macicy. Większość przypadków powstania rany w macicy ma miejsce w czasie porodu, ale może się też wydarzyć przed nim. Pęknięcia zazwyczaj zdarzają się na samym początku porodu, toteż czasami trudne bywa zaobserwowanie symptomów zagrożenia dla osób, które opiekują się ciężarną. Pierwszym sygnałem jest zazwyczaj nieprawidłowy zapis rytmu serca dziecka, czyli KTG . W związku z tym kobiety po przebytym cięciu cesarskim, które rodzą kolejne dziecko drogą pochwową, naturalną, podlegają intensywniejszej obserwacji w czasie porodu.

Inne objawy pęknięcia macicy to:

• ból podbrzusza;
• krwawienie z dróg rodnych;
• przyspieszony puls oraz inne wykładniki wstrząsu hipowolemicznego;
• ból w klatce piersiowej, który może być wynikiem drażnienia przepony przez krwotok wewnętrzny;
• między skurczami rodząca odczuwa boleśnie napięcie macicy;
• wzrost temperatury ciała;
• bladość powłok skórnych;
• obserwuje się napięcie więzadeł obłych;
• brak postępu porodu.

Czytaj również: Masaż krocza przed porodem – przygotowanie, wykonanie, przeciwwskazania

Pęknięcie macicy – grupa ryzyka

Jest wysoko nieprawdopodobne wystąpienie pęknięcia macicy w przypadku, gdy nie ma blizny na macicy. Jednak jest to możliwe. Ryzyko to zwiększa się w sytuacjach:

• gdy ciężarna jest po 35 roku życia – mięsień macicy jest mniej rozciągliwy;
• jeżeli jest się w ciąży wielopłodowej;
• jeżeli łożysko jest wrośnięte w ścianę macicy;
• gdy macica jest bardzo powiększona na wskutek np. wielowodzia;
• gdy jest to kolejna ciąża – z każdą ciąża mięsień macicy staje się bardziej rozciągnięty i podatniejszy na uszkodzenia;
• skurcze macicy są zbyt częste i silne (czynność skurczowa samoistna oraz stymulowana medykamentami, np. oksytocyną lub prostaglandynami lub w sytuacji przedwczesnego odklejenia się łożyska);
• poród przedłużający się;
• występowanie niewspółmierności porodowej, czyli sytuacji w której dziecko jest zbyt duże, aby móc urodzić się drogami natury. Zazwyczaj okazuje się, że matka ma zbyt ciasną miednicę;
• urazy macicy, np. na wskutek wypadku samochodowego, upadku z wysokości, itp.;
• urazy okołoporodowe, np. w przypadku porodu przy użyciu kleszczy położniczych czy też w przypadku porodu przy użyciu próżno ciągu;
• gdy wykonuje się obrót zewnętrzny płodu – ma miejsce w sytuacji, gdy dziecko znajduje się w innej pozycji niż położenie podłużne główkowe. Lekarz położnik dokonuje obrotu przez powłoki brzuszne ciężarnej. Wykonuje się go między 36-37 tydzień ciąży, gdy wciąż jest dużo wód płodowych i dziecko ma jeszcze troszkę miejsca. Szacuje się, że powodzenie ma miejsce w około 50 % przypadków;
• istnieje konieczność ręcznego wydobycia łożyska – niektóre łożyska nie rodzą się samoistnie po porodzie dziecka. Wówczas jeżeli łożysko jest wrośnięte to trzeba je wydobyć ręcznie. Procedurę tę wykonuje się w znieczuleniu krótkim ogólnym.

Czytaj również: Nacięcie krocza – wskazania, jak go uniknąć, jak dbać o nacięte krocze?

Pęknięcie macicy – postępowanie

Zazwyczaj, gdy dochodzi do pęknięcia macicy w czasie porodu to podejmuje się działania ratujące życie matki i dziecka. W związku z powyższym wykonuje się cięcie cesarskie. Jeżeli mięsień macicy jest tak zniszczony, a krwawienie jest ogromne i nie można go zatamować, to wykonuje się histerektomię , czyli usuwa się macicę. Jeżeli sytuację można opanować w czasie cięcia cesarskiego, to zazwyczaj macica jest zszywana. W czasie tej sytuacji pacjentka zazwyczaj traci bardzo duże ilości krwi i potrzebuje transfuzji. Otrzymuje również ona antybiotyki dożylne, które maja zapobiec powstaniu infekcji oraz ewentualnym powikłaniom po zabiegu.

Jeżeli będzie konieczne wykonanie usunięcia macicy, położnica będzie potrzebowała czasu aby dojść do siebie, ze względu na rozległy zabieg operacyjny a także na utratę dużej ilości krwi. Można w połogu czuć się słabo a także można odczuwać zawroty głowy. Będąc w szpitalu nie powinno się poruszać samodzielnie. We wszelkich czynnościach powinna położnica być wyręczana. Po wyjściu ze szpitala należy zapewnić położnicy dużo odpoczynku, a także powinno jeść się dobrze zbilansowaną dietę, powinno pić się dużo płynów. Zapewne konieczne będzie też przyjmowanie preparatów żelaza. Nie należy dźwigać powyżej 0,5 kg. Zawsze należy stosować się do zaleceń ginekologa. Jeżeli zachodzi się ponownie w ciążę, konieczne będzie przeprowadzenie ponownego cięcia cesarskiego, toteż istotne jest to, aby poinformować ginekologa o przebiegu poprzedniej ciąży i metodzie jej rozwiązania.

Czytaj również: Zmiany nastroju przed i okresem i podczas okresu. Jakie są przyczyny napięcia przedmiesiączkowego?